Huidaandoeningen

• Anatomie Fysiologie Pathologie
• MBO
• Studiejaar 3

Huidaandoeningen

Doelen van deze les:

Je kent de basis van de anatomie van de huid

Je herkent de meest voorkomende huidaandoeningen en weet hoe deze behandeld kunnen worden

Je kent de verschillende huidmiddelen

Functies van de huid

1. Barrièrefunctie:

• Zichtbare barrière (fysieke barrière): dode cellen
• Onzichtbare barrière (biochemische barrière): melkzuur en vetzuur, bacteriën en melanine

Melkzuur en vetzuur verlaagt de pH van de huid. De zuurgraad zorgt ervoor dat ziekmakende bacteriën zich niet kunnen vermeerderen. 

Niet-ziekmakende bacteriën beschermen tegen groei van ziekmakende bacteriën.

Melanine (pigment) beschermt de huid tegen uv-licht.

Functies van de huid

2. Warmteregeling

• Het uitscheiden van water (zweten)
• Doorbloeding van de huid (vaatverwijding/-vernauwing)

wat merk je als je warm/koud wordt? 

- Hoe ziet je huid eruit (rood/blauw)

Functies van de huid

3. Waarneming

• Thermoreceptoren
• Mechanoreceptoren
• Pijnreceptoren

Functies van de huid

4. Vitamine D-productie

UV-licht                    ergosterol in huid                     Vitamine D in lever

Haarzakje

Vetcel

Talgklier

Zweetklier

Onderhuids bindweefsel

Lederhuid

Opperhuid

Zweetporie

Haar

1. Opperhuid

Opperhuid (epidermis) bestaat uit plaveiselepitheel

1. Hoornlaag

• Houdt bacteriën/virussen buiten
• Houdt water binnen
• Dode, verhoornde cellen
  
  

2. Kiemlaag

• Vorming van nieuwe cellen

In het boek staan meer lagen van de opperhuid: de twee belangrijkste zijn echter de hoornlaag en de kiemlaag

Hoornlaag: dode, verhoornde en uitgedroogde cellen worden door talg en zweet bij elkaar gehouden

Kiemlaag: celdeling, vorming van nieuwe cellen

Tijd tussen celdeling en afschilfering +/- 30 dagen

2. Lederhuid

Lederhuid (dermis): 

- Bloedvaatjes

- Zenuwen (druk, tast)

- Zweetklieren

- Talgklieren

- Haarzakje + haarspiertje

Opperhuid bevat geen bloedvaten -> voeding komt vanuit lederhuid

Lederhuid bestaat uit bindweefsel met... zie dia

Lederhuid zorgt dus voor voelen van warmte, kou, pijn, druk en aanraking

(3.) Onderhuids weefsel

Onderhuids (subcutaan) weefsel: Scheiding tussen huid en onderliggend weefsel

• Vetweefsel en bindweefsel

Vetopslag:

• Bescherming tegen mechanische invloeden
• Isolerende laag (temperatuurregeling)
• Energievoorraad

Mechanische invloeden: trauma, klap, val etc.

Hoeveelheid vet hangt af van voedingsgewoonten en locatie (handen heel weinig vet, heupen en buik heel veel)

Geen deel van de huid zelf

Constitutioneel eczeem

Atopisch eczeem: erfelijk bepaald

- Door een allergie 

- Al bij baby's in het gezicht (dauwworm)

- Vooral buigzijde  
(elleboogplooien en knieholten) 

- Jeuk, droge huid, roodheid, zwelling etc.

Behandeling: Uitdroging voorkomen evt. ontstekingen remmen

allergie voor bijv. (huisstofmijt, pollen, huisdieren)

atopische sydroom (astma, hooikoorts, eczeem0

Contacteczeem

Eczeem door direct contact met allergeen 

- bijv. nikkel (sierraden), make-up, smeersels etc.

- Acuut: natte huid met blaasjes

- Chronisch: roodheid en schilfering

Behandeling: Uitdroging voorkomen, ander beroep (bijv. kapperseczeem)

Seborroïsch eczeem

-Kenmerkend: dikke gelige, vettige schilfers
-Oorzaak: verandering in talg waardoor een op de huid aanwezig gist snel kan groeien. 
-Onschuldig, maar ziet er niet fijn uit. 

