V3_Spelling Studyflow S3.3 les 2

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

A3b

Goedemorgen!

programma

-huiswerkcontrole

-leerdoelen

-korte herhaling S3.3 (gisteren)

-studyflow 3.3 uitleg + oefeningen

evaluatie

huiswerk

huiswerkcontrole

Spark S3.1: Bente K.

Spark S3.1 + 3.2: Victor, Noa D., Sep, Nhyira, Amber, Matthijs, Meez, Rover, Niels, Thijmen, Marcus, Noa, Loeki, Lili, Simon, Phéline, Ryan en Roosmarijn.

Spark 3.2: Bente, Coco, Maren, Abel, Febe en Rosalie.

NN online hfst. 1 spelling opdracht 1 en 2: Nada en Lieke

leerdoelen

Aan het einde van S3.3:

- weet je hoe je samenstellingen schrijft

- kun je op basis van de regels bepalen of er een tussen -(e)n, een tussen -s 

   of een koppelteken nodig is in de samenstelling.

Waarom? 

Als je de woorden juist spelt, begrijpen mensen wat je bedoelt.

Herhaling S3.3           

 Aan elkaar of los?

BASISREGEL = Je schrijft een samenstelling aan elkaar, zolang dat niet voor lees- of uitspraakproblemen zorgt. 

achterdeur

vluchtwagen

Herhaling S3.3 

Aan elkaar of los?

Een werkwoordelijke uitdrukking is een vaste combinatie van een werkwoord met andere woorden en heeft een figuurlijke betekenis. Afleidingen van werkwoordelijke uitdrukkingen (meestal eindigend op -ing) worden aaneengeschreven:

ingebrekestelling, tenlastelegging

Herhaling S3.3

Aan elkaar of los?

Getallen tot twintig, tientallen, honderdtallen en samenstellingen met honderd en duizend schrijf je ook aan elkaar.

vijftien, negentien, twintig, veertig, driehonderd, vijfduizend

Herhaling S3.3

Aan elkaar of los?

Voornaamwoordelijke bijwoorden zijn combinaties van de bijwoorden er, hier, daar  en waar met een of meer voorzetsels. Deze schrijf je aan elkaar.

daarover, hiervan, waarbij

Herhaling S3.3

Koppelteken (-)

Een koppelteken gebruik je als er sprake is van lees- of uitspraakproblemen. 

machouiterlijk    macho-uiterlijk

alineaindeling     alinea-indeling

Herhaling S3.3

Koppelteken (-)

Je gebruikt ook een koppelteken bij een samenstelling met een afkorting, een getal, een symbool, een aparte letter of een combinatie daarvan:

dvd-verkoop, 15-jarigen, €-symbool, v-snaar, 3D-printer

Herhaling S3.3

Koppelteken (-)

Als er voor én achter een afkorting een woord staat, heeft de samenstelling twee koppeltekens.

post-hbo-opleiding

kleuren-tv-scherm

Herhaling S3.3

Koppelteken (-)

Samenstellingen waarvan het eerste deel een van de voorvoegsels bijna-, ex-, niet-, non-, oud- (voormalig), Sint- of sint- heeft, krijgen ook een koppelteken.

non-actief, ex-gedetineerde

Herhaling S3.3

Koppelteken (-)

Ook samenstellingen waarvan het tweede deel begint met een hoofdletter, krijgen een koppelteken. 

on-Nederlands, pro-Amerikaans

Herhaling S3.3

Koppelteken (-)

Samenstellingen die beginnen met adjunct, aspirant, chef, kandidaat, stagiair of substituut, krijgen altijd een koppelteken.

adjunct-directeur, chef-dirigent

De oudpresident van Amerika was niet bij de inauguratie van de nieuwe president. 'oudpresident' is

1. juist geschreven
2. onjuist geschreven

Samenstellingen met tussenletters

Je kunt niet alle delen van samenstellingen zomaar aan elkaar schrijven. Soms zijn er extra letters tussen de woorden nodig: 

-n of -en > tussenletters. 

Hier zijn regels voor.

