Keuzedeel pabo WO - les 3 (AK-H8)

• Aardrijkskunde
• MBO
• Studiejaar 3

Keuzedeel pabo - les 3

Vandaag: AK - H7.5 en 7.6 en H8: Diensten

1	2	3	4	5	6	7	8
AK - H6	AK - H7	AK - H8	GS - H7	GS - H8	GS - H9	N&T H5	N&T H6

Noteer een dienst die de overheid levert waar jij vandaag of gister gebruik van hebt gemaakt

Programma les 3

12.30 - 14.00

• Start
• Instructie/ theorie AK - H7 (7.5 en 7.6) - energiebronnen
• Opdrachten en filmpjes
• Pauze (13.10)
• Instructie/theorie - H8 - diensten
• Opdrachten
• 6 oefenvragen (13.45)
• Afronding

Wat heb je afgelopen week voor het keuzedeel gedaan?

Doelen H7.5 en H7.6

7.5 Beïnvloeding van de overheid

• Je kunt benoemen op welke wijze de overheid invloed uitoefent op de industrie
  

7.6 Bronnen van energie

• Je kunt benoemen welke bronnen van energie er zijn en waarvoor ze dienen

Noem een voorbeeld waarop de overheid invloed heeft op de industrie in NL

Noem een fossiele energiebron

Fossiele energiebronnen

Brandstoffen die zijn ontstaan uit dierlijke / plantaardige resten.

• Steenkool (uit plantenmateriaal) - VS, Colombia & China 
• Aardolie (uit dierlijk materiaal) - Midden-Oosten, Libië, VS, Venezuela (NL: Drenthe & in de Noordzee)
• Aardgas (ontstaat bij ontstaan steenkool en aardolie) - Groningen (Rusland)
• Bruinkool
• Veen

Waarom wordt geprobeerd om het gebruik van fossiele brandstoffen als steenkool en aardolie terug te dringen?

Noem een nadeel van fossiele brandstoffen

Noem een duurzaam alternatieve energiebron

Duurzame alternatieve (hernieuwbare) energiebronnen

• Biobrandstof (aangeplant bos, koolzaad)

• Windenergie
• Zonne-energie
• Energie uit waterkracht

Opdracht 1

1.a  Noem een voordeel en een nadeel 

van biobrandstof, wind- en zonne-energie

1.b Zoekopdracht:

• Zoek op waar in NL nog grote bruikbare olie- en gasvoorraden zijn.
• Zoek in NL naar waterkrachtcentrales
  
• Zoek 2 waterkrachtcentrales op in Europa

Biobrandstof	+	-
Windenergie	+	-
Zonne-energie	+	-

Check 1.a

1.a. 

Biobrandstof: 

+ draagt niet bij aan het broeikaseffect 

- tropisch regenwoud wordt gekapt 

- bestrijdingsmiddelen zijn nodig

Windenergie:  

+ het raakt niet op 

- er kan niet elke dag evenveel van geproduceerd worden 

- geluidsoverlast (en minder zonlicht) - 'landschapsvervuiling'

Zonne-energie: 

+ het raakt niet op 

- niet elke dag kan evenveel geproduceerd worden  

- na ongeveer tien jaar werken de zonnepanelen minder goed en zijn aan vervanging toe

Check 1.b.

1.b

• In de Noordzee (olie en gas), in delen van Groningen en Friesland en Drenthe (gas), in Zuidoost-Drenthe (olie).

Kaart boringen

• Waterkrachtcentrales in NL: in de rivieren en bij de sluizen v/d Afsluitdijk
  

• Waterkrachtcentrales in EU: In landen met middel- en hooggebergten is een waterkrachtcentrale waarbij het water vanuit een stuwmeer met grote kracht door een buis naar beneden gaat mogelijk. Bijvoorbeeld in Duitsland en België, en vooral in het bergachtige Noorwegen, Zweden en de Alpenlanden (Frankrijk, Zwitserland, Oostenrijk, Italië).

Niet duurzame alternatieve energie

Kernenergie 

Noem een nadelig gevolg van kernenergie

Opdracht 2. Het gebruik van energiebronnen

Check

dd

D

Doelen H8 (Diensten)

8.1: Je kunt kenmerken van dienstverlening benoemen en onderscheiden;

8.2: Je leert meer over de vestiging van dienstverlenende bedrijven in de stad;

8.3: Je kunt benoemen op welke wijze goederen en personen worden getransporteerd en wat hier de voor- en nadelen van zijn;

8.4: Je kunt uitleggen wat globalisering inhoudt;

8.5: Je kunt verschillende belangrijke economische gebieden wereldwijd benoemen;

8.6: Je kunt de gevolgen noemen van diensten op het milieu.

