Paragraaf 3.6 - Drinkwater maken

• Natuurkunde
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 2

3.6 - Drinkwater maken

Leerdoelen 

3.6.1 Je kunt uitleggen hoe in Nederland drinkwater gemaakt wordt van grondwater.

3.6.2 Je kunt beschrijven wat een waterwingebied is.

3.6.3 Je kunt uitleggen hoe oppervlaktewater in verschillende stappen wordt schoongemaakt.

3.6.4 Je kunt uitleggen wat adsorberen betekent.

3.6.5 Je kunt uitleggen hoe je door destilleren drinkwater kunt maken van zeewater.

Introductie

Er is heel veel water op aarde. Toch is er maar weinig water dat je kunt drinken. Het waterbedrijf zorgt ervoor dat er drinkwater uit de kraan komt.

Drinkwater van grondwater

In Nederland wordt drinkwater vooral gemaakt van grondwater. Regenwater zakt in de grond. Diep in de grond is het water bijna schoon. Dat komt doordat de lagen zand het water hebben gefilterd toen het erdoorheen zakte.

Eerst boort het waterbedrijf diepe gaten in de grond. Uit die gaten pompen ze het grondwater naar boven. Dan maken ze het water goed schoon. Nu kun je het drinken.

Het waterbedrijf pompt alleen in speciale gebieden grondwater omhoog. In die gebieden mag de grond niet vervuild worden. Aan de rand van het gebied staat daarom een speciaal bord (afbeelding 1). Een gebied waar grondwater wordt opgepompt, noem je een waterwingebied.

Drinkwater van oppervlaktewater

In het westen van Nederland is het grondwater erg zout. Daarom maakt het waterbedrijf hier het drinkwater niet van grondwater, maar van oppervlaktewater. Ze gebruiken het water uit de grote rivieren, zoals de Rijn en de Maas. Het water in deze rivieren is niet erg schoon. Daarom moet het water eerst goed worden schoongemaakt. In afbeelding 2 zie je hoe dat gaat.

Het schoonmaken van oppervlakte-water

• Het oppervlaktewater wordt verzameld in een spaarbekken. Dat is een diepe kuil waarin het water een tijdje wordt bewaard. De vaste deeltjes, zoals zand en klei, zakken naar de bodem. Dit is een toepassing van bezinken.

• Het water wordt door een grote zeef gepompt. Vuil, bladeren en algen blijven achter in de zeef.

• Aan het water worden stoffen toegevoegd. Schadelijke deeltjes uit het water plakken vast aan die hulpstoffen. Het worden dan vlokken. De vlokken met vuil zakken naar de bodem. Ook worden ze met een filter uit het water gehaald.

• Nu zitten er nog steeds bacteriën in het water. Daarvan kun je ziek worden. Die bacteriën worden op twee manieren uit het water gehaald:

– Er wordt een speciaal gas door het water geleid: chloor of ozon. De bacteriën gaan dood van dit gas.

– Het water wordt bestraald met uv-straling (ultraviolette straling). De bacteriën gaan dood door de uv-straling.

• Als laatste worden de dode bacteriën uit het water gehaald. Ook andere kleine deeltjes, die niet lekker ruiken en smaken, worden uit het water gehaald. Dit gebeurt met koolstof. Koolstof wordt als poeder in het water gedaan. De kleine deeltjes plakken vast aan de koolstof. Dit vastplakken noem je adsorberen.

• Het water gaat nu door een filter met hele kleine gaatjes. De koolstof en de daaraan vastgeplakte deeltjes blijven achter in het filter.

  

Het waterbedrijf controleert of het water goed schoon is. Daarna pompen ze het water naar de huizen. Hier in Nederland komt er goed drinkwater uit de kraan (afbeelding 3). Maar in sommige landen buiten Europa komt géén drinkwater uit de kraan. Je mag daar het water uit de kraan niet drinken.

Drinkwater van zeewater

Van zeewater wordt niet vaak drinkwater gemaakt. Het kan wel, maar het is een dure manier. Om drinkwater te maken, moet je het zout uit het zeewater halen. Met bezinken of filtreren lukt dat niet. Met destilleren kan het wel. In afbeelding 7 zie je hoe je kunt destilleren.

Zeewater destilleren

In de grote kolf zit zout water. Onder de kolf staat een brander. Het water kookt.

1. Het water verdampt en de waterdamp gaat omhoog.

2. De waterdamp komt in de schuine buis. In deze buis koelt de waterdamp snel af. Daardoor condenseert de waterdamp.

3. Het water druppelt door de buis omlaag. Het valt in de kleine kolf.

4. In de kleine kolf zit nu zuiver water.

5. Het zout en het vuil zitten nog in de grote kolf.

Bij destilleren gebruik je veel gas om het water te verwarmen. Daarom is deze manier om drinkwater te maken erg duur.

Onthoud

Drinkwater wordt meestal gemaakt van grondwater.

Soms wordt drinkwater gemaakt van oppervlaktewater.

Oppervlaktewater moet heel goed worden schoongemaakt.

• In een spaarbekken zakken vaste deeltjes naar de bodem.

• Een grote zeef haalt stukjes vuil uit het water.

• Chloor, ozon en uv-straling maken bacteriën dood.

• Door adsorberen aan koolstof gaan dode bacteriën uit het water.

• Het water gaat door een filter met heel kleine gaatjes.

• Het waterbedrijf controleert of het water goed schoon is.

Van zeewater kun je drinkwater maken door te destilleren.

Door te destilleren krijg je zuiver water.

Destilleren is een dure manier van drinkwater maken.

Opdrachten maken

Wat: lees paragraaf 3.6

Huiswerk: opdrachten 1 t/m 9 van paragraaf 3.6 & Test jezelf

Hoe: helemaal stil! muziek mag in!

Hulp: Geen

Tijd: 50 minuten lang

Klaar?: ga bezig met een ander vak!