Samenstellingen met tussenletters

Wel een tussen -(e)n >

1) Als het eerste woord van de samenstelling een zelfstandig naamwoord is en het meervoud een -n of -en krijgt, dan schrijf je de tussen -(e)n: 

scholierendebat, ziekenhuis, vriendengroep

Samenstellingen met tussenletters

Wel een tussen -(e)n >

2) Als het eerste woord van de samenstelling een zelfstandig naamwoord is dat eindigt op een medeklinker en in het meervoud kan eindigen op zowel -s als -n > tussen -(e)n: 

artikelenbundel (artikels en artikelen)

In dat studentenhuis is het elke avond feest.
'studentenhuis' is

1. juist geschreven omdat het meervoud studenten is
2. onjuist geschreven omdat het meervoud studentes is
3. juist geschreven omdat studenten en studentes allebei meervoud is
4. onjuist geschreven > het moet studentehuis zijn

De directeurenvergadering duurde tot diep in de nacht.
'directeurenvergadering' is

1. juist geschreven omdat het meervoud alleen directeuren kan zijn
2. onjuist geschreven omdat het meervoud directeurs is
3. juist geschreven omdat directeuren en directeurs allebei meervoud is
4. onjuist geschreven > het moet directeursvergadering zijn

Samenstellingen met tussenletters

Geen tussen -n >

1) Als het eerste woord van de samenstelling op een -e eindigt EN het meervoud kan op -n en -s eindigen > geen tussen -n > 

gemeentehuis (gemeenten en gemeentes)

bendelid (bendes en benden)

Samenstellingen met tussenletters

Geen tussen -n >

2) Als het eerste woord van de samenstelling een persoon of ding is waarvan er maar 1 is > geen tussen -n > 

maneschijn (er is maar 1 maan)

zonnestraal ( er is maar 1 zon)

Samenstellingen met tussenletters

Geen tussen -n >

3) Als het eerste woord van de samenstelling geen meervoudsvorm heeft  > geen tussen -n > 

tarwekorrels (tarwe heeft geen meervoudsvorm)

Samenstellingen met tussenletters

Geen tussen -n >

4) Als het eerste woord van de samenstelling een bijvoeglijk naamwoord, werkwoord of versterkend woord is 

> geen tussen -n > 

platteland (plat > bvnw), huilebalk (huilen > ww) 

Samenstellingen met tussenletters

Geen tussen -n >

5) Als het woord geen samenstelling is > geen tussen -n > 

schattebout (dit is 1 woord)

Is het 1) geboortekaartje of
2) geboortenkaartje?

1. 1) omdat geboorte op e eindigt
2. 1) omdat geboorte op e eindigt + meervoud op -n en op -s
3. 2) omdat het meervoud geboorten is
4. 2) omdat het meervoud geboortes is

Dat meisje is echt een lachenbekje.
'lachenbekje' (iemand die veel lacht) is

1. juist geschreven
2. onjuist geschreven

Samenstellingen met/zonder tussen -s

Als er een -s in een samenstelling wordt uitgesproken, dan schrijf je deze ook. Hoe bepaal je of je een tussen -s hoort of niet? 

Samenstellingen met/zonder tussen -s

1e deel sisklank, 2e deel niet > geen tussen -s

kaarsvet, fietstas

1e deel sisklank, tweede deel ook sisklank > geen tussen -s

fietssleutel, buschauffeur

Samenstellingen met/zonder tussen -s

1e deel geen sisklank, 2e deel wel > wel een tussen -s

stationschef, Dorpsstraat

1e deel geen sisklank, tweede deel ook geen sisklank > 

tussen -s

stapsgewijs, veiligheidshalve

Samenstellingen zonder tussen -s

1e deel werkwoordstam > 

loopafstand (lopen > loop), wandelclub (wandelen > wandel)

1e deel zelfstandig naamwoord dat niet verwijst naar mens of dier en een meervoud op -s heeft >

computerprogramma (computers)

Samenstellingen zonder tussen -s

1e deel = een stof die niet telbaar is > 

koffieboon, bierglas

Welke regel is bij deze samenstelling van toepassing? klanttevredenheidsonderzoek

1. 1e en 2e deel eindigen niet op sisklank > tussen -s
2. 1e deel eindigt op sisklank, 2e deel niet > tussen -s
3. 1e deel eindigt niet op sisklank, 2e deel wel > tussen -s

Welke regel is bij deze samenstelling van toepassing ? tennisclub

1. 1e en 2e deel eindigen niet op sisklank > geen tussen -s
2. 1e deel eindigt op sisklank, 2e deel niet > geen tussen -s
3. 1e deel eindigt niet op sisklank, 2e deel wel > geen tussen -s

Evaluatie
Welke vraag heb ik niet kunnen beantwoorden voor je?

Maken Studyflow t/m S3.3

Dit is huiswerk, blijf bij.

Tot maandag!