5.2 Einde van de Wereldrijken

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k, g
• Leerjaar 2

fbdf

1. Aan het eind van deze les kun je het conflict tussen Israël en de Palestijnen beschrijven en verklaren.
2. Je weet wat dekolonisatie is en kunt uitleggen waarom, wanneer en waar dit plaatsvond.

We zijn nu bij het laatste tijdvak van geschiedenis bezig: Tijd van televisie en computers.

Situatie

• 1945: einde WO II
  
• Europa kapot door de oorlog
  
• Twee nieuwe grootmachten: VS en SU
  
• VS en SU zijn beide tegen het hebben van kolonies
• Landen in Afrika en Azië willen onanfhankelijkheid

5.2 Einde van  wereldrijken

Wat is een kolonie?

Een gebied dat door een ander land wordt bestuurd.

Bijna alle landen in Afrika en Azie waren kolonies van Europese landen.

Het onafhankelijk worden van kolonies heet: dekolonisatie

Kolonies van Europese landen

Bekijk de kaart: Wat valt je op aan de ligging van de meeste kolonies?

De meeste kolonies liggen in Afrika en in Azie.

Weet jij welke kolonies Nederland had in 1945?

1. Zuid-Afrika en India
2. Suriname en Indonesie
3. Nieuw-Zeeland en Tasmanie
4. Marokko en Turkije

• Waar ligt Indonesie?
• Waar ligt Suriname?

Indonesie eind van WOII => Situatie?

• Japan veroverde Nederlands-Indië in WOII
• De Japanners beloven de Indonesiërs onafhankelijkheid als ze met hen samenwerken
• De Nederlanders hebben geen macht meer
• Nederland is in 1945 zwak door de oorlog tegen Duitsland
  
  
• Gevolg: Nationalisme groeide in deze tijd onder de Indonesiërs 
  

Soekarno 

• Nationalist. 
• Wilde dat Indonesië onafhankelijk werd. 
• Riep op 17 augustus 1945 de onafhankelijke Republiek Indonesië uit. (Twee dagen nadat Japan zich overgaf)
  
• Hij wordt de eerste president van Indonesie

Nederland geeft toe

• De VS en de VN dwingen Nederland om te stoppen met de oorlog in Indonesie.
• 27 december 1949
• Koningin Juliana tekent de overdracht. 
• Indonesië hoorde vanaf dat moment niet meer bij Nederland, maar was zelfstandig. 
  

Reactie Nederland

• Nederland wilde niet dat Indonesië onafhankelijk werd. 
• Nederland stuurde daarom militairen in 1947 en 1948 zodat ze Indonesië zouden kunnen behouden. 
  
• Ze noemden dit 'politionele acties'  maar het ging niet om inzet van politie maar soldaten....

Invloed van de Tweede Wereldoorlog op Dekolonisatie?

• Europese landen waren door de Tweede Wereldoorlog verzwakt. 
• Er waren 2 nieuwe supermachten (Zeer machtige staten): 

1. Verenigde Staten
2. Sovjet-Unie. 

• Zij waren tegen kolonialisme en voor dekolonisatie: Het onafhankelijk worden van kolonies. 

Afrika: Kolonies rond 1900

jaar van onafhankelijkheid

Nieuwe staten na WOII

In de Tijd van Televisie ontstonden veel nieuwe staten => dekolonisatie

• Door oorlog: bijvoorbeeld Indonesië
• Maar meestal vreedzaam: bijvoorbeeld Suriname. 

• Een nieuw land kan ook voor een nieuwe oorlog zorgen: Israël
• 1948 de staat Israël opgericht -> sindsdien oorlog met de Palestijnen om hetzelfde grondgebied.

• De volgende dia is een link -> op deze website kun je zien wanneer elk land onafhankelijk is geworden na de Tweede Wereldoorlog..

https:

Filmpje kijken zodat je het nog beter snapt....

Gedeelte uit Histoclips: dekolonisatie Nederlands Indie

7:20min

Vragen?

Ja? Dan is het nu tijd om ze te stellen!

Nee? Dan kun je aan de slag met de opdrachten...

5.3 De Koude Oorlog

De blokvorming tussen Oost en West

Sovjet-Unie (communisme)	De Verenigde Staten (kapitalisme)
- Dictatuur (bijv. dictator Jozef Stalin) - Planeconomie (de staat bedenkt 5-jaren- plannen die behaald moeten worden) - Bijna geen verschillen tussen rijk en arm - Geen persvrijheid (censuur) en geen vrijheid van meningsuiting - Bedrijven zijn in bezit van de staat die alles bepaald	- Gekozen leider (democratie) - Vrijemarkteconomie (vraag en aanbod) - Grote verschillen (rijk en arm) - Wel persvrijheid (censuur) en geen vrijheid van meningsuiting; - Bedrijven in bezit van eigenaar die het bedrijf zelf het hebben opgebouwd.

Oorzaak ontstaan IJzeren Gordijn en Berlijnse muur: In WOII zijn Sovjetunie en VS nog bondgenoten en hebben samen de vijand nazi-Duitsland verslaan, waarna zij worden gezien als twee supermachten.

Maar de twee supermachten krijgen direct na de WOII ruzie.  

Reden? Oneens over hoe landen op de wereld moeten worden bestuurd (verschil van mening in politieke ideologieën). Beide landen willen hun eigen (politieke) systeem verspreiden. 

Volgende dia: kenmerken Koude Oorlog

Kenmerken Koude Oorlog

- Blokvorming (kapitalistisch Westblok en een communistisch Oostblok dat uitmondt in een koude/ kille relatie van 1945 tot 1991.

- De VS past containmentpolitiek (het indammen van communisme). Onderdeel hiervan is Marshall hulp. Met deze hulp konden westerse landen in Europa hun economie weer opbouwen (en dus handelen met de VS).

- 1945 tot 1991: periode van grote spanningen en angst (bv 1962 Cuba-crisis --> bijna derde Wereldoorlog), maar ook rustige periodes.

- Het westblok (de kapitalistische landen) verenigen zich in de NAVO,
waarop de Sovjetunie reageert door het Warschaupact met alle communistische landen op te richten.

De regel wordt: een aanval van een communistisch land op een kapitalistisch land is een aanval op alle kapitalistische landen (en anders natuurlijk om)

Gevolg: een angstaanjagende wapenwedloop met vooral kernwapens.

Tegenstelling tussen Oost en West

Omdat Duitsland de oorlog had verloren. Werd Duitslands verdeeld 2 landen: West en Oost-Duitsland. 

West-Duitsland (BRD) was Democratisch

Oost-Duitsland (DDR) was Communistisch

Berlijn werd ook verdeeld in West en Oost. 

Einde Koude Oorlog

In de jaren '80 gaan steeds meer mensen in comunnistische Oostbloklanden protesteren tegen de heersende dictators.

In 1989 valt de Berlijnse muur en worden en Oost- en West-Duitsland na ruim 40 jaar herenigd.

En wat gebeurt er met de Sovjetunie?

- Nieuwe naam: Rusland

- Er gaan veel nieuwe landen onstaan die vroeger bij de Sovjetunie hoorden. 

Video's

1. WieWatWanneer? De Koude Oorlog: van begin tot eind! - In 8 minuten!

2. Clipphanger - Wat is het ijzeren gordijn?

3. Histoclip - Berlijn en de Koude Oorlog