-Eczeem die minder jeukt dan andere eczeem vormen

Seborroïsch eczeem

-Vooral in gezicht, hoofdhuid, achter oren.  (Bij baby's: 'Berg')

-Gaat vanzelf over. Evt. bij volw. shampoo, lotion en crème tegen gisten. 

Zwemmerseczeem

Zwemmerseczeem (voetschimmel)

-Klachten zijn grijs-witte huidschilfertjes en kloofjes tussen de tenen, soms met jeuk.

-Voetschimmel kan ontstaan als de beschermende functie van de huid niet goed werkt.

Goed drogen. Antischimmelcrème, -zalf of -poeder op de plekken.

Na 2 tot 4 weken kunt je verbetering zien.

??

Krentenbaard/Impetigo

impetigo (krentenbaard)

herpes simplex virus (koortslip)

Krentenbaard/ Impetigo

• Bacterie: Stafylokok
  
• Meestal in het gezicht 
• Rode vlekjes en gele korsten met vocht – besmettelijk 
• als de blaasjes zijn ingedroogd niet meer besmettelijk 

Impetigo = krentenbaard

Na 2-3 weken is infectie verdwenen.

Wassen met water en desinfecterende zeep.

Zinkolie kan huid eerder doen indrogen

Urticaria (netelroos of galbulten)

- Acuut: Door uitlokkende factor (ziekte, voeding)

- Chronisch: Door inspanning, warmte/kou, druk

- Kortdurend

Symptomen: Jeukende, rode, verheven plekken

Behandeling: Antihistaminicum

Niet besmettelijk

Netelroos door reactie van brandnetels

UItlokkende factoren: Voeding, stress, geneesmiddelen, infecties, ziekten

- Meestal geen sprake van allergie

Furunkel

Furunkel: Steenpuist

- Infectie in de haarfollikel door stafylokokken

- Pijnlijk rode zwelling met pus 

Furunculose: regelmatig terugkerend

- Verminderde weerstand (bijv. 

bij diabetespatiënten) 

Het grote verschil met een gewone puist (acne) is dat een steenpuist groter, en roder is en pijn doet. 

Steenpuist is een vorm van een abces

Furunkel = steenpuist

Furunkel op bovenlip/neus kan gevaarlijk zijn

Antibioticum alleen nodig bij algemene ziekteverschijnselen of bij gevaar voor uitbreiding naar bloedvaten in de hersenen (zeldzaam maar heel gevaarlijk!!)

Besmettelijk

Een bacteriele onsteking. Acute ontsteking in de huid. Begint als een onsteking aan een haarzakje. Komt vaak voor in de bilsstreek of nek. Vaak bij wielrenners doorwrijving met het zadel 

Wrat: komt door virus, een onschuldig gezwelletje in de huid.

Verruca Vulgaris

Verruca Vulgaris: Gewone wrat (onschuldig)

- Door Humaan Papillomavirus

- Aan handen en voeten

- Huidbeschadiging + virus = woekering huidcellen

- Besmettelijk

Behandeling: Verdwijnt vanzelf, stikstof, monochloorazijnzuur

veel wratten kan een aanwijzing zijn voor een lage weerstand

 Erysipelas

Symptomen duidelijk en acuut = erysipelas = wondroos

(hoge) koorts, malaise, hoofdpijn en huid pijnlijk, warm en rood

Meestal door streptokok

De huid wordt glanzend rood, pijnlijk, warm en dik. Wondroos zit meestal op een been.

Psoriasis

Psoriasis: Erfelijke, chronische auto-immuunziekte

• Snellere deling van huidcellen dan gewoonlijk
• Niet besmettelijk!

