Maria Sibylla, een ongebruikelijke passie - Inez van Dullemen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4-6

Beeld bij je boek

Maria Sibylla, een ongebruikelijke passie - Inez van Dullemen

Voor het eerst bij Beeld en Geluid op school? Kijk hier voor een korte instructie.

Aanbevolen door

• Lianne Damen

De top 5 van Lianne Damen

Beeld en Geluid op school vroeg schrijvers hun favoriete top 5 samen te stellen. Welke boeken móeten gelezen worden, zijn urgent? Wij zoeken er beelden bij zodat je al vooraf kunt zien waarom dit boek écht enorm de moeite waard is. Zie hier de keuze van Lianne Damen, aangevuld met haar eigen roman De smeekbede: 

• De laaiende stilte - Albert Helman
• Houd den bek - André Brink
• Maria Sibylla, een ongebruikelijke passie - Inez van Dullemen
• De zwarte lord - Rihana Jamaludin
• De smeekbede - Lianne Damen

Motivatie van de schrijfster

Van Dullemen vertelt in haar roman over de eigenzinnige Maria Sibylla Merian, die van 1699 tot 1701 in Suriname was om er de vele voor Europeanen onbekende planten en dieren  minutieus te tekenen en te schilderen, resulterend in het wereldberoemde Metamorphosis insectorum Surinamensium. Haar levensverhaal begint bij haar jeugd, haar ongelukkige huwelijk, hoe zij zich aansloot bij de geloofssekte van Labadisten in Friesland en daaruit wegvluchtte en hoe ze met een van haar twee dochters naar Suriname vertrok. Daar kruist haar leven met dat van de slaafgemaakte Kwasiba, die zwanger uit Afrika wordt geroofd en in Suriname haar kind verliest. Ze wordt door Merian gekocht en uiteindelijk mee naar Holland genomen. Een deel van de roman is vanuit het perspectief van deze Kwasiba geschreven. Eindelijk krijgt een zwarte slaafgemaakte vrouw hiermee een stem in de Nederlandse literatuur. 

Wie is Inez van Dullemen?

Inez van Dullemen (1925) richt zich in haar werk op de centrale plaats die de mens zou moeten innemen. Inleving in anderen, in andere culturen en landen zijn stuk voor stuk wezenlijke onderdelen van het mens-zijn. Haar roman over Maria Sibylla (2001) sluit vanzelfsprekend aan op dit thema en laat de lezer kennismaken met de natuur en cultuur van Suriname. Ook de positie van de vrouw als wetenschapper in de zeventiende eeuw is een echte eyeopener voor de nieuwsgierige lezer.

Wie is Maria Sybilla?

Maria Sybilla Merian (1647-1717) was een zelfstandige vrouw die in 1699 naar Suriname reisde om ter plekke onderzoek te doek naar de voortplanting en ontwikkeling van insecten. Zij wordt gezien als een bijzonder getalenteerd kunstenaar én als een begaafd wetenschapper, die een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan de ontwikkeling van het empirisch onderzoek, een bijzondere prestatie voor een vrouw in de masculine zeventiende eeuw.   

Maria Sibylla (1647-1711) was een zelfstandige vrouw die zich bijzonder interesseerde voor de natuur, wat resulteerde in een prachtig werk over vlinders en rupsen. Zij had zich aangesloten bij de commune der labadisten. Deze religieuze groepering had een eigen visie op het christendom, waarbij afstand werd gedaan van het eigen bezit en communevorming voorop stond. Opvallend was ook de milde(re) benadering van de tot slaafgemaakten.

In dit fragment (Tegenlicht Youtopia, 2014 ;05.48 min) zie je meer over de motivatie voor de  oprichting van een commune.

Thema 1: Commune

Over communes doen de wildste verhalen de ronde, variërend van beschrijvingen van dromerige, wereldvreemde hippies tot  communeleiders die de gemeenschap slechts hebben opgezet om de leden zo hard mogelijk uit te buiten. Het is natuurlijk de vraag in hoeverre deze extreme verhalen recht doen aan de werkelijkheid. Zou jij in een commune willen leven, waarin het gemeenschappelijke doel belangrijker is dan het individuele? Onderbouw je standpunt met stevige argumenten.

Opdracht 1 Commune

De roman bestaat uit drie delen en in het middengedeelte beleef je het verhaal vanuit het perspectief van Kwasiba. Zij is een Afrikaanse vrouw die als slaafgemaakte naar Suriname is getransporteerd. Sibylla ontfermt zich over Kwasiba en koopt haar over van haar eigenaar. Naast Sibylla's sterke belangstelling voor de natuur, stelt zij ook belang in het lot van de medemens.

Bekijk dit fragment (De slavernij, 2011; 06.28) om meer te weten te komen over het transport van slaafgemaakten.

Thema 2: Perspectief

Door te kiezen voor het perspectief van Kwasiba wordt duidelijk hoe deze Afrikaanse vrouw de handelingen van Sibylla ervaart. Kwasiba wordt overgekocht, maar brengt dat de verhoudingen tussen de twee vrouwen op een gelijk niveau? Hoe stel jij voor dat Kwasiba de aandacht van haar nieuwe eigenaresse ervaart? Zou zij dankbaar zijn voor het betere leven dat zij zo kon leiden? Of is de scheve machtsverhouding tussen de twee vrouwen allesoverheersend en kan van dankbaarheid alleen sprake zijn in een gelijkwaardige situatie? 

Opdracht 2: Perspectief

Meer fragmenten?

Kijk op beeldengeluidopschool.nl

https://www.beeldengeluidopschool.nl/#/home

Bekijk dit fragment (Vroege vogels, 2008 ;07.31) als je meer wilt weten over het leven van Maria Sibylla als wetenschapper. Wil je meer lezen over de vreselijke omstandigheden waarin slaafgemaakten naar alle kanten van de wereld werden vervoerd, dan doe je er goed aan Het lied van de goden van Reggie Baay te lezen.