Inleiding Oudere Letterkunde: Hoofsheid (college 2)

Inleiding Oudere Letterkunde: Hoofsheid (college 2)
1 / 24
suivant
Slide 1: Diapositive
NederlandsWOStudiejaar 2

Cette leçon contient 24 diapositives, avec quiz interactifs, diapositives de texte et 1 vidéo.

time-iconLa durée de la leçon est: 15 min

Éléments de cette leçon

Inleiding Oudere Letterkunde: Hoofsheid (college 2)

Slide 1 - Diapositive

Doel:
- Ontdekken wat we verstaan onder het begrip hoofsheid
- Kritische blik ontwikkelen op onderscheid hoofsheid/voorhoofsheid

Slide 2 - Diapositive

Bij de indeling voorhoofsheid/hoofsheid denk ik aan....

Slide 3 - Question ouverte

klassieke indeling
hoofsheid: gemanierdheid, verfijndheid, fatsoenlijkheid
voorhoofsheid: lomp en onfatsoenlijk schurkengedrag

Slide 4 - Diapositive

In de schoolboeken op gebied van literatuuronderwijs: Slings
- duidelijk onderscheid tussen  hoofse en voorhoofse romans
- met name verschilpunten als het gaat om de positie van de vrouw
klassiek voorbeeld uit Karel & Elegast: de zwager van Karel: Eggerik slaat zijn vrouw tot bloedens toe in het gezicht.

Slide 5 - Diapositive

Maar...
- Is dit eigenlijk typisch 'voorhoofs'? Moeten we Eggerik niet gewoon een schurk noemen?
- En neem Walewein, de typisch 'hoofse' ridder. Hij beschreef een ridder die hij had ontmoet: (....)

Slide 6 - Diapositive

de tweedeling van romans in hoofs en voorhoofs is ingewikkeld:
- in hoofse romans lopen schurken rond
- in voorhoofse romans komen figuren voor hoofser doen dan ooit tevoren. - - (voorbeeld uit Renout van Montalbaen: Haymijn wil de boodschappers van Karel bruut wegjagen als die hem uitnodigen voor het kroningsfeest, maar zijn vrouw Aye wijst hem op zijn onhoofse gedrag)

Dus: 
werkelijkheid ingewikkelder dan de schoolboeken met overzichtelijke rijtjes!

Slide 7 - Diapositive

Wat is het probleem?
- het 'rijtjesprobleem' : niet zo'n punt.
- wel van belang: indeling moet gebaseerd zijn op historische realiteit + moet verhelderen
- schoolboekauteur is meegegaan in classificatiedrang van wetenschappers (zoals lange tijd gangbaar was in de letterkunde)

Slide 8 - Diapositive

Indelingen:
- Jonckbloet (ca 1850): onderscheidt vier categorieën: wordt in de schoolboeken overgenomen
- Begin 20e eeuw: Frankische romans vs hoofse romans
- Van Mierlo (1939): hoofs / voorhoofs
- tot aan 1970; vier- en tweedeling blijven naast elkaar bestaan.


Slide 9 - Diapositive

sinds de jaren tachtig:
tweedeling: hoofs/voorhoofs heeft gewonnen!

Slide 10 - Diapositive

Bezwaar...

sinds jaren zeventig lag deze indeling onder vuur.
Bezwaren:
1. voorhoofs impliceert dat dit type vooraf zou zijn gegaan aan de hoofse roman: ten onrechte! chronologisch zijn Karel- en Arturepiek nauwelijks van elkaar te onderscheiden.

Slide 11 - Diapositive

2. de terminologie duidt op een soort kwalitatief onderscheid: voorhoofse roman als aanloopje naar de hoofse roman. Ten onrechte; vergelijking levert geen ' esthetische rangorde' op. 

Slide 12 - Diapositive

3. In de Middeleeuwen zelf: geen onderscheid tussen hoofs en voorhoofs.

Slide 13 - Diapositive

Slings:
onderlinge uitwisseling tussen schoolvak Nederlands + wetenschappelijke medioneerlandistiek verloopt niet altijd even soepel. (2000)

Slide 14 - Diapositive

Oorzaak volgens Slings:
- universiteiten functioneren niet goed als educatieve kennisleverancier
- vroeger; te snel werden conclusies overgenomen uit de wetenschap en later teruggedraaid
- later: de doorvoerroute is juist geblokkeerd geraakt.
En dus: (volgens Slings)
- Op scholen nauwelijks kennis van na 1950 verwerkt in de methodes/lesmateriaal.

Slide 15 - Diapositive

Heeft Slings een punt?
https://www.youtube.com/watch?v=l6ZwsOV_otk&t=198s

Slide 16 - Diapositive

Slide 17 - Vidéo

Indeling / classificatie
- Ridderromans:
 Karel- en Arturromans, antikiserende ridderverhalen, oosterse ridderromans
- verschil in behandeling van de vrouw wordt genoemd

Slide 18 - Diapositive

Van Oostrom & hoofsheid
  • Ridderromans zijn eliteliteratuur
  • Karelepiek en Arturepiek: kruisbestuiving!
  • Trekken in vorm en inhoud naar elkaar toe
  • Eerst Karelepiek en dan Arturepiek: geen zekerheid: teksten laten zich slecht dateren.
  • Voorhoofs en hoofs is weinig toepasselijk

Slide 19 - Diapositive

Hoofs volgens van Oostrom
Kijk naar Ferguut: typisch exemplarische Arturroman en een leergang in hoofdsheid en ridderlijkheid.
- ter lering en vermaak
- boodschap; je kunt vooruit komen in de grote wereld

Slide 20 - Diapositive

hoofsheid: Een abstract begrip met vele kanten:
Minzaamheid, beminnelijkheid, respect voor de ander, zelfbeheersing, zachtaardigheid, schoonheid, properheid. Aspecten van deugdzaam en charmant gedrag, gericht op beheersing van agressie en versoepeling van intermenselijk verkeer. Een be-schaving ten opzichte van vroegmiddeleeuwse ruwheid, die het leven wezenlijk galanter en royaler maakt, en ook (…) wezenlijk vrolijker.
(Stemmen op schrift, Van Oostrom, p.
136)

Slide 21 - Diapositive

oorsprong
  • .... in de elfde eeuw
  • de kathedraalschool: les in Latijn en zeden (je werd er opgeleid tot een kerkelijk ambt of klerk.
  • Wetenschapper Stephen Jaeger: hier begon 'hoofsheid' te ontstaan.
  • een nieuw soort mensheid ontstond: de intellectuele en sociabele geestelijke die een voet in de kerk heeft en een voet in de wereld.
  • geestelijkheid en de wereldse elite: beïnvloedden elkaar
  • nieuw soort: wereldgeestelijken; o.a. de bisschoppen aan het hof.
  • normen en waarden vanuit christelijke idealen en vanuit oude Romeinse bronnen.  
  • deze wereldgeestelijken (o.a. aan het hof) richten zich op rechtschapenheid, een ontwikkeld leven, stijlvol leven. Het hof was de plek om je hiermee bezig te houden. 

Slide 22 - Diapositive

Hoofsheid
Je medemens met respect behandelen, een gecultiveerde manier van met elkaar omgaan die ontstond bij de adellijke elite aan het Franse hof vanaf de twaalfde eeuw.

Slide 23 - Diapositive

Herken je het probleem waar Slings op wijst? (de indeling hoofs/voorhoofs in je methode/lesmodule)

Slide 24 - Question ouverte