10.4-1 Stoffentransport zuurstof 5V 2425

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

Paragraaf 10.4: Stoffentransport (O2)

Lesdoel 10.4 Je kunt

• de bloedsamenstelling beschrijven (leerdoel 8)
• het transport van O₂ via het bloed uitleggen en de functie van hemoglobine hierbij (leerdoel 9 deels).
  
• O₂-verzadigingscurves interpreteren en waarden afleiden (leerdoel 10).

Samenstelling bloed

Samenstelling bloed

Eiwitten vormen een colloïd, ze zijn niet opgelost in het plasma maar zijn fijn verdeeld, dit telt mee voor de osmotische waarde van bloed.

Bloedcellen

Rode bloedcellen: zuurstoftransport

Witte bloedcellen: afweer (hoofdstuk 16)

Bloedplaatjes: bloedstolling (paragraaf 10.5)

Elke dag ontstaan in het rode beenmerg 2x1011 bloedcellen uit stamcellen. 

Elke dag wordt een zelfde aantal afgebroken in milt en lever.

Gokje

Hoeveel rode bloedcellen zitten er in 1 mL bloed?

Hoeveel moleculen hemoglobine zitten er in elke rode bloedcel?

Hoeveel mL zuurstof zit er in 100 mL bloed?

Zuurstoftransport

Klein deel opgelost in het bloedplasma: 3 mL O2/L.

De rest wordt vervoerd door rode bloedcellen (200 mL O₂/L).

5 miljoen rode bloedcellen per mL bloed.

Rode bloedcellen hebben geen kern maar wel 200 tot 300 miljoen hemoglobine moleculen per cel.

Evenwichtsreactie - verzadigingspercentage - longen/weefsels - zuurstofopname/afgifte - pO2

Hemoglobine

Elk hemoglobine-molecuul kan 4 O2 moleculen binden.

Dan ontstaat HbO2 = oxihemoglobine

De bindingsreactie is een evenwichtsreactie.

                                    Hb + O2 <-> HbO2

Hemoglobine

jjy

Laag                                                                                                               Hoog

verzadigingspercentage                             verzadingingpercentage

tot 0%                                                                                                      tot 100%

100% Hb

0% HbO2

0% Hb

100% HbO2

Hemoglobine

jjy

Het verzadigingspercentage (hoeveelheid HbO2) wordt bepaald door verschillende omgevingsfactoren.

100% Hb

0% HbO2

0% Hb

100% HbO2

Hemoglobine

jjy

Lage concentratie O₂                                           Hoge concentratie O₂

Weefsels                                                                                                   Longen

Zuurstofafgifte                                                                   Zuurstofopname

Zuurstofconcentratie is pO2/ zuurstofdruk

100% Hb

0% HbO2

0% Hb

100% HbO2

Verzadigingspercentage (BINAS 83D)

Vragen (zelfstandig)

1. wat is het O₂-verzadigingspercentage pO₂ = 8,0 kPa?
2. wat is het O₂-verzadigingspercentage pO₂ = 3,0 kPa?
   
3. is de O2-verzadigingspercentage in de longen hoog of laag?
4. is het O2-verzadigingspercentage in de spieren hoog of laag?

Rekenen met verzadigingscurves

Hoeveel zuurstof wordt er afgegeven in een weefsel (bijvoorbeeld een spier) als de zuurstofdruk bij de longen 14kPa is en in het weefsel 4kPa?

Bohr effect

De eigenschappen van hemoglobine veranderen onder invloed van temperatuur, CO2 concentratie en zuurgraad.

Hardwerkende spieren hebben een hogere temperatuur, meer CO2 en een lagere pH (hogere zuurgraad) en hebben meer zuurstof nodig.

Temperatuur - CO₂ conc.     -   pH

Vragen (zelfstandig)

1. wat is het O₂-verzadigingspercentage bij T = 37 °C, pCO₂ = 8,0 kPa en  pO₂ = 8,0 kPa?
2. wat is het O₂-verzadigingspercentage bij pH = 7,4, T = 30 °C en                 pO₂ = 10,0 kPa?
   
3. wat gebeurt er met het O₂-verzadigingspercentage van Hb als de temperatuur in het weefsel stijgt?

Het Bohr effect

Bloed: verzadigingspercentage: 98% 

Spieren in rust: verzadigingspercentage 70%

Afgifte in rust: 98-70=28% 

Spieren in actie: verzadigingspercentage 32%

Afgifte in actie: 98-32=66%

66-28=32% *20 mL/100mL = 7,6 mL/ 100mL

Lesdoel 10.4 Je kunt

• de bloedsamenstelling beschrijven (leerdoel 8)
• het transport van O₂ via het bloed uitleggen en de functie van hemoglobine hierbij (leerdoel 9).
  
• O₂-verzadigingscurves interpreteren en waarden afleiden (leerdoel 10).

Huiswerk

Opdrachten 10.4

Leerdoel 8, 10