HAVO 5 14.3 + 15.1 + 15.2

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Wat geeft een Lorenz curve aan?

1. Hoeveel geld mensen verdienen.
2. Welk % van de mensen welk % verdient.
3. Hoe gelijk inkomen verdeeld wordt.
4. Hoe eerlijk het inkomen verdeelt wordt.

Inkomen voor belasting en zonder uitkering heet

1. Primair inkomen
2. Secundair inkomen
3. Tertiair inkomen

Inkomen + uitkeringen - belasting + subsidies/belasting op goederen & diensten heet:

1. Primair inkomen
2. Secundair inkomen
3. Tertiair inkomen

Als de rijkste 10% 40% van het inkomen verdient, en de armste 10% 5% zijn de rijkste 10% .... x zo rijk.

1. 1
2. 4
3. 8
4. 35

14.3 Nivellering en Denivellering

1. De overheid kan de INKOMENS VERHOUDING tussen rijken en armen beinvloeden.

2. Nivellering betekent de verhouding wordt kleiner = gelijker.

3. Denivellering betekent de verhouding wordt groter = ongelijker.

Nivellerend

Denivellerend

BTW

Progressief belasting stelsel

Uitkeringen

Erfbelasting

Huursubsidie

Hypotheekrenteaftrek

Heffingskortingen

€100 voor iedereen

Overheidsingrijpen op primair inkomen

1. Minimumloon
2. Maximumtarieven voor vrije beroepen
3. Algemene wet op gelijke behandeling
4. Subsidiering van onderwijs
5. Koppeling/ontkoppeling ambtenarensalarissen 

Overheid & secundair inkomen

1. Progressief belastingstelsel (als je meer verdient betaal je hoger % belasting)
2. Heffingskorting
3. Aftrekposten (denivellerend)
4. Inkomensoverdrachten - geen tegenprestatie
5. Sociale premies (proportioneel dan denivellerend)
6. Huur en zorgtoeslag

Overheid & tertiair inkomen

1. Accijns op benzine/sigaretten/alcohol
   
2. Prijsverlagende subsidies
3. Prijsdiscriminatie door overheid
4. Vergoeding kosten

Wat zijn de 4 productiefactoren?

1. Geld, Arbeid, Natuur, Ondernemersschap
2. Kapitaal, Arbeid, Natuur, Onderwijs
3. Geld, Arbeid, Natuur, Onderwijs
4. Kapitaal, Arbeid, Natuur, Ondernemersschap

Het BBP is €200 miljard en de werkgelegenheid is 50 miljoen. Wat is de arbeidsproductiviteit?

1. €0.00025
2. €4
3. €4000
4. €1 000 000 000 000 000

BBP verdubbelt. Werkgelegenheid halveert. Wat gebeurt er met arbeidsproductivtieit?

1. Nog maar 1/4
2. Blijft gelijk
3. Verdubbelt ook
4. Wordt 4x zo groot

BBP stijgt 10%. Werkgelegenheid 5%. Wat gebeurt er met arbeidsproductiviteit?

1. Stijgt 2,0%
2. Stijgt 4,8%
3. Stijgt 5,0%
4. Stijgt 15,8%

Productie in een land

Hangt af van hoeveel je kan produceren (productiecapaciteit)

en

hoeveel er gevraagd wordt aan producten (effectieve vraag)

Productiecapaciteit stijgt door:

Toename hoeveelheid of kwaliteit productiefactoren.

Arbeid stijgt door:

• Verandereing omvang beroepsbevolking
  
• Investeren in Human Capital
• Toename arbeidsproductiviteit (hoeveel 1 persoon per uur/dag/jaar kan produceren) (komt door scholing en gebruik machines en nieuwe technieken)

Kapitaal stijgt door:

Omvang van kapitaalgoederenvoorraad stijgt door investeringen. Waarom?

- Verwachte verkopen > productiecapaciteit

- Lage rente

- Stijging van loonkosten tov kapitaalkosten

- Technologische ontwikkelingen

- Investeringssubsidies of gunstig belastingsklimaat

Kapitaal stijgt door:

Verbetering kwaliteit:

- Procesinnovatie (mechanisatie, robotisering, automatisering)

- Diepteinvesteringen (door breedteinvesteringen niet)

Hierdoor wordt:

- Productie kapitaalintensiever en arbeidsextensiever

- Mechanisatiegraad hoger (kapitaal / arbeid)

- Kapitaalproductiviteit hoger

Natuur stijgt door:

Verbetering kwaliteit:

- Verbeten waterkwaliteit

- Oplossen stikstofproblematiek

Ondernemersschap stijgt door:

Verbetering kwaliteit:

- Gratis cursussen door Kamer van Koophandel

Arbeidsinkomensquote

Loon werknemers + loon zelfstandigen / NBP

(afschrijvingen zijn er dus af want daarmee kan je geen loon betalen)

(= netto toegevoegde waarde bedrijven + overheid)

Categoriale inkomensverdeling

1. Vermogensinkomensquote (wat dus niet naar arbeid gaat) (samen 100%)

2. Winstquote --> hoort bij vermogensinkomensquote

3. De verd

Stijgende arbeidsinkomensquote leidt tot:

1. Winstquote daalt
2. Minder investeringen dus minder groei banen
3. Verliezen leiden tot faillisementen en ontslagen
4. Wordt moeilijker geld te lenen, minder investeringen, zie boven...
5. Minder breedte en meer diepteinvesteringen, ontslagen
6. Verplaatsing naar lageloonlanden, ontslagen

De Effectieve Vraag = C + I + O + E - M
C staat voor:

1. Communisme
2. Consumptie
3. Collectieve uitgaven
4. Categoriale inkomensverdeling

De Effectieve Vraag = C + I + O + E - M
E-M staat voor:

1. Financieringssaldo
2. Saldo lopende rekening
3. Saldo overheidsbegroting
4. Saldo betalingsbalans

De Effectieve Vraag = C + I + O + E - M
O staat voor:

1. Overheidsconsumptie
2. Overheidsinvesteringen
3. Overheidsbestedingen
4. Overheidsonverdrachten

De Effectieve Vraag = C + I + O + E - M
I staat voor:

1. Particuliere investeringen
2. Particuliere inkomsten
3. Particuliere instellingen
4. Particuliere immobulairen

Conjunctuur: Y = Ev= C+I+O+E-M (bruto)

1. Is Ev > productiecapaciteit, stijging prijzen
2. Overbesteding = Hoogconjunctuur gevolgd door teruggang
3. Hoge bezettingsgraad           (BBP / BBPmax * 100%)

Conjunctuur: Y = Ev= C+I+O+E-M (bruto)

1. Is Ev < productiecapaciteit, dalen prijzen = onderbesteding.
2. Laagconjunctuur gevolgd door herstel
3. Lage bezettingsgraad            (BBP / BBPmax * 100%)

Hoogconjunctuur

• Hoge inflatie
  
• Veel vacatures & lage werkloosheid, dus lage uitkeringen
• Grote beroepsbevolking & lonen, dus veel belasting
• Hoog consumenten & productenvertrouwen
• Hoge investeingen
• Veel consumptie en dus BTW inkomsten
• Financieringsoverschot overheid

Laagconjunctuur

• ... inflatie of zelfs ....
  
• ... vacatures & ... werkloosheid, dus ... uitkeringen
• ... beroepsbevolking & lonen, dus ... belasting
• ... consumenten & productenvertrouwen
• ... investeingen
• ... consumptie en dus BTW inkomsten
• Financierings... overheid

https:

https:

Opgaves

14.16-14.18

15.1 & 15.2 & 15.3

15.6 & 15.8