3.1 Parlementaire democratie

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

PARLEMENTAIRE DEMOCRATIE 

Politieke besluitvorming en speerpunten.

Soevereiniteit

Vrede van Westfalen (1648): Een staat is soeverein als die op een bepaald , duidelijk begrensd gebied het hoogste gezag uitoefent en het geweldsmonopolie heeft.

Thomas Hobbes (17e eeuw) geloofde dat de soevereiniteit bij 1 vorst, de soeverein, moest liggen. Het alternatief zou namelijk oorlog van allen tegen allen zijn.

1. De manier van politieke besluitvorming is grondwettelijk vastgelegd.

De politiek bemoeit zich alleen met zaken die van algemeen belang zijn > dus als er veel mensen er voordeel aan hebben of gebruik van maken.

In Nederland helpt de overheid burgers als dat nodig is = verzorgingsstaat

Zaken die voor veel mensen spelen of van belang zijn komen op de politieke agenda.

algemeen belang: milieu

algemeen belang: goed onderwijs

Algemeen belang: goede gezondheidszorg 

Algemeen belang: veiligheid 

Algemeen belang: goede ouderenzorg 

algemeen belang: weinig files. goede snelwegen

De rol van de politiek bij maatschappelijke problemen

Bedenk drie voorbeelden van zaken die van algemeen belang zijn.

politieke besluiten

Waarvoor kiezen jullie?

Daadkrachtig en efficient besturen---> Doelmatig resultaat

maximale participatie ---> een proces van democratische besluitvorming met een zorgvuldige afweging van de verschillende belangen

Het belang van politiek

Politiek gaat over het maken van keuzes waaraan allen in een staat zijn gebonden. 

De meeste onderwerpen: algemeen belang. Bijv. bestrijding criminaliteit, zorgen voor vaccinaties etc. 

Politiek gaat ook over dilemma's.

Directe democratie = burgers mogen stemmen over wet

Indirecte democratie = burgers kiezen volksvertegenwoordigers

- Directe democratie: burgers beslissen direct over een onderwerp zoals bij een referendum.

- Indirecte democratie: we kiezen vertegenwoordigers die namens ons de beslissingen nemen.

Wat is een rechtsstaat?

Rechtsstaat = een staat waarin je als burger met grondrechten wordt beschermd tegen machtsmisbruik en willekeur van de overheid.

• Nederland is democratische rechtsstaat: burgers mogen meebeslissen.
• en een sociale rechtsstaat: wetten/voorzieningen voor welvaart/welzijn volk. 

Kenmerken democratie:

• Burgers hebben politieke grondrechten: volk bepaalt wie bestuur vormt + vrije / geheime verkiezingen.
• Er is individuele vrijheid (grondrechten)
• Politie en leger hebben wettelijk beperkte bevoegdheden.
• Er bestaat onafhankelijke rechtspraak.
• Er bestaat persvrijheid.

• Gekozen parlement = hoogste machtsorgaan.

• Uitvoerende macht = gekozen door het parlement.
  
• Vaak een niet-gekozen staatshoofd.
  

• Volk kiest parlement en president.
• President heeft veel politieke macht.
• President = hoofd van de regering,  kan ministers benoemen en ontslaan.
• President kan meestal niet het parlement ontbinden.
  

Parlementair stelsel =

Presidentieel stelsel =

Autoritaire regimes/Dictatuur 

Autoritaire regimes

• Niet alle landen hebben een democratie als staatsvorm
• Kritische participatie van burgers is vaak onmogelijk
• schendingen van mensenrechten en politiek (overheids) geweld
• gewone burgers weinig invloed en vrijheden
• verkiezingsfraude
• geen onafhankelijke rechtspraak
• een autoritair regime kan geen rechtsstaat zijn
• er is geen persvrijheid (censuur)

autoritair regime = een bestuursvorm waarin de 3 machten niet van elkaar gescheiden zijn maar in handen zijn van een kleine groep mensen

Soorten autoritaire regimes

Totalitaire Ideologieën vs. Autoritaire Regimes

Totalitaire ideologieën zijn anders dan autoritaire regimes omdat ze de intentie hebben om alle aspecten van het leven van burgers te beheersen, terwijl autoritaire regimes alleen politieke macht willen behouden.

Leg het verschil uit tussen totalitaire ideologieën en autoritaire regimes.