MEGA Klas 7 De Oude Grieken (De Griekse Poleis)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, havo, vwo
• Leerjaar 1

MEGA Klas 7

De Oude Grieken

Wat weet jij al over de Oude Grieken?

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo, Saga

Wat valt je op?

Het Griekse landschap

Wat valt je op?

De opkomst van een Polis

• Griekenland was in de Klassieke Oudheid (750 v.C.-500 n.C.) een verzameling van eilanden.
• In het oude Griekenland waren veel gebieden van elkaar gescheiden door bergen of door zee. Dit noemen we natuurlijke barrières. 

Deze natuurlijke omstandigheden hebben ervoor gezorgd dat er tussen 800 en 500 v.C. ongeveer 700 stadstaten ontstonden. Zo’n stadstaat werd een polis (meervoud: poleis) genoemd.

De opkomst van een Polis

Een polis bestond uit een stad met een omliggend stuk land. 

Op dat land werden vaak de gewassen verbouwd die door de inwoners uit de stad werden opgegeten of werden gebruikt voor de handel. De meeste van de poleis hadden een omvang van ongeveer 50 tot 100 km². Dit was zowel de stad als het omliggende land.

Hoe zag Griekenland eruit?

Ongunstige aardrijkskundige omstandigheden:

- Eilanden

- Bergen

- Zeeën

Het duurde heel lang om van de ene naar de andere plek te reizen. Het werkte dus niet om Griekenland vanuit één plek te besturen.

Wat zijn Poleis?

Polis (meervoud Poleis): Stadstaat

- Een stad (met omliggend land) met een eigen bestuur en cultuur.

Elke stadstaat (Polis) had een eigen:

- Bestuur (en bestuursvorm)

- Eigen regels en wetten

- Eigen leger

Het kwam voor dat verschillende Poleis met elkaar vochten (oorlog).

Welke kenmerken hadden de Poleis?

Een Polis bestond uit drie onderdelen:

1. Acropolis (betekent letterlijk: 'hoge berg')

2. Agora (marktplein)

3. Landbouwgrond

De Oude Grieken

2. Griekse stadstaten

Kolonies buiten Griekenland 

• Een kolonie is een gebied van een land buiten dat land

• Griekenland is door het droge klimaat en de rotsachtige grond erg onvruchtbaar (slechts 20% is geschikt voor landbouw)

• Een mislukte oogst betekende al snel een hongersnood

Kolonies buiten Griekenland 

• Sommige Grieken trokken weg, op zoek naar een beter leven

• Met schepen voeren ze over de Middellandse Zee naar andere gebieden om daar te gaan wonen

• Rond 750 v. Chr. hadden de Grieken kolonies in Spanje, Italië en Turkije

Kolonies buiten Griekenland 

• Tussen de kolonies en het 'moederland' ontstond zoveel handel dat de Grieken rond 550 v. Chr. geen nieuwe kolonies meer stichten.

• Door de Griekse kolonies raakte de mensen in het Middellandse Zeegebied bekend met de Griekse cultuur (zoals: mythologie, beeldhouwkunst, enz.)

Griekse 

stadstaten 

• Griekenland bestond nog niet als één land

• Er waren steden die als landen werden bestuurd: bijvoorbeeld met een eigen koning

• Zo'n zelfstandige stad heet een polis (stadstaat)

Griekse 

stadstaten 

• Poleis (meervoud van polis) worden op verschillende bestuurd

• Ze hebben wel vaak dezelfde 'Griekse' cultuur, taal en goden

• De bekendste poleis waren Athene en Sparta

Sparta

• Een koning is de baas (monarchie)

• Oorlog en het leger zijn belangrijk

• Kinderen krijgen een zware, Spartaanse opvoeding

• Er zijn slaven

Athene

• Het volk is de baas (democratie)

• Oorlog en het leger zijn minder belangrijk

• Kinderen krijgen een opvoeding met veel kunst en cultuur

• Er zijn slaven

De Atheense 

democratie

• In Athene was het volk de baas. 
• Er werd gestemd over belangrijke beslissingen.
• Dat was niet altijd zo geweest...

Macht en honger (1)

• Athene is waarschijnlijk ook ooit een monarchie geweest (laatste koning: Kodros?)

• Rond 600 v. Chr. wordt Athene bestuurd door rijke families, die veel bloedige ruzies om de macht hebben.

• De inwoners hebben weinig te vertellen

Macht en honger (2)

• Als de graan duur was kregen de arme Atheners graan van de rijke families.

• Als ze dat niet konden terugbetalen, werden ze verkocht als slaaf!

• Solon komt in 594 v. Chr. met  nieuwe wetten: je kon niet meer verkocht worden als slaaf

Het volk beslist

• Ondanks Solon's wetten blijft het verschil tussen arm en rijk groot

• Arme Atheners hadden het zwaar en er kwamen nieuwe ruzies

• Rond 500 v. Chr. komt Kleisthenes met nieuwe wetten en voert een échte democratie in

Kenmerken van de Atheense democratie

• Atheense vrije mannen met burgerrecht mogen stemmen

• Directe democratie

• Volksvergadering (buiten)

• Ostracisme (schervenrechtbank) voorkomt teveel macht bij één persoon

• Onbetaalde baan

Democratie?!

• Niet helemaal...
• ...alleen mannelijke burgers (ongeveer 16% van de bevolking) 
• Vrouwen, slaven en vreemdelingen mochten niet meepraten.

Verschillen met de Nederlandse democratie

• Alle mannen en vrouwen >18 jaar

• Indirecte democratie

• Eerste en Tweede Kamer (binnen)

• Verkiezingen (meestal om de 4 jaar)

• Betaalde baan