H2 Verzuiling, crisis en bezetting

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

2.2 In de tijd van de wereldoorlogen

Vorige les

H2 Politieke stromingen 

1848- 1919

- Regering legt verantwoording af aan 

   parlement, koning is onschendbaar.

- opkomst politieke stromingen; liberalen, 

   confessionelen en socialisten

- ontstaan politieke partijen

- 1917 Grondwetswijziging (de Pacificatie)

Het kabinet liberale van Cort van der Linden 

1913- 1918

4.1 Het politiek compromis van 1917 (Pacificatie)

Veranderingen;

1. Van districtenstelsel naar evenredige vertegenwoordiging*

2. Algemeen kiesrecht*

3. Einde van de schoolstrijd

* = --> verandering kandidaatstelling

*= --> nl democratische rechtsstaat (v.a. 23 jaar)

Verzuiling crisis en bezetting

1919-1945

Gevolgen van de invoering van het algemeen kiesrecht en systeem van evenredige vertegenwoordiging:

• liberalen verliezen meerderheid in 

       parlement

• confessionele partijen hebben nu meerderheid
• Geen enkele partij absolute meerderheid dus altijd coalities van ARP, CHU, RKSP

Het interbellum

Gevolgen voor Nederland

November 1918:

Einde WOI; overal in Europa breken opstanden uit

Troelstra leider van de SDAP denkt dat ook in Nederland de arbeiders de macht kunnen overnemen en roept de revolutie uit.

1917 Russische revolutie:

communisten onder leiding van Lenin grijpen de macht

Internationale ontwikkelingen

Nov 1918 Einde Eerste Wereldoorlog

Gevolgen voor Nederland:

Overal in Europa breken revoluties en opstanden uit

Troelstra leider van de SDAP denkt dat ook in Nederland de arbeiders de macht kunnen overnemen en roept de revolutie uit.

Mislukt; SDAP wordt gezien als gevaarlijk en onbetrouwbaar

1

2

Oprichting Communistische Partij Nederland (CPN)

Gevolgen voor Nederland

Oprichting Nationaal- Socialistische Beweging (NSB) onder leiding van Anton Mussert

Ontstaan fascisme en nationaal- socialisme

1929 Beurscrisis in New York

Gevolgen:

- wereldwijde economische crisis

- grote werkloosheid en armoede

- extreme partijen die tegen de democratie zijn 

   zoals de communisten en de nationaal- 

   socialisten krijgen steeds meer aanhang

Gevolgen voor Nederland:

CPN en NSB ondanks werkloosheid en armoede weinig aanhang -> geen bedreiging voor democratie

Nederland stabiele democratie omdat:

1. Verzuiling; Nederlanders trouw aan hun eigen 'zuil'
2. Nederland niet betrokken geweest bij WO I dus geen ontevreden oorlogsveteranen
3. Minister- president Colijn (ARP); gezien als een krachtige leider die Nederland door crisis kon leiden

mei 1940

 Einde van de democratie en de rechtsstaat in Nederland

Conclusie: Verzuiling, crisis en bezetting 

                                  1919-1945

Gevolgen grondwetswijziging van 1917: 

- Liberalen verliezen meerderheid in parlement

- Confessionele partijen meerderheid

- Socialisten gewantrouwd door Troelstra's   

   revolutie poging

- Ontstaan antidemocratische partijen: CPN en 

   NSB maar weinig aanhang door:

       - verzuiling

      -  geen oorlogsveteranen uit WO I

      - krachtig leiderschap Colijn

    

Duitse bezetting (1940-1945) maakt einde aan Nederlandse rechtsstaat en democratie.

Jaren zestig de samenleving verandert

- Welvaart stijgt 

- Ontwikkelingen als ontzuiling en ontkerkelijking

- Ontstaan 'zwevende kiezer' 

-poldermodel

D'66 = voorbeeld voor deze periode. Een poging om de politiek dichter bij de burgers te brengen.

- Medezeggenschapsraden

- Ondernemersraden