3H 4.5 vd/td als bn en bijzondere tekens

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Planning week 9

• H4 Spelling (4.5, blz. 158-160)
  

Maken: 3, 4, 6, 7, en 8 (opdracht 7 en 8 staan in bijlage 6)

Bestuderen:

- Voltooid en tegenwoordig deelwoord als bijvoeglijk naamwoord

- Koppelteken, weglatingsteken, apostrof, trema, accent

• H4 Woorden (4.3, blz. 150-153)
  

Maken: 7, 8, 10, 11, 12

Bestuderen:

- Woordenlijst

- Eufemisme

Planning week 10, 11, 12, 13, 15

Week 10 + 11: lezen hoofdstuk 4

Week 12: herhaling

Week 13: PW: (uitgebreide overzicht vd stof vind je in Classroom)

- H3 + H4 lezen

- H3 + H4 woorden

- H3 + H4 spelling

- H2 + H3 grammatica (beide deels)

(Week 15: inleveren promotiefilmpje beroep of studiekeuze!)

4.5 spelling

vd/td als bijvoeglijk naamwoord

bijzondere tekens

Voltooid deelwoord, tegenwoordig deelwoord of persoonsvorm? Sleep de werkwoorden naar het juiste vakje.

voltooid deelwoord

tegenwoordig deelwoord

persoonsvorm

rennend

gevlogen

wordt

gebeurt

gebeurd

vallend

vergrotend

beviel

verhuisd

Herhaling vd en td

vd van sterke ww: eindigt op -en                            gewonnen

vd van zwakke ww: eindigt op -t of -d                  gepakt

                                                                                                verhuisd

td: hele ww + -d

vd en td als bijvoeglijk naamwoord

vd van een sterk ww: gewoon overschrijven

gewonnen -> de gewonnen race

vd en td als bijvoeglijk naamwoord

vd van een zwak ww: soms overnemen, soms + -e

gepakt -> een gepakt tussendoortje, de gepakte boef

verhuisd -> een verhuisd meisje, het verhuisde meisje 

vd en td als bijvoeglijk naamwoord

Bijvoeglijke naamwoorden schrijf je altijd zo kort mogelijk:

rood -> de rode kat

Dat geldt ook voor bn gemaakt van werkwoorden:

vergroot -> de vergrote foto

Maar: Hij vergrootte de foto.  --> PV vt!

gebakken
Lust jij ook ... banaan?

1. gebakke
2. gebakken

lopend
Dat nieuws ging als een ... vuurtje!

1. lopend
2. lopent
3. lopende
4. lopente

gevreesd
Zij zijn ... piraten.

1. gevreesd
2. gevreesde
3. gevreesden

informeren (td)
Dit is een ... tekst.

1. geïnformeerd
2. informerend
3. geïnformeerde
4. informerende

braden (vd)
Wij eten vanavond dat ... kippetje.

1. gebraad
2. gebraadden
3. gebrade
4. gebraden

praten (td)
Heb jij ook die ... parkiet gezien?

1. gepraatte
2. pratend
3. gepraten
4. pratende

schokken (vd)
Die film zorgde voor ... bezoekers

1. geschokde
2. geschokte
3. geschokden
4. geschokten

Opdracht 4  blz 158 

OPDRACHT 4: Vul de juiste vorm van de werkwoorden in.

a Hoe (achterhalen) een hondenvoedingsfabrikant of het hondenvoer wel lekker is?

b Misschien (verbazen) het je, maar er (worden) daadwerkelijk een professionele hondenvoerproever (aanstellen).

c Deze (kijken), (ruiken) en zelfs (proeven) man of vrouw (beslissen) of de balans van de ingrediënten optimaal is.

d Volgens een in de hondenvoedingsbranche (werken) man (verschillen) de smaak van honden van die van mensen.

e Desondanks heeft hij de populariteit van nieuwe smaken onder honden nooit verkeerd (voorspellen).

