3.3 Wat hebben mensen minimaal nodig?

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Wat is het minimum?

• Bijstandsuitkering (Wet werk en bijstand). Voor mensen die geen inkomen, baan of recht op andere uitkering hebben. 
• Afgestemd op het sociaal minimum (minimaal bedrag nodig om te voorzien in levensonderhoud).
• Veel mensen lukt het niet om daarvan rond te komen.
• Bepalen van het sociaal minimum is lastig (wat moet allemaal worden meegerekend?)
• Uitgangspunt: werk moet lonend blijven

0

Functies en uitgangspunten van uitkeringen

• Minimumbehoeftefunctie (inkomen op niveau sociaal minimum zoals de bijstand) op basis van solidariteitsbeginsel (hogere lonen betalen meer belasting/premies)
• Loondervingsfunctie (als loon door werkloosheid, ziekte of arbeidsongeschiktheid wegvalt. Meestal percentage van laatstverdiende loon) op basis van equivalentiebeginsel (evenredigheid tussen betaalde premie en uitkering)

Bij uitkeringen kan ook worden uitgegaan van:

• Individuele rechten en plichten: uitkering is een individuele zaak (bij het recht op en de hoogte van de uitkering is niet van belang of iemand samenwoont of kinderen heeft)
• Draagkracht van de leefeenheid: bij het recht op en de hoogte van de uitkering, speelt de samenstelling van het huishouden (leefeenheid) waarvan iemand onderdeel uitmaakt mee.

0

Waarom die verschillende uitgangspunten?

Historisch gegroeid:

• Eind 19e eeuw gingen arbeiders een gezamenlijke pot samenstellen in geval van ziekte. Uit deze onderlinge regelingen zijn de huidige werknemersverzekeringen voortgekomen.

Werknemersverzekeringen:

• Door de overheid georganiseerde verzekeringen 
• Werknemers worden verzekerd van inkomen in geval van werkloosheid, ziekte of arbeidsongeschiktheid
• Inkomensgerelateerd (koopkracht blijf nog op peil = goed voor economie)
• Alleen voor mensen met een arbeidscontract

Waarom die verschillende uitgangspunten?

Historisch gegroeid:

• Na de Tweede Wereldoorlog veranderde het denken over sociale zekerheid. Er moest sociale zekerheid voor ALLE burgers komen. Dit leidde tot invoering van:

Volksverzekeringen:

• Bedoeld voor iedereen in NL
• De uitkering begint met het woordje 'algemene' (voor iedereen). B.v: AOW (Algemene Ouderdomswet) of ANW (Algemene nabestaandenwet)
• Er wordt uitgegaan van een minimumbehoeftefunctie (uitkering dus gelijk voor iedereen)
• Uitkeringen zijn NIET inkomensgerelateerd

Sociale verzekeringen en sociale voorzieningen

• Werknemersverzekeringen en volksverzekeringen worden samen ook wel sociale verzekeringen genoemd.
• Sociale voorzieningen zijn er om te zorgen dat niemand onder het sociale minimum zakt en worden niet betaald uit premies, maar uit belastingen net als volksverzekeringen

Zvw (Zorgverzekeringswet)

• De wet verplicht iedereen een ziektekostenverzekering af te sluiten bij een verzekeraar
• Het basispakket staat vast (noodzakelijke posten)
• Aanvullend verzekeren is mogelijk maar verhoogd de premie (fysio, tandarts etc)
• Iedereen heeft een eigen risico (mensen meer bewust maken?)
• Een verzekeraar mag mensen niet weigeren!
  

Betalen voor sociale zekerheid

Twee manieren:

1. Via omslagstelsel (premies en belastingen worden meteen gebruikt om uitkeringen te verstrekken (zoals bijstand en de ziektekosten)

2. Kapitaaldekkingstelsel: premies die mensen nu betalen worden gespaard/belegd voor de toekomst (zoals pensioenen)

Correctie boek

Op blz. 111 wordt gesproken over de AWBZ (algemene wet Bijzondere Ziektekosten). Deze is in 2015 afgeschaft en vervangen door de Volksverzekering WLZ (Wet langdurige Zorg).

Waarom is het bepalen van de hoogte van het sociaal minimum een lastige zaak?

Zoek op internet: Wat betekent WIA? En welke wet heeft deze WIA in 2005 vervangen?

Lees bron 4 (blz. 109) in het handboek en beantwoord dan de volgende vraag. De WIA heeft een loondervingsfunctie en is opgezet vanuit het equivalentiebeginsel. Waaraan kun je dat herkennen?

Wordt bij de WIA uitgegaan van individuele rechten en plichten of van de draagkracht van de leefeenheid? Leg uit!

Wordt bij een bijstandsuitkering uitgegaan van individuele rechten en plichten of wordt uitgegaan van de draagkracht van de leefeenheid? Wat betekent dit?

Lees in je handboek op blz. 108 bron 1. Hoeveel geld heeft Erna over om van te leven na aftrek van haar vaste lasten? Hoe hoog zou volgens jou een uitkering moeten zijn voor iemand als Erna?

Bekijk de bron. Voor welke posten is volgens jou een te hoog en te laag bedrag gereserveerd in de berekening van het Nibud? Leg uit!

Noem 2 duidelijke verschillen tussen volksverzekeringen en werknemersverzekeringen

Bekijk de bron en noteer de jaartallen van de Bismarckiaanse regelingen en de Beveridge regelingen. Wat valt op?