Paragraaf 4.1 Leven op het platteland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Welkom! Deze les....

1. Bespreken huiswerk > oefenen met bronnen
2. Beginnen met paragraaf 4.1: leven op het platteland

Huiswerk: oefenen met bronnen

Opdracht 1 t/m 3 van de orientatie

Leven op het platteland

Paragraaf 4.1

Lesdoelen

Leer je:

1. Je kunt beschrijven hoe de economie in de vroege middeleeuwen in West-Europa veranderde en die veranderingen verklaren. 
2. Je kunt beschrijven hoe een middeleeuws domein eruitzag. 
3. Je kunt uitleggen hoe het hofstelsel werkte en welke plaats horigen/lijfeigenen in dat stelsel hadden.

In welke periode valt de tijd van de monniken en ridders? Van....tot....

Hoe heet de samenleving waarin de mensen in tijdvak 3 leven?

1. Landbouw stedelijke samenleving
2. Landbouwsamenleving
3. Jager-verzamelaars samenleving
4. Stedelijke samenleving

De organisatie van de economie

• Na vertrek van Romeinse soldaten zochten boeren bescherming
  

• Ze zochten bescherming bij een rijke boer
  
• In ruil voor bescherming gaven de boeren hun grond af
  
• Machtige boer werd heer van een domein
  

Het vroonhof was de boerderij (hoeve) van de heer. Hier woonde de heer als er geen gevaar was. De opbrengsten van zijn akkers werd in schuren opgeslagen. In woningen naast een vroonhof woonden de horige boeren in geval van gevaar, zoals oorlog.

Bij het vroonhof waren stallen voor de dieren en boomgaarden.

Verandering

• Geen handel meer
• Mensen op het domein maken alles zelf
• Geen geld meer gebruiken> ruilhandel

Het domein: Landgoed van de heer 

Bestond uit drie delen: 

1. het vroonland, was het woongebied van de domeinheer zelf >opbrengst domeinheer
2. het hoeveland, woonden de andere boeren. Kleinere stukjes land, die elk door een boer en zijn gezin werden bewerkt. >opbrengst deel boeren deel domeinheer

deel 3: de ‘woeste gronden’ (bossen, moerassen en rivieren). Die leverden hout, noten, wild en vis op.

>opbrengst voor de domeinheer

Autarkie = zelfvoorzienend

• geen handel meer was
•  de mensen maakten hun spullen meestal zelf, met materialen uit de directe omgeving. 

• Als een economie zelfvoorzienend is, spreken we van autarkie.

De boeren

Boeren zochten bescherming bij hun landheer. In ruil leverden zij hun grond in bij de heer.

De boeren waren horigen geworden. Een deel van de oogst was voor de heer.

Verschillen

Een duidelijk verschil tussen de heer en de andere boeren. 

De heer > militaire verdediging

De boeren > op het veld moesten werken.

Minst vrije boeren > de lijfeigenen> een soort slaven: ze waren eigendom van de heer. Ze hadden geen bezit en moesten als boerenknechten het land van hun heer bebouwen.

Economisch systeem = Hofstelsel

Het hofstelsel, waar de horigen in ruil voor bescherming: 

• werkten op stukjes land die ook eigendom van de heer waren
  
• een deel van hun opbrengst moesten afstaan aan de heer (de pacht)
  
• Het domein niet mochten verlaten zonder toestemming van de heer
  
• herendiensten verrichtten (allerlei klussen op het land of de hoeve van de heer).
  

De horigen moesten allerlei onbetaalde klusjes voor de heer doen. Die klusjes werden herendiensten genoemd.

Plichten horigen

-Pacht betalen in natura 

(= deel van de oogst) 

-Herendiensten verlenen

-Deel van het land van de heer bewerken

-Op het land van de heer               blijven

Plichten heer

-Bescherming bieden aan de   horigen

- Oorlog voeren

- Gebied/domein besturen

Het hofstelsel:

Wie was de baas van een domein?

1. Een horige
2. Een vrije boer
3. Een heer
4. De Romeinse keizer

Wat is allemaal van de Heer?

1. Alle grond in het domein
2. Alle huizen in het domein
3. Alle spullen in het domein
4. A, B en C zijn allemaal goed.

Hoe noem je de boeren die op een domein werken?

1. Horigen
2. Doven
3. Gewoon, boeren

Wat is een ander woord voor horige?

1. Baas
2. Hofstelsel
3. Akker
4. Boer

Wat hoort niet bij het hofstelsel ?

1. Heer
2. Horige
3. Domein
4. Geestelijke

Het systeem van heren en horigen die samenleven op een domein heet ...

1. Herendiensten
2. Vazalliteit
3. het Hofstelsel
4. het Drieslagstelsel

Onbetaald werk dat moet worden gedaan voor een heer

1. Domein
2. Horige
3. Privilege
4. Herendienst

1. Horigen zijn halfvrije boeren.
2. Horigen mochten het domein verlaten.

1. 1= goed en 2 =fout
2. 1=fout en 2 = goed
3. 1 en 2 zijn goed
4. 1 en 2 zijn fout

in de volgende dia

Uitleg over het hofstelsel en horigen

Lezen en maken

Opdrachten paragraaf 4.1: 3, 7, 8, 9 en 10