Nakijken opdracht 4

OPDRACHT 4

a achterhaalt

b verbaast, wordt, aangesteld

c kijkende, ruikende, proevende, beslist

d werkende, verschilt

e voorspeld

Opdracht 5  blz 158 

Noteer de voltooide en tegenwoordige deelwoorden uit de volgende zinnen. Vorm bijvoeglijke naamwoorden en maak daarmee zinnen. Bespreek je zinnen met een klasgenoot.

a Lobbyisten van de biologische landbouw suggereren dat groenten die niet bespoten zijn, lekkerder smaken.

b Die stelling is niet gebaseerd op onderzoek, maar op gevoel.

c Onderzoekers hebben de theorie blind getest met biologische en niet-biologische groenten.

d Smullend van beide testhapjes konden proefpersonen niet achterhalen welke biologisch geteeld was en welke niet.

e Wel wordt er verondersteld dat biologische groenten gezonder zijn, omdat je ze met schil en al kunt nuttigen en in de schil zitten de meeste gezonde voedingsstoffen

Nakijken opdracht 5

OPDRACHT 5

a bespoten – bespoten. Bijvoorbeeld: Bespoten groenten moet je altijd goed wassen.

b gebaseerd – gebaseerd(e). Bijvoorbeeld: Op feiten gebaseerde argumenten zijn sterker dan op meningen gebaseerde argumenten.

c getest – getest(e). Bijvoorbeeld: In het tijdschrift van de Consumentenbond staan altijd verscheidene geteste producten.

d Smullend – smullend(e). Bijvoorbeeld: De smullende muisjes merkten de kat niet op.

geteeld – geteeld(e). Bijvoorbeeld: Geteelde bloemen haal je bij de bloemist.

Korte herhaling: Hoe vorm je een tegenwoordig deelwoord?

Korte herhaling: Wat weet je nog van de spelling van een voltooid deelwoord gebruikt als een bijvoeglijk naamwoord?

Bijzondere tekens: het koppelteken

Gebruik je:

- bij klinkerbotsing                                                         auto-ongeluk

- na een afkorting in een samenstelling              ANWB-paar

- bij een samenstelling met een woordgroep   zwart-witfoto

- na Griekse / Latijnse voorvoegsels                      ex-militair

- groepen/projecten die naar een persoon 

zijn vernoemd                                                                    zaak-Bouterse

Bijzondere tekens: het weglatingsteken

Gebruik je als je een deel van een woord weglaat, dat ergens anders in de zin terug te vinden is.

Ik sport op maandag- en woensdagavond.

Hij houdt van actieboeken en -films.

Mijn moeder koopt jonge en oude kaas.

Bijzondere tekens: de apostrof

Gebruik je:

- als weglatingsteken                                                           's ochtends

- bij bezitsvormen die eindigen op -a, -i, -o, -u, -y   Kelly's hondje

- bij bezitsvormen die eindigen op een sis-klank    Cas' tas

- bij meervoud van woorden op -a, -i, -o, -u en -y    ski's

- bij verkleinwoorden op -y                                                 lolly'tje

- bij een afleiding van een afkorting                              cc'tje

Bijzondere tekens: het trema

Gebruik je om verkeerde uitspraak te voorkomen.

financien -> financiën

Extra e als de klemtoon op de laatste lettergreep ligt.

kopieën

zeeën

melodieën

Bijzondere tekens: accenten

Komen voor bij leenwoorden:

accent aigu                   coupé

accent grave                première

accent circonflex       enquête

Komt soms ook voor bij het weglaten van een medeklinker:

lang geleên (lang geleden)

ruine

1. ruine
2. ruíne
3. ruìne
4. ruïne

concierge

1. conciérge
2. concièrge
3. conciërge
4. conciêrge

gene

1. gène
2. géne
3. gêne
4. gene

symfonie (meervoud)

1. symfoniën
2. symfoniëen
3. symfonieën

porie (meervoud)

1. poriën
2. poriëen
3. porieën

Sara's tas

1. goed
2. fout

vwo'er

1. goed
2. fout

MBO docent

1. goed
2. fout

bureauaccessoire

1. goed
2. fout

Maken opdracht 7 

Schrijf waar nodig koppeltekens, weglatingstekens, apostrofs, trema’s en accenten.