Symptomen: Aan strekzijde, stuit, hoofd

• Scherp begrensde rode plekken
• Schilferige huid, jeuk

Herpes Zoster

Herpes Zostervirus: 

• Waterpokken (Varicella Zoster): jeukende vlekjes, blaasjes 
• Virus 'slaapt' in zenuwstelsel
• Opvlamming: Gordelroos (één keer)

Symptomen: Pijn, blaasjes

Behandeling: Zinkzalf (indrogend), antiviraal middel

Als gordelroos vaker voorkomt is er sprake van een verminderde weerstand

door indroging wordt ook besmettelijkheid verkort

Antiviraal middel bij lage afweer of gordelroos in gezicht

Duur: 2 weken, pijn kan langer aanhouden

Haaraandoeningen

Hirsutisme: Overbeharing

• Vooral bij mediterrane vrouwen en vrouwen na overgang
• Gevoeligheid haarfollikels voor mannelijk hormoon
• Evt. Endocriene ziekte (hormoonaandoening)

Behandeling: Scheren en epileren

Haaraandoeningen (2)

Alopecia: Haaruitval/kaalheid

Alopecia Androgenetica: Ouderdomskaalheid

• Erfelijkheid speelt grote rol
• Behandeling is moeilijk

Alopecia Areata: Plaatselijke haaruitval

• Erfelijk, hormonen, psoriasis, auto-immuunziekte 
• Trichotillomanie

Alopecia androgenetica: zowel bij mannen als bij vrouwen -> psychisch belastend

Behandeling is moeilijk: medicijnen zijn beperkt effectief, duur, veel bijwerkingen.

Operatief: haartransplantatie

Alopecia areata: psychisch belastend, gaat vanzelf meestal over binnen maanden, eventueel een pruik

- behandeling GGZ bij trekken

Vitiligo

Vitiligo: Verdwijnen van de pigmentcellen 

• Door erfelijke en auto-immuunfactoren
• Ernst en verloop verschillen per patiënt
• Witte vlekken: Gevoelig voor zonlicht

Behandeling: Cosmetische maatregelen, lichtbehandeling, corticosteroïden, huidtransplantatie

Behandeling is moeilijk

Met lichtbehandeling wordt de pigmentvorming gestimuleerd

Huidkanker

Hoe herken je huidkanker?

Hoe herken je huidkanker?

Huidkanker (1)

1. Basalioom: Basaalcelcarcinoom

• Meest voorkomende vorm van huidkanker
• Vooral bij ouderen
• Door chronische blootstelling aan zonlicht

Behandeling: Biopt -> cryochirurgie, bestraling, chirurgie

• Grote kans op andere vormen van huidkanker (controle!)

Komt vooral voor in het gezicht

Verschillende vormen: onschuldig bobbeltje, litteken, ontsteking, pigmentvlek, geen jeuk en pijn

Kan infiltreren in dieper weefsel, uitzaaiing is zeldzaam -> goede prognose

Huidkanker (2)

2. Plaveiselcelcarcinoom: 

• Eerst actinische keratose (voorstadium)
• Bij 1 op de 4 ouderen, door zonlicht
• Op gezicht, armen en handen

Behandeling: Biopt -> cryotherapie, chirurgie, bestraling

• Kans op uitzaaiing, slechtere prognose dan basalioom

Scherp begrensde, rode, vaak wat schilferige, harde plekke. Deze plekken worden steeds dikker. Uiteindelijk treedt korstvorming op. -> minder voorkomend dan basalioom

Vloeibare stikstof, of chemozalf

Huidkanker (3)

3. Melanoom: Snel groeiende pigmentvlek

• Zonlicht speelt géén (grote) rol, genetische factoren wel 
• Verandering in kleur moedervlek
• Jeuk, bloeding, zweervorming, pijn

Behandeling: Biopt -> Chirurgische verwijdering + 1-2 cm extra 

• Controle lymfevaten!

Bij uitzaaiing zeer slechte prognose

Diep gegroeid: slechte prognose

Smetten (intertigo)

Een in de grote huidplooien gelokaliseerde, oppervlakkige huidaandoening welke zich kenmerkt door altijd roodheid (erytheem) aan beide zijden van de plooi. 

Erytheem

Roodheid van de huid

Decubitus

Risicoplekken decubitus