8.1. Kenmerken van dienstverlening

Sectoren

Primaire sector

- Landbouw

- Visserij

- Winning van delfstoffen

Secundaire sector

- Industrie

- Bouw

- Ambachten (bakker)

Tertiaire sector

- Commerciële dienstverlening, bijv. winkels, banken, transportbedrijven

Quartaire sector

- Niet- commerciële dienstverlening, bijv. gezondheidszorg, onderwijs, overheidsdiensten

1.

2.

3.

4.

Primaire sector

Secundaire sector

Tertiaire sector

8.2. Vestiging van dienstverlenende bedrijven

De meeste dienstverlenende bedrijven vestigen zich vooral rondom de stad. Hoe komt dit?

- Klanten

- Werknemers

- Ruimte

3 gebieden waar bedrijven zich vestigen:

- Stadscentrum

- Woonwijken

- Bedrijventerreinen

Volgens wel 'model' vindt de groei van de stad meestal langs spoorlijnen en hoofdwegen plaats?

1. Concentrisch stadsmodel
2. Sector stadsmodel

Drempelwaarde, reikwijdte & verzorgingsniveau

Drempelwaarde:

het minimumaantal klanten dat nodig is om een 

dienst winstgevend te laten draaien.

3 factoren:

1. aantal verschillende mensen dat er gebruik van maakt
2. hoeveel geld er per keer wordt besteed
3. hoe vaak die mensen gebruik maken van de dienst

Rijkwijdte

Rijkwijdte: de maximale afstand die klanten willen afleggen om van een dienst gebruik te maken

Verzorgingsniveau

het niveau van de diensten in een land, stad, dorp

• Hoe meer diensten hoe hoger het verzorgingsniveau

• Hoe hoger de drempelwaarde hoe hoger het verzorgingsniveau

• Hoe hoger de reikwijdte, hoe hoger het verzorgingsniveau
  

--> bekijk afbeelding blz 180. Wat valt je op?

Wat valt je op? Welke verschillen zie je?

Transport van goederen

• Vietnam
• India

Vervoer van personen 

• Kenia
• Midden-Amerika (Nicaragua, Guatemala)

Arm & Rijk - Egypte

In een boek over centrum en periferie
staat deze foto.

Welk bijschrift past het best bij deze foto?

1. Primaire sector in de periferie van Egypte
2. Primaire sector in het centrum van Egypte
3. Tertiaire sector in de periferie van Egypte
4. Tertiaire sector in het centrum van Egypte

Bevolking en ruimte - beschrijving van een woonplaats:

"In mijn woonplaats is de luchtvervuiling een bijna dagelijks probleem.
Dat komt door het gebruik van steenkool in de energiecentrales en de
oude dieselmotoren in de auto's. Maar ook het forensisme is een
belangrijke oorzaak van luchtvervuiling. Door de hoge grondprijzen
in het centrum, wonen veel mensen in dorpen buiten de stad."

Bij welke van de volgende steden past deze beschrijving het best?

1. Dhaka, een stad met 14,4 miljoen inwoners in Bangladesh
2. Harbin, een stad met 1,1 miljoen inwoners in het oosten van China
3. Jubail, een stad met 200.000 inwoners in het oosten van Saoedi-Arabië
4. San Diego, een stad met 1,3 miljoen inwoners in het westen van de VS

4 voorbeeldvragen 

• 2 gs
• 2 na/tech

--- Grieken en Romeinen ---
Romeinse forten langs een rivier

Dit kaartje laat Romeinse verdedigingswerken langs
een Nederlandse rivier zien. Welke rivier is op de
kaart aangegeven?

1. de IJssel
2. de Maas
3. de Rijn
4. de Waal

---Monniken en ridders --- standen

Hier zijn twee standen afgebeeld die in de middeleeuwen bestonden.
Er bestond in die tijd nog een stand.

Welke mensen hoorden bij de stand die niet is afgebeeld?

1. ambachtslieden
2. geestelijken
3. kooplieden

Bio: groei en ontwikkeling - Libel die uit zijn huid kruipt

Waarom kruipt een libel uit zijn huid?

1. om indruk te maken op een paringspartner
2. om te kunnen groeien
3. om zich aan te passen aan warmere temperaturen
4. om zijn vijanden in de war te brengen

Natuur & techniek - ruimte

laag bij de grond ontstaat mist -->

Onder welke omstandigheden ontstaat mist?
Mist ontstaat als:

1. koude, droge lucht opwarmt
2. koude, vochtige lucht opwarmt
3. warme, droge lucht afkoelt
4. warme, vochtige lucht afkoelt

Hoe ging het deze les?
Was het te volgen? Tips?
Hoe ga je deze week 'thuis' aan de bak?

Check-out

Wat neem je mee uit deze les?

Volgende week - les 4 (geschiedenis)

• AK - H8 opdrachten nakijken (en evt. nog lezen)
• Filmpje: 'energiebronnen' van GeoClips (15 min)
• Filmpje: Globalisering
• GS - H7 lezen - 1700 - 1800