a In een nek aan nekrace beslist een comite jaarlijks welke genomineerde onderzoekers de Ig Nobelprijs winnen.

b De Igs gaan naar grappige onderzoeksonderwerpen of resultaten.

c Natuurkundigen uit Noord Italie berekenden bijvoorbeeld dat heel dunne mensen op de maan op water kunnen lopen.

d Elders is onderzocht of neuspeuteren de gezondheid positief beinvloedt.

e En wist je dat mestkevers zich orienteren met behulp van de sterren, waardoor ze s nachts op een ander deel van de

wereld zullen verdwalen?

f Operas zijn ongeevenaard in het versnellen van het genezingsproces van muizen die een harttransplantatie hebben ondergaan.

g Een Spaans team ontdekte dat bacterien uit de poep van babytjes gebruikt kunnen worden bij het maken van worst.

Nakijken opdracht 7 (bijlage)

OPDRACHT 7

a In een nek-aan-nekrace beslist een comité jaarlijks welke genomineerde onderzoekers de Ig-Nobelprijs  winnen.

b De Ig’s gaan naar grappige onderzoeksonderwerpen of -resultaten.

c Natuurkundigen uit Noord-Italië berekenden bijvoorbeeld dat heel dunne mensen op de maan op water kunnen lopen.

d Elders is onderzocht of neuspeuteren de gezondheid positief beïnvloedt.

e En wist je dat mestkevers zich oriënteren met behulp van de sterren, waardoor ze ‘s nachts op een ander deel van de wereld zullen verdwalen?

f Opera’s zijn ongeëvenaard in het versnellen van het genezingsproces van muizen die een harttransplantatie hebben ondergaan.

g Een Spaans team ontdekte dat bacteriën uit de poep van baby’tjes gebruikt kunnen worden bij het maken van worst.

Maken opdracht 8 (bijlage)

Noteer de juiste vorm van de werkwoorden en plaats hoofdletters en leestekens.

de nederlandse voedsel en warenautoriteit (controleren) of de informatie die op etiketten (vermelden) staat wel (kloppen)

soms (vinden) je echter een (misleiden) of moeilijk te begrijpen stukje tekst dat wel juist is sommige mensen zijn

bijvoorbeeld principiele tegenstanders van e nummers terwijl die nummers lang niet altijd aangeven dat het om

onnatuurlijke ingredienten gaat bij de zogenaamde referentie inname (worden) er geen rekening gehouden met iemands

levensstijl terwijl iemand die heel actief is veel meer calorieen mag eten wist je trouwens dat het meest (gebruiken)

ingredient op het etiket als eerste (noemen) (worden)

Nakijken opdracht 8

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit controleert of de informatie die op etiketten vermeld staat wel klopt. Soms vind je echter een misleidend of moeilijk te begrijpen stukje tekst dat wel juist is. Sommige mensen zijn bijvoorbeeld principiële tegenstanders van E-nummers, terwijl die nummers lang niet altijd aangeven dat het om onnatuurlijke ingrediënten gaat. Bij de zogenaamde referentie-inname wordt er geen rekening gehouden met iemands levensstijl, terwijl iemand die heel actief is veel meer calorieën mag eten. Wist je trouwens dat het meest gebruikte ingrediënt op het etiket als eerste genoemd wordt?

Dicteewoorden (2 min bekijken)

bijouterieën                                                          getipp-ext

bruto-inkomen                                                    huis-tuin-en-keukenmiddel

chef-kok                                                                  ingeënt

coëfficiënt                                                             jip-en-janneketaal

co-ouder                                                                lente-ui

crèche                                                                     maag-darmstelsel

déjà-vugevoel                                                     pinguïn

diëten                                                                      rock-’n-roll

een-tweetje                                                          twee-eiig

geëmotioneerd                                                   variété

Bijzondere tekens blz 159

Maak opdracht 6 --> bedenk welke regel hoort bij woorden met de bijzondere tekens op blz 159

Hoe beheers je de stof al?

😒🙁😐🙂😃