Economie TL4 H6 P6.1 Wat doet de overheid?

• Bedrijfseconomie
• Voortgezet speciaal onderwijs

H6 P6.1 Wat doet de overheid?

Lesdoelen

• Aan het einde van de les kan je de drie delen van de overheid benoemen
• Aan het einde van de les kan je voorbeelden geven van de collectieve sector
• Aan het einde van de les kan je voorbeelden geven van de particuliere sector

OVERHEID

De drie delen van de overheid

De overheid bestaat uit:

1. de lagere overheden: de gemeente en de provincie
   
2. de landelijke overheid: de rijksoverheid
   
3. de supranationale overheid: de Europese Unie.
   

Gemeente

-De gemeente regels alles in je woonplaats.

-Kun je een paspoort, rijbewijs, ID-kaart halen.

-De gemeente wordt bestuurd door een burgemeesters en wethouders.

Provincie

Regelt zaken als het openbaar vervoer in de provincie en de drinkwatervoorziening. En alle zaken die in de provincie geregeld dienen te worden, zoals ruimtelijke ordening en infrastructuur.

Het rijk

Het rijk zorgt onder andere voor het leger, voor onderwijs voor uitkeringen en voor wetten (regels).

Gemeente

Provincie

Rijksoverheid

Natuurgebieden

Rijbewijs

Infrastructuur

Onderwijs

Politie

Ophalen huisvuil

taken dan de overheid

De 3 functies van de overheid zijn:

Leverancier

leverancier van collectieve goederen= Goederen die de overheid levert en die niet bedoeld zijn voor één persoon, maar in het belang van het algemeen.

Regulator

De overheid moet dingen organiseren, anders wordt het een chaos. daarom zijn er wetten en regels van de overheid.

Werkgever

Iemand in dienst van de overheid is een ambtenaar.

Ambtenaren

Zijn mensen die voor de overheid werken. 

Voorbeelden hiervan zijn: docenten, politieagenten, brandweermensen etc..

Adviesorganen van de overheid

Het centraal planbureau [CPB]

Een instelling die de gevolgen van het overheidsbeleid bestudeert en voorspellingen doet over de Nederlandse economie.

centraal bureau voor statistiek [CBS]

Instelling die cijfers verzamelt, bewerkt en publiceert voor de overheid, burgers en bedrijven. Het CBS berekent bijvoorbeeld de gemiddelde gezinsconsumptie, het autogebruik in Nederland en andere (index)cijfers.

De sociaal-economische raad [SER]

Adviesorgaan van de regering voor sociaal-economisch beleid.

uitgaven van de overheid

In Nederland wordt democratisch besloten waaraan de overheid geld uitgeeft. Op Prinsjesdag, de 3e dinsdag van september, legt de regering de rijksbegroting voor aan de Eerste en Tweede kamer.

uitgaven van de overheid

Overheidsbestedingen = Uitgaven waar de overheid iets voor terug krijgt, zoals de aanleg van een snelweg of het werk van een politieagent.

Overdrachtsuitgaven= De overheid geeft geld uit, zonder dat er een tegenprestatie tegenover staat.

uitgaven van de overheid

miljoenennota =  De uitleg van de rijksbegroting door de minister van financiën.

 

rijksbegroting = Overzicht van de inkomsten en de uitgaven voor volgend jaar, gemaakt door de ministers.

De overheid is een regulator. Wat betekent dit?

regulator

De overheid stelt regels op.

 

Regulering = De overheid stelt regels op voor bedrijven.

Deregulering = Als er wetten en regels worden afgeschaft.

Soorten bedrijven

1. collectieve sector

2. particuliere sector

3. gesubsidieerde sector

4. staatsbedrijven

Collectieve sector

De overheid zorgt voor collectieve voorzieningen

zoals onderwijs, riolering en de brandweer.

De overheidsbedrijven die deze voorzieningen

verzorgen noemen we de collectieve sector.

Omdat overheidsbedrijven geen winst hoeven te

maken, kunnen de kosten laag blijven. [non-profit]

Particuliere sector

De particuliere sector bestaat uit alle bedrijven

die niet van de overheid zijn. Ze streven naar winst.

Bijvoorbeeld:

Winkels

Hotels

Computerfabrieken

Gesubsidieerde sector

Instellingen die subsidie van de overheid ontvangen.

zoals: onderwijs, gezondheidszorg en welzijnswerk.
 

staatsbedrijven

Overheidsbedrijf dat naar winst streeft.

nationalisering en privatisering

nationalisering = Een particulier bedrijf wordt overgenomen door de overheid.

 

privatisering = Een overheidsbedrijf of taken van de overheid onderbrengen in de particuliere sector.

De overheid van Nederland bestaat uit...

1. Het Rijk
2. Provinciale overheid
3. Gemeentelijke overheid
4. Alle antwoorden zijn goed

Welke laag van de overheid zorgt ervoor dat afval wordt opgehaald

1. Gemeente
2. Provincie
3. Landelijke overheid
4. Wijkraad

Ambtenaren zijn....

1. de overheid
2. personen die werken voor de overheid
3. de personen waarvoor de overheid werkt
4. kun je dat eten?

Wie werkt voor de overheid?

1. wethouder
2. advocaat
3. verkoper
4. loodgieter

Docenten zijn ambtenaren

1. Juist
2. Onjuist

Voor wie zijn de collectieve goederen bestemd?

1. alle burgers
2. ambtenaren
3. rijksoverheid
4. Rijk, Provincie, Gemeente

Wat zijn de vier overheden?

1. Rijk, provincie, gemeente, waterschap
2. Rijk, gemeente, waterschap, burgermeester
3. waterschap, gemeente, fusie, collectief
4. Provincie, Rijk, Belastingdienst, gemeente

Welke van de onderstaande begrippen is geen overheidslaag?`

1. Rijksoverheid
2. Provincie
3. Ambtenaren
4. Gemeente

het centraal planbureau [cpb]
is een instelling die de gevolgen van het overheidsbeleid bestudeerd en voorspelling doet over de Nederlandse economie

1. Waar
2. Niet waar

overheidsbestedingen zijn

1. uitgaven waar de overheid iets voor terug krijgt.
2. uitgaven zonder dat er een tegenprestatie tegenover staat.

Wat betekent nationalisering?

Bedrijven die naar winst streven zitten in de ..........

1. Particuliere sector
2. collectieve sector.
3. gesubsidieerde sector.
4. Staatsbedrijven.

oefeningen

p165 - 167 

oefeningen 5 mag je overslaan.