H8 8.1 Overzicht de tijd van burgers en stoommachines

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Burgers en stoommachines

Leerdoel

Welke KA horen bij dit hoofdstuk en wat houden ze (kort) in?

Kenmerkende aspecten: (1)

• De Industriële Revolutie die in de westerse wereld de basis legde voor een industriële samenleving.
  
• De moderne vorm van imperialisme die verband hield met de industrialisatie.
  
• De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme, socialisme, confessionalisme en feminisme.

Kenmerkende aspecten: (2)

• Voortschrijdende democratisering, met deelname van steeds meer mannen en vrouwen aan het politieke proces.
  
• De opkomst van emancipatiebewegingen.
• Discussies over de 'sociale kwestie'.

Burgers: Steeds groter wordende groep die een groeiende invloed had in de politiek en de maatschappij.

Stoommachines zorgden voor een overgang van de agrarische-urbane samenleving naar een industrieel-urbane samenleving= Industriële revolutie

G-B al in de 18e eeuw, Nl pas in de 19e eeuw.

Dit wordt het begin van de Moderne Tijd genoemd.

De Industriële Revolutie die in de westerse wereld de basis legde voor een industriële samenleving.

Verbeteringen in de landbouw zorgden voor een hogere voedselproductie: gevolg: de bevolking groeide.

Bovendien waren er minder mensen nodig in de landbouw.

Boeren deden aan huisnijverheid: spinnen en weven

1770: stoommachine van James Watt

In G-B was genoeg steenkool en ijzererts voor in de fabrieken. Ook treinen, schepen en bv een carrousel werden aangedreven door stoomkracht. 

Industrieel kapitalisme

Economisch systeem met fabrieken:

• Privébezit met productiemiddelen (natuur, arbeid, kapitaal)
• streven naar winst
• vrije markteconomie

Standensamenleving verdwijnt en wordt een klassensamenleving (inkomen, opleiding, sociale positie, leefstijl)

Waar streeft een fabrikant naar bij industrieel kapitalisme?

1. Zoveel mogelijk omzet
2. Zoveel mogelijk afzet
3. Zoveel mogelijk productie
4. Zoveel mogelijk winst

Welk begrip past bij de afbeelding

1. Industrialisatie
2. fabriek
3. huisnijverheid

De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme, socialisme, confessionalisme en feminisme.

Discussies over de 'sociale kwestie'.

Wat is de rol van de overheid, de politiek en de verschillende sociale en kerkelijke instellingen ten aanzien van de slechte leef-woon en werkomstandigheden.

Liberalisme

Individuele vrijheid is het hoogste goed.

De overheid is niet verantwoordelijk voor de positie (of verbetering) van arbeiders.

Geen of nauwelijks overheid bemoeienis.

Vrijemarkt economie.

Socialisme

Stroming die streeft naar gelijkheid of verbetering van de positie van arbeiders en armen. Karl Marx wilde via een revolutie een einde aan de onderdrukking en armoede.

Communisten: met revolutie

Sociaal- democraten: via politieke verkiezingen, parlement en  sociale wetgeving: Gelijkheid

Liberalisme draait vooral om:

1. veiligheid
2. vrijheid
3. religie
4. gelijkwaardigheid

Het socialisme is hetzelfde als het marxisme

1. JA
2. NEE

Confessionalisme

Geloof is het uitgangspunt van politieke en maatschappelijke stromingen en denkbeelden.

Katholieken en protestanten.

Broederschap is belangrijk. De overheid moet zich terughoudend opstellen en alleen ingrijpen als kerken en burgers het niet meer aankunnen.

Feminisme

1800-1850: vrouwen hebben geen rechten (geen stemrecht, geen hoger onderwijs en een lager loon dan mannen voor hetzelfde werk).

Vrouwen uit de hogere kringen eisen een gelijkwaardige plaats: eerste feministische golf.

Nationalisme

Het centraal zetten van de liefde voor het eigen land en het eigen volk.

In sommige landen zorgde het voor een eenheid.

In andere gebieden probeert een volk of etnische groep juist los te komen van een land.

Bedrijf waar met machines grote hoeveelheden producten worden gemaakt. 

Werk dat mensen thuis voor een ondernemer doen om wat extra geld te verdienen. 

De opkomst van industrie in een gebied waar eerst vooral aan landbouw werd gedaan. 

Grote verandering in West-Europa door de komst van fabrieken en nieuwe vervoersmiddelen aan het eind van de 18e eeuw en in de 19e eeuw. 

Economisch systeem waarbij alles draait om winst maken. Grond en fabrieken zijn in handen van ondernemers. 

Fabrieken

Huisnijverheid 

Industriële revolutie

Industrialisatie 

Kapitalisme 

Tot welke stromingen behoren deze affiches?

1. liberalisme - confessionalisme
2. confessionalisme - socialisme
3. nationalisme - conservatisme
4. liberalisme - socialisme

De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme, socialisme ................................... en ..............................

1. confessionalisme en conservatisme
2. feminisme en communisme
3. feminisme en confessionalisme
4. conservatisme en communisme

Nationalisme leidde tot samenvoegen

1. België
2. Frankrijk
3. Duitsland
4. Oostenrijk-Hongarije

Nationalisme leidde tot afsplitsing

1. België
2. Frankrijk
3. Duitsland
4. Italië

KA: Voortschrijdende democratisering, met deelname van steeds meer mannen en vrouwen aan het politieke proces

Feminisme is een emancipatiebeweging, maar opkomen voor de rechten van arbeiders hoort hier ook bij.

De protestantse middenstand voelde zich niet goed vertegenwoordigd. Zij richten vervolgens een politieke partij op. De katholieken volgden ook.

Stromingen en bewegingen gingen in de politiek en voerden acties. BV. voor algemeen kiesrecht.

Een meer actievere rol in de politiek wordt voortschrijdende democratisering genoemd. 1917: alle mannen 1919: alle vrouwen.

KA: De moderne vorm van imperialisme die verband hield met de industrialisatie.

Overzeese gebieden werden ingezet als grondstoffenleverancier en afzetmarkt. De kolonies worden nu compleet overheerst  en bestuurd.

Vanaf 1850 is er een wedloop om zoveel mogelijk kolonies= modern imperialisme

Elk  Europees land wil meer macht, status en bezittingen.

Welke groepen passen het best bij het KA 'voortschrijdende democratisering, met deelname van steeds meer mannen en vrouwen aan het politieke proces' ?

1. arbeiders en katholieken
2. vrouwen en confessionelen
3. arbeiders en vrouwen
4. vrouwen en kinderen

Vrijheid

vrouwen-

rechten

Gelijkheid

geloof

Liberalisme

Socialisme

Feminisme

confessionalisme

Horen deze producten bij...

1. Kolonialisme
2. Modern imperialisme

Leerdoel

Welke KA horen bij dit hoofdstuk en wat houden ze (kort) in?

Noem 3 dingen die je vandaag geleerd hebt.

Nog iets onduidelijk?

Belangrijkse oorzaken: Wapenwedloop, nationalisme, modern imperialisme