H1.4 les 9 Scheidingsmethoden (2.5)

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

H1 Materialen en stoffen

Les 9 

Scheidingsmethoden

NOVA 3H H1.4

Wat weet je nog van de vorige lessen?

Dit is een herhaling van §1.1 t/m §1.3 d.m.v. quiz vragen

Hoe ziet een oplossing uit?

1. altijd kleurloos en helder
2. altijd kleurloos en troebel
3. altijd gekleurd en troebel
4. soms gekleurd en altijd helder

Een emulsie is altijd ( ..1 ..) en (..2..) gekleurd
Welk woord vul je in bij (1) en (2)?

1. 1 = troebel 2 =nooit
2. 1 = troebel 2 = altijd
3. 1 = helder 2 = altijd
4. 1 = helder 2 = nooit

Een mengsel van suiker en water is een (1) en een mengsel van olie en water is een (2).

1. 1 = suspensie 2 = emulsie
2. 1 = oplossing 2 = nevel
3. 1 = oplossing 2 = emulsie
4. 1 = nevel 2 = oplossing

Aceton heeft bij standaard druk een kookpunt van 56 graden en alcohol een kookpunt van 78 graden.

Geef een verklaring op microniveau van dit verschil.

1. De moleculen van aceton trekken elkaar sterker aan dan de moleculen van alcohol.
2. De moleculen van alcohol trekken elkaar sterker aan dan de moleculen van aceton.

Suiker heeft op macroniveau een hogere dichtheid dan ijs.
Wat is een verklaring op microniveau voor dit verschil? (meerdere antwoorden zijn juist)

1. Suikermoleculen zijn lichter dan watermoleculen
2. Suikermoleculen zijn zwaarder dan watermoleculen.
3. Suikermoleculen zitten verder van elkaar af dan watermoleculen.
4. Suikermoleculen zitten dichter op elkaar dan watermoleculen.

Welk van de volgende afbeeldingen is GEEN oplossing?

1. 
2. 
3. 
4. 

Welk van de onderstaande uitspraken is/zijn juist?
1) Een oplossing is troebel
2) Een oplossing is een mengsel

1. (1) Juist (2) Juist
2. (1) Onjuist (2) Juist
3. (1) Juist (2) Onjuist
4. (1) Onjuist (2) Onjuist

Welk van de onderstaande uitspraken is/zijn juist?

1) Dit mengsel is een suspensie

2) Dit mengsel bevat een vloeistof en een vaste stof

1. (1) Juist (2) Juist
2. (1) Onjuist (2) Juist
3. (1) Juist (2) Onjuist
4. (1) Onjuist (2) Juist

Diagram 1

Diagram 2

Diagram 3

Diagram 4

Kookpunt

smeltpunt

Kooktraject

smelttraject

Hoe noemen we de stoffen bij (4) en (9)?

1. (4) Residu (9) Filtraat
2. (4) Destillaat (9) Filtraat
3. (4) Filtraat (9) Residu
4. (4) Residu (9) Destillaat

Sleep de juiste naam bij het juiste mengsel.

Oplossing

Suspensie

Emulsie

Leerdoelen

Aan het eind van §1.4 kun je...

• een aantal scheidingsmethoden herkennen en beschrijven 
  
• uitleggen op welk principe bepaalde scheidingsmethoden berusten 
  
• een beredeneerde keuze maken voor een scheidingsmethode om een bepaald mengsel in maximaal drie stappen te scheiden 
  

Scheidingsmethoden

Berust op welke verschil in stofeigenschap

Welke soort mengsel kun je hiermee scheiden?

Een voorbeeld van waar wordt toegepast

dsorberen                

aanhechtingsvermogen                

oplossingen 

gasmengsels              

geurvreters              

ezinken / centrifugeren          

dichtheid                

suspensie

emulsie            

centrifugeren van bloed              

estilleren

kookpunt                

homogeen vloeistofmengsel

destillatie van aardolie in een olieraffinaderij

Adsorberen

Scheiden op basis van aanhechtingsvermogen aan het adsorptiemiddel.

Vaste stoffen uit oplossingen scheiden.

Vaste stof aan adsorptiemiddel

Bij adsorptie wordt gebruik gemaakt van een adsorptiemiddel. Het adsorptiemiddel bindt zich aan een stof uit het mengsel. Later kan het adsorptiemiddel uit het mengsel worden verwijderd.

H 1.4 Scheidingsmethoden

Adsorptie

Verschil in aanhechtingsvermogen
 aan een adsorptiemiddel

Actieve kool

Afvalstoffen hechten aan oppervlak

De rest kan ongehinderd door het filter

Veel scheuren en poriën--> groot oppervlak

Adsorberen is dus een scheidingsmethode dat berust op aanhechtingsvermogen. De moleculen binden zich aan de buitenkant van het adsorptiemidden

Actieve kool is een veelgebruikt adsorptiemiddel in de chemische industrie. Het kan gebruikt worden om zowel vloeistoffen als gassen te reinigen van ongewenste stoffen.

H 1.4 Scheidingsmethoden

ADsorptie en ABsorptie

LET OP!

Er is een verschil tussen adsorptie en absorptie: 

• Adsorptie: moleculen hechten 

zich aan de buitenkant van het adsorptiemiddel.

• Absorptie: moleculen dringen het materiaal binnen.  

