Bogerman Koudum: Grammatica - zinsontleding

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Lesdoelen

• Je kunt de zinsdelen: pv, wwg, ond, lv, mw, bwb, bvb benoemen

Persoonsvorm (pv)

Altijd een werkwoord

Twee manieren om de pv te vinden

1. Zet de zin in een andere tijd, de pv verandert (tijdsproef)

2. Maak de zin vragend, de pv is het eerste werkwoord

Ik loop naar de stad.

1. tijdsproef: Ik liep naar de stad.

2. vraag: Loop ik naar de stad?

PV = Tijdsproef of zin vragend maken

1. Morgen gaat hij op vakantie.

2. Zij houdt van pindakaas met hagelslag.

3. Ik fiets erg graag.

4. Ronald klust de hele dag.

5. Het regent het hele weekend.

Werkwoordelijk gezegde (wwg)

Alle werkwoorden in een zin

Een pv hoort dus ook altijd tot het werkwoordelijk gezegde

Voorbeeld:

Hugo heeft de trein gemist.

wwg: heeft gemist

wwg = alle werkwoorden

1. Ik loop.

2. Ik heb vandaag gelopen.

3. Ik ben gisteren komen lopen.

4. Ik wilde vorige week komen lopen.

5. Ik heb veel te doen.

Onderwerp (ond)

                                             Wie of wat + wwg?

Voorbeeld:

Omar geeft een presentatie.

wwg: geeft --> Wie of wat geeft?

ond: Omar

OND = Wie of wat + wwg?

1. Hij is naar de stad gelopen.

2. Zij zitten op een bankje in het park.

3. Het Nederlandse elftal staat 1-0 achter.

4. Je kletst te veel!

5. Het is mooi weer.

Lijdend voorwerp (lv)

• Er staat niet altijd een lv in een zin
• Er staat maximaal 1 lv in een zin
• Begint nooit met een  voorzetsel
  

                          Wie of wat + wwg + onderwerp?

Voorbeeld: Omar geeft een presentatie.

Wat geeft Omar?

lv: een presentatie

LV = Wie/wat + wwg + ond?

1. Hij heeft een voetbal gevonden.

2. Alle leerlingen hebben een schrift.

3. Mijn tablet maakt een vreemd geluid.

4. Ben je iets vergeten?

Meewerkend voorwerp (mv)

• Er staat niet altijd een mv in een zin
• Er staat maximaal 1 mv in een zin

                        Aan/voor wie + wwg + ond + lv?

Voorbeeld: Ik heb het boek aan Julian gegeven.

Aan wie heb ik het boek gegeven?

mw: aan Julian

MV = Aan/voor wie + wwg + ond + lv?

1. Hij heeft aan Sanne een cadeau gegeven.

2. Sofie en Lotte hebben aan de juf een tekening gegeven.

3. Wij willen aan mijn moeder mooie bloemen geven.

4. De leerling geef ik een boek.

5. Wij geven elk jaar geld aan het goede doel.

Herhaling

1. De koe eet een pluk gras.

2. De meester liet de kinderen een nieuw boek zien.

3. Maaike ruimt haar kamer op.

4. Tom geeft Jeroen een duw.

Bijwoordelijke bepaling (bwb)

• Geeft antwoord op vragen als: waar, wanneer, waardoor, waarmee, waarnaar, hoe, hoeveel?
• Een bwb begint vaak met een voorzetsel
  
• Blijven vaak als laatste over in de zin (= prullenbakzinsdeel)
  
• Niet elke zin heeft een bijwoordelijke bepaling (bwb)

pv, wwg, ond, lv, mv, bwb

1. Ik geef morgen een cadeau aan Linde.

2. De slager maakt hamburgers in zijn slagerij.

Bijvoeglijke bepaling (bvb)

• Het is geen apart zinsdeel, maar een deel van een ander zinsdeel
• Het zegt iets over een zelfstandig naamwoord
  
• Het noemt een bijzonderheid, kenmerk of eigenschap
  
• Het kan voor of achter een zelfstandig naamwoord staan
• Niet elke zin heeft een bijvoeglijke bepaling (bvb)
  

De kapitein is naar een onbewoond eiland gevaren.

pv: is

wwg: is gevaren

ond: de kapitein

lv: x

mw: x

bwb: naar een onbewoond eiland

bvb: onbewoond (eiland)

1. Op het station hield de politie een verwarde man aan.

2. Gisteren gaf mijn vader mijn moeder een bos bloemen.

Stappenplan zinsdelen

Persoonsvorm (pv): tijdsproef of zin vragend maken

Werkwoordelijk gezegde (wwg): pv + alle werkwoorden in de zin

Onderwerp (ond): wie/wat + wwg

Lijdend voorwerp (lv): wat/wie + wwg + ond

Meewerkend voorwerp (mv): aan/voor wie + wwg + ond + lv

Bijwoordelijke bepaling (bwb): waar/wanneer/waardoor/waarmee/waarnaar/wanneer/hoe/hoeveel?

Bijvoeglijke bepaling (bvb): geen zinsdeel/ zegt iets over een zelfstandig naamwoord

Grammatica - Zinsontleding vmbo-kgt34 - Lesmateriaal - Wikiwijs

https://maken.wikiwijs.nl/76951/Grammatica___Zinsontleding_vmbo_kgt34#!page-1951744