Thema 3, basisstof 2 - Dieren

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 1

Basisstof 2 - Dieren

Er zijn vier rijken binnen de biologie:
Dieren, planten, schimmels en bacteriën

1. Waar
2. Niet waar

Een "kenmerk" is een eigenschap waaraan je een organisme kunt onderscheiden van andere organismen

1. Waar
2. Niet waar

Op welke kenmerken van cellen letten biologen?

1. celkern, vacuole, bladgroenkorrels
2. celwand, bladgroenkorrels, celplasma
3. celkern, celwand, bladgroenkorrels
4. bladgroenkorrels, cytoplasma, celwand

Wat klopt er NIET?

1. Dieren hebben geen celwand
2. Planten hebben bladgroenkorrels
3. Schimmels hebben geen bladgroenkorrels wel een celkern + wand
4. Bacteriën hebben wel een celkern

Wanneer is een dier vruchtbaar?

1. Als het dier veel fruit eet
2. Als het dier jongen kan krijgen
3. Als het dier heel oud kan worden
4. Als het dier een soort is

Wanneer behoren dieren tot dezelfde soort?

1. Als ze samen vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen
2. Als ze samen onvruchtbare nakomelingen kunnen krijgen
3. Als ze er hetzelfde uitzien
4. Als ze er hetzelfde uitzien

Symmetrie

• Een symmetrisch voorwerp kun je in twee gelijke helften verdelen
• Dieren zijn vaak symmetrisch: jij ook!
  Je rechterhelft is hetzelfde als je linkerhelft

Alleen kader/GL

Mensen zijn symmetrisch

Alleen kader/GL

Drie typen symmetrie

1. Tweezijdig symmetrisch
2. Veelzijdig symmetrisch
3. Niet symmetrisch 

Alleen kader/GL

1. Tweezijdig symmetrisch

"Maar op één manier in twee gelijke helften te verdelen"

Alleen kader/GL

2. Veelzijdig symmetrisch

"Op meerdere manieren in twee gelijke helften te verdelen"

Alleen kader/GL

3. Niet symmetrisch

"Op geen enkele manier in twee gelijke helften te verdelen"

Alleen kader/GL

Skelet

• Uitwendig skelet = skelet aan de buitenkant van het lichaam
• Inwendig skelet = skelet aan de binnenkant van het lichaam

Alleen kader/GL

Zonder skelet

Leven vaak in het water

Indeling van dieren

Dieren worden onderverdeeld in 34 kleinere groepen -> Afdelingen.

Jullie moeten 6 afdelingen kennen met de kenmerken:

1. Sponsdieren
2. Neteldieren
3. Weekdieren
4. Stekelhuidigen
5. Geleedpotigen
6. Gewervelden

1. Sponsdieren

• Niet symmetrisch
• stevige hoornvezels tussen de cellen
• Zitten meestal vast op de bodem van de zee

Alleen kader/GL

2. Neteldieren

• Veelzijdig symmetrisch
• Meestal geen skelet
• Leven in het water
• Vangen hun prooi met tentakels (vangarmen) 

Dit dier leeft in de zee. Een kwal is een neteldier.

Neteldieren hebben geen skelet. Ze hebben vangarmen met netels. De netels

kunnen je prikken. Er komt dan een giftige stof in je lichaam. Neteldieren

gebruiken hun vangarmen met netels om een prooi te vangen. Het gif verlamt de

prooi, waardoor de kwal de prooi kan opeten.

3. Weekdieren

• Tweezijdig symmetrisch
• Meestal een schelp of huisje als skelet  

Een mossel is een weekdier. Weekdieren

hebben een zacht (week) lichaam. Als skelet hebben ze een huisje of schelp. Een

tuinslak heeft ook een huisje. Bij gevaar kruipt de slak in zijn huisje.

4. Stekelhuidigen

• Veelzijdig symmetrisch
• Inwendig skelet van kalk
• De huid is bedekt met stekels of knobbels
• Leven op de bodem van de zee 

Stekelhuidige dieren hebben stekels of knobbels op hun huid. Voorbeelden

van stekelhuidigen zijn een zeester en een zee-egel. Stekelhuidigen leven in de zee. Ze hebben een skelet.

5. Geleedpotigen

• Tweezijdig symmetrisch
• Het skelet is een pantser

Hun poten bestaan uit kleine

stukjes. Deze kleine stukjes heten leden.

Geleedpotige dieren hebben een skelet aan de buitenkant. Het skelet zit als een

soort pantser om het dier heen.

6. Gewervelden

• Tweezijdig symmetrisch
• Een inwendig skelet

Mensen en veel dieren hebben een skelet. Het skelet bestaat uit

botten. Een onderdeel van het skelet van een krokodil is de wervelkolom. Een

wervelkolom bestaat uit wervels. Ook mensen hebben een wervelkolom. Dat is

je ruggengraat.

Mensen en deze dieren horen dus tot de groep "gewervelden". 

6. Wormen

• Lange, dunne dieren zonder skelet 

Alleen basis.

Wormen zijn lang en dun. Ze hebben geen skelet. Er zijn verschillende soorten

wormen.

Regenwormen leven in de bodem. Ze

hebben daar een belangrijke taak. Ze graven kleine gangen in de bodem.

Daardoor blijft de bodem luchtig. Dat is goed voor de planten.

Er zijn ook lange, platte wormen: Lintwormen. Sommige lintwormen leven in de darmen van

mensen. Zulke lintwormen kunnen tien meter lang worden.

Vertakkingsschema

De zes afdelingen binnen de "Dieren" kun je weer opsplitsen in kleinere groepen, die je weer kunt opdelen in kleinere groepen. Net zo lang tot je van "Dier" bij "Soort" komt.

Indeling Blauw vliegend hert

Rijk: Dieren

Afdeling: Geleedpotigen

Klasse: Insecten

Orde: Kever

Familie: Vliegende herten

Geslacht: Platycerus

Soort: Blauw vliegend hert

Aan de slag!

Basis:

Thema 3, Basisstof 8: Opdrachten 1-2-3-4-5-6

(Bladzijde 181 - 182)

Kader:

Thema 3, Basisstof 2: opdrachten 1-2-3-4-6-7-8-9-10

(Bladzijde 164 - 170)