5.3 Stoffen scheiden

• Nask / Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

Terugblik

Welke van onderstaande soorten water is geen zoet water?

1. regenwater
2. oppervlaktewater
3. grondwater
4. zeewater

Hoe heet water in sloten, beken en rivieren?

1. regenwater
2. oppervlaktewater
3. grondwater
4. zeewater

Een glas melk is een:

1. Suspensie
2. Zuivere stof
3. Oplossing

Als je ijsblokjes en water bij elkaar doet heb je ...

1. een mengsel
2. limonade
3. een zuivere stof
4. een blok koolstof

De vier voorwerpen die je hieronder ziet zijn van dezelfde houtsoort gemaakt. De houten kubus (voorwerp 3) blijft drijven in water. Welke bewering is waar?

1. Voorwerp 4 heeft de kleinste dichtheid.
2. Voorwerp 1 zinkt in water.
3. Alle vier de voorwerpen drijven in water.
4. Voorwerp 3 heeft de grootste massa.

5.3 Stoffen scheiden

Belangrijk dus onthouden

Zuivere stof   : Bestaat uit 1 soort deeltjes

Mengsel        : Bestaat uit 2 of meer soorten deeltjes

    

Oplossing      : Helder en kan gekleurd zijn

Suspensie      : Troebel en gekleurd

Stoffen scheiden

Om stoffen van elkaar te scheiden, gebruik je een scheidingsmethode.

Welke je gebruikt hangt af van de stoffen die in het mengsel aanwezig zijn.

Extra

De scheidingsmethodes die wij in deze paragraaf gaan behandelen, zijn verdampen, destilleren, adsorberen en extraheren.

Indampen

Extraheren

Adsorberen

Destilleren

Indampen

• Mengsel wordt verhit
• Een stof verdampt (bv. water)
• Een stof blijft over (bv. zout) - dit is het residu. 
• Maakt gebruik van verschillende kookpunten van stoffen in het mengsel.
• Indampen is dus een manier om een opgeloste stof te scheiden van een oplosmiddel.

Zeewater is een oplossing van zout in water. Wanneer je dat gaat verhitten, verdampt het water en blijft het zout als vaste stof achter. Het scheiden van deze 2 stoffen op deze manier heet indampen.

Destilleren

• Oplossing wordt verhit
• Water verdampt en wordt opgevangen (destillaat)
• Zout blijft over (residu).
• Maakt gebruik van verschillen kookpunt van de stoffen in het mengsel

Adsorberen

• Bij adsorberen maak je gebruik van het verschil in aanhechting aan het adsorptiemiddel. 
• Een van de stoffen 'blijft plakken' aan het adsorptiemiddel en het andere niet.
• Nu kun je het adsorptiemiddel + de stof uit je oplossing filtreren. 

Extraheren

• Gebruik maken van verschil in oplosbaarheid.
• Het extractiemiddel is meestal water. 
• Na de extractie ga je filtreren en indampen.
• Voorbeeld: thee zetten, koffie maken. 
  

Scheidingsmethode	Welk mengsel scheid je?	Scheiding door een verschil in:	Voorbeeld
Bezinken of afschenken	Niet opgeloste vaste stof in een vloeistof	Dichtheid, een stof zakt naar de bodem	Afgieten van gekookte aardappelen
Filtreren of zeven	Niet opgeloste vaste stof in een vloeistof	Deeltjesgrootte de niet opgeloste stof kan niet door het fiter	Theebladeren opvangen met een theezeefje
Indampen	Opgeloste stof in een vloeistof (oplosmiddel)	Kookpunt stof met laagste kookpunt verdampt het eerst	Oploskoffie maken
Destilleren	Opgeloste stof in een vloekstof (oplosmiddel)	Kookpunt stof met het laagste kookpunt verdampt het eerst	Sterke drank maken
Adsorberen	Opgeloste stof in een vloeistof	Aanhechthing een stof hecht aan het adsorptiemiddel	Gasmasker
Extraheren	Twee vaste stoffen	Oplosbaarheid een vaste stof lost op in het extractiemiddel	Nagellak verwijderen.

En ja hoor...

Eerst even oefenen

Na het indampen blijft achter...

1. Het oplosmiddel
2. De oplossing
3. Het mengsel
4. De opgeloste stof

Zand vormt met water een suspensi. Je kunt het zand van het water scheiden. Met welke scheidingsmethode kun je een suspensie scheiden?

1. filtreren en bezinken en afschenken
2. Destilleren en indampen
3. Indampen en bezinken en afschenken
4. filtreren en destilleren

In de Dode Zee blijf je goed drijven omdat:

1. De dichtheid van het water kleiner is dan de dichtheid van je lichaam
2. Er heel erg weinig zout in de dode zee zit
3. Je lichaam lichter is dan het water
4. De dichtheid van je lichaam kleiner is dan de dichtheid van het zoute water.

Sleep de  beschrijving naar het juiste woord

Filtreren

Indampen

Destilleren

Verschil in kookpunt, vloeistof wordt opgevangen

Verschil in deeltjesgrootte.

Verschil in kookpunt, de vloeistof verdwijnt. 

Okke gaat spiritus ontkleuren. Hiervoor doet hij een schepje norit (actieve koolstof) in een reageerbuisje met spiritus. Na goed te hebben geschud, filtreert hij de inhoud van het reageerbuisje.

1. Destilleren
2. Indampen
3. Adsorberen
4. Extraheren

Sleep de  beschrijving naar het juiste woord

Drijven

Zweven

Zinken

De dichtheid van een voorwerp is kleiner dan de dichtheid van een vloeistof

De dichtheid van een voorwerp is groter dan de dichtheid van een vloeistof

De dichtheid van een voorwerp is even groot als de dichtheid van een vloeistof