H 1.4 Scheidingsmethoden

H 1.4 Scheidingsmethoden

Bezinken / centrifugeren

H 1.4 Scheidingsmethoden

Destilleren

dsorberen                

aanhechtingsvermogen                

oplossingen 

gasmengsels              

geurvreters              

ezinken / centrifugeren          

dichtheid                

suspensie

emulsie            

centrifugeren van bloed              

estilleren

kookpunt                

homogeen vloeistofmengsel

destillatie van aardolie in een olieraffinaderij

H 1.4 Scheidingsmethoden

Extraheren

Bekijk het filmpje:

- wat voor soort mengsels kun je op deze manier scheiden?

- van welk verschil in stofeigenschap maak je gebruik?

dsorberen                

aanhechtingsvermogen                

oplossingen 

gasmengsels              

geurvreters              

ezinken / centrifugeren          

dichtheid                

suspensie

emulsie            

centrifugeren van bloed              

estilleren

kookpunt                

homogeen vloeistofmengsel

destillatie van aardolie in een olieraffinaderij

vul deze rij verder in

Bekijk het volgende filmpje:

- welk soort mengsels kun je scheiden met filteren?

- op welk verschil berust filteren?

- wat is bij deze proef het residu? en wat het filtraat?

1.4

dsorberen                

aanhechtingsvermogen                

oplossingen 

gasmengsels              

geurvreters              

ezinken / centrifugeren          

dichtheid                

suspensie

emulsie            

centrifugeren van bloed              

xtraheren

oplosbaarheid

heterogeen:

vast-vast

vast-vloeibaar        

theezetten

estilleren

kookpunt                

homogeen vloeistofmengsel

destillatie van aardolie in een olieraffinaderij

vul deze rij verder in

Bekijk het filmpje:

- wat voor soort mengsels kun je op deze manier scheiden?

- van welk verschil in stofeigenschap maak je gebruik?

1.4

dsorberen                

aanhechtingsvermogen                

oplossingen 

gasmengsels              

geurvreters              

ezinken / centrifugeren          

dichtheid                

suspensie

emulsie            

centrifugeren van bloed              

xtraheren

oplosbaarheid

heterogeen:

vast-vast

vast-vloeibaar        

theezetten

estilleren

kookpunt                

homogeen vloeistofmengsel

destillatie van aardolie in een olieraffinaderij

vul deze rij verder in

iltreren

deeltjesgrootte

suspensie

rook            

koffiezetten

mondkapje

dsorberen                

aanhechtingsvermogen                

oplossingen 

gasmengsels              

geurvreters              

ezinken / centrifugeren          

dichtheid                

suspensie

emulsie            

centrifugeren van bloed              

xtraheren

oplosbaarheid

heterogeen:

vast-vast

vast-vloeibaar        

theezetten

estilleren

kookpunt                

homogeen vloeistofmengsel

destillatie van aardolie in een olieraffinaderij

iltreren

deeltjesgrootte

suspensie

rook            

koffiezetten

mondkapje

ndampen

kookpunt                

oplossing van vaste stoffen    

zoutwinning uit zeewater

Chromatografie

Om te kijken of een mengsel zuiver is, kunnen we gebruik maken van chromatografie (chromo = kleur).

Chromatografie

Op het plaatje kun je goed zien dat niet alle gebruikte stiften zuivere stoffen bevatten. Deze methode, waarbij papier gebruikt wordt, noemen we papierchromatografie.

Chromatografie

Bij papierchromatografie maak je gebruik van een loopvloeistof. In deze vloeistof lossen de stoffen uit de stift op en reizen mee omhoog door het papier.

Chromatografie

Omdat de loopvloeistof kan bewegen, noemen we dit ook wel de mobiele fase (mobiel = beweeglijk). Het papier noemen we de stationaire fase (stationair = onbeweeglijk)

Chromatografie

Op het rechterplaatje zie je dat de inkt uit de stift nu bestaat uit verschillende kleuren. Dit komt omdat sommige kleurstoffen langer mee kunnen reizen met de mobiele fase dan andere stoffen

Rf-waarde

De afstand die een bepaalde stof kan afleggen door de loopvloeistof, zegt iets over de eigenschappen van die stof.

Rf-waarde

Rf-waarde

De Rf-waarde kun je berekenen met:          (in centimeters).

Rf-waarde

​B​​A​​

• Hoe hoger de Rf-waarde, hoe beter de stof was opgelost in de loopvloeistof (mobiele fase).

• Hoe lager de Rf-waarde hoe beter de stof hecht aan het papier

    (stationaire fase).

dsorberen                

aanhechtingsvermogen                

oplossingen 

gasmengsels              

geurvreters              

ezinken / centrifugeren          

dichtheid                

suspensie

emulsie            

centrifugeren van bloed              

xtraheren

oplosbaarheid

heterogeen:

vast-vast

vast-vloeibaar        

theezetten

estilleren

kookpunt                

homogeen vloeistofmengsel

destillatie van aardolie in een olieraffinaderij

iltreren

deeltjesgrootte

suspensie

rook            

koffiezetten

mondkapje

ndampen

kookpunt                

oplossing van vaste stoffen    

zoutwinning uit zeewater

hromatografie

oplosbaarheid en aanhechtingsvermogen

opgeloste kleurstoffen

papierchromatografie

H 1.4 Scheidingsmethoden

H 1.4 Scheidingsmethoden

Instructie

Leren: tabel met 7 scheidingsmethoden

Lezen: document met theorie over chromatografie 

Maken: §1.4 opdracht 1 t/m 11

Kijk na: opdrachten van §1.3