H1.3 deel 2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

1.3 De kerk valt uiteen (deel 2)

Leerdoelen

In deze paragraaf leer je...

- welke kritiek er was op de katholieke kerk

- hoe de splitsing van de kerk ontstond

- welke verschillen tussen kerken ontstonden

- Welke strijd ontstond tussen katholieken en protestanten

Johannes Calvijn

Predestinatie: de goddelijke voorbeschikking. Dit houdt in dat God al voorafgaand aan ieders geboorte heeft bepaald of diegene na zijn of haar dood naar de hemel of de hel gaat. 

De kerk splitst

• Deze protestant krijgt in Nederland veel volgelingen...
• ... Johannes Calvijn: Calvinisme.
• Strenger dan Luther: Iedereen moet een sober leven in dienst van God leiden.
• Ook radicaler dan Luther; Calvijn vond dat gelovigen tegen hun vorst in opstand mochten komen.
• Direct contact met God; geestelijken niet nodig om in de hemel te komen.

Door goed geloof en goede werken kan je in de hemel komen. Zonden kan je afkopen met een aflaat.

Paus Leo X

Niet door goed geloof en goede werken kan je in de hemel komen, maar door Gods genade.

Alleen diegene die door God voorbestemd zijn komen in de hemel.

Johannes Calvijn

Maarten Luther

Erasmus

De mens heeft een vrije wil. Door goed geloof en goede werken kan je in de hemel komen. De aflatenhandel is niet goed.

Welke van de uitspraken is waar?

1. Erasmus vond dat je een sober leven moest leiden.
2. Luther vond dat gelovigen tegen hun vorst in opstand mochten komen.
3. Tussen Erasmus, Luther en Calvijn was Calvijn het strengste.
4. De paus tolereerde de kritiek op de katholieke kerk.

Protestanten

• Geloof is iets voor jezelf en de Bijbel is in de volkstaal.
• Door te bidden kom je in contact met god.
• predikanten of dominees legden de bijbel uit, mochten trouwen, waren gelijk aan andere gelovigen en konden geen zonden vergeven.
• Geen heiligen en relikwieën. 
• Protestantse kerken waren kaal.
• Populair bij armen.

Katholieken

• De Paus is de leider van de kerk
• Alleen geestelijken staan in contact met God.
• Alleen geestelijken lezen de bijbel (Latijn).
• Geestelijken mogen niet trouwen
• Versieringen zijn er om God te eren, kerken zijn rijk versierd.
• Kerk is rijk en machtig.

Gevolgen van de reformatie

• Splitsing in de christelijke kerk (1517): ontstaan van de protestantse kerken (ook wel: hervormde- of gereformeerde kerk) naast de katholieke Kerk

• Protestantse kerk spreekt veel (arme) mensen in West-Europa aan.

• Vervolging van protestanten (ketters)
  

Strijd tussen godsdiensten

- De overgang naar het protestantisme had voordelen voor vorsten

- Ze konden rijkdommen van de katholieke kerk in beslag nemen en hoefden geen rekening te houden met de paus

- Koningen van Engeland, Denemarken en Zweden braken met de katholieke kerk en legden het protestantse geloof op aan hun onderdanen 

Karel V

Karel V van Habsburg (1500-1558) is een van de grootste en machtigste mannen in Europa in deze tijd

Heerser over Nederland, België, Duitsland, Spanje en grote delen van Frankrijk

- Karel V voerde in Duitse rijk jarenlang oorlog met protestante vorsten --> hij was streng katholiek

- Hij probeerde het hele rijk weer katholiek te maken

- In 1555 gaf hij het op 

- Iedere Duitse vorst mocht zelf godsdienst in diens gebied bepalen

- Een paar jaar later in Frankrijk gruwelijke godsdienst oorlog tussen katholieken en calvinisten

- Duurde tot 1598

- Toen werd met het Edict van Nantes bepaald dat FR katholiek was maar calvinisten ook rechten kregen

De Nederlanden

- Karel V ook heerser over de Nederlandse gewesten

- Inquisitie: katholieke rechtbank die ketters moeten opsporen en bestraffen

- Karel V liet de inquisitie de protestanten als ketters vervolgen 

- Vele honderden stierven levend op de brandstapel

- Ook protestante boeken werden verbrand

- Toch slaagde Karel V er niet in om NL katholiek te maken

waar gaat de bron over?

1. paus wil voordelen
2. gelovigen willen de gift van de paus graag hebben
3. aflatenhandel van de katholieke kerk
4. protestanten protesteren tegen de aflatenhandel

Protestantse kerk of Katholieke kerk?

Verering van heiligen

1. Protestantse kerk
2. Katholieke kerk

Protestantse kerk of Katholieke kerk?

Verering van relikwieën

1. Protestantse kerk
2. Katholieke kerk

Protestantse kerk of Katholieke kerk?

De Paus is de leider

1. Protestantse kerk
2. Katholieke kerk

Welke van de stellingen is juist?

1 Toen Luther zijn stellingen bedacht wilde hij een
nieuwe kerk beginnen.

2 De Paus wilde wel met Luther praten over zijn
ideeën.

1. Alleen 1 is juist
2. Alleen 2 is juist
3. Beide zijn juist
4. Beide zijn onjuist

Maarten Luther is het niet eens met de grote rijkdommen van de Kerk en de geestelijken.

Op welke manier kwam de Kerk aan haar rijkdommen?

1. Mensen kochten hun zonden af met een aflaat.
2. Mensen handelden met de Kerk.
3. De Kerk veroverde rijke gebieden.
4. Mensen hadden medelijden met Kerk en gaven geld.

00:06

Spoel de video door naar deel 4 (minuut 14)

15:12

Welke uitvinding helpt de verspreiding van de ideeën van Luther?

18:36

Maarten Luther herroept zijn woorden niet. Welk vonnis zal hem te wachten staan?

21:58

Leg uit dat Karel V hier machteloos was.

Aan de slag!

Lees blz. 15 Katholieken en protestanten en blz. 16 Strijd tussen de godsdiensten.

Maak opdr.  6 t/m 8