2.8 Natuurlijke klimaatveranderingen: oorzaken

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Programma SE:

2.7 Natuurlijke klimaatverandering: onderzoek

2.8 Natuurlijke klimaatverandering: oorzaken

2.9 Hedendaagse klimaatverandering

H2. Aarde: klimaat

2.8 Natuurlijke klimaatverandering: oorzaken

Terugkoppelingen:

 klimaatverandering versnelt of vertraagt zichzelf

• Een positieve terugkoppeling is een terugkoppeling die de opwarming van de aarde versnelt. 
• Een  negatieve terugkoppelingen vertraagt de opwarming van de aarde, ze werken als een soort buffer.
• 
  

 

1

Negatief terugkoppelingsmechanisme 
Reeks van processen die in gang gezet wordt door een verandering, maar uiteindelijk die verandering tegenwerkt

Meer CO2 in de atmosfeer. 

Planten leven op CO2, en een hogere concentratie laat planten harder groeien, waardoor ze meer CO2 opnemen. Alleen groeien planten niet zo snel als dat wij CO2 uitstoten.

Positief terugkoppelingsmechanisme

Afkoeling van aarde kan versterkt worden door positieve terugkoppelingsmechanismen --> proces dat zichzelf versterkt

AFNAME ALBEDO EFFECT

SMELTENDE PERMAFROST

Negatief terugkoppelingsmechanisme

• Kalksteen bevat koolstofdioxide
• Bij hogere temperaturen wordt er meer kalksteen gevormd
• Door de vorming van kalksteen is er minder CO2 in de lucht
• Hierdoor neemt het broeikaseffect af, wat leidt tot lagere temperaturen

Aantekening §8

Negatief terugkoppelingsmechanisme Proces dat zichzelf verzwakt

Voorbeeld:
Hoge temperatuur --> meer kalksteen --> meer opname CO2 --> afname broeikaseffect --> lagere temperaturen

Positief terugkoppelingsmechanisme Proces dat zichzelf versterkt

Voorbeeld:

Hoge temperatuur --> smelten ijskap --> lager albedo --> minder weerkaatsing zonnestraling --> hogere temperatuur

IJstijden en Milankovic

Ontstaan ijstijden heeft 2 belangrijke oorzaken:

- Ligging van de continenten

- Milankovic variabalen

3 Variabelen van Milankovic

Elipsvorm (excentricity): De baan van de aarde om de zon is niet altijd cirkelvormig. Bij ovaal korte winter NH (3 januari staat de aarde het dichtst bij de zon). 

Scheefheid (obliquity): De aardas staat niet altijd evenveel scheef (23,5). Hoe schever, hoe meer energie de hoge- en lage breedtegraden ontvangen van de zon (en dus hoe kleiner de kans op een ijstijd)

Tolbeweging (precession): Rond de aardas maakt de aarde een tolbeweging. Kan NH van de zon afkeren.

Afstand tot de zon: De variabelen van Milankovic

Meneer Milankovic bedacht zo'n 40 jaar geleden dat de aarde niet altijd hetzelfde beweegt ten opzichte van de zon. Ten eerste draait de aarde niet een perfecte cirkel om de zon. Per 413.000 jaar wordt de cirkel langwerpig (een elipsvorm), waardoor de aarde soms erg ver van de zon staat en de aarde kan afkoelen.

Ten tweede staat de aarde schuin (23,5 graad), maar de scheefheid verandert tussen de 21,5 en 24,5 graad. Als de aarde minder schuin staat, wordt het kouder op hoge breedtegraden (dicht bij de Noord- en Zuidpool). Hierdoor kunnen er grote ijskappen ontstaan. De scheefheid verandert per 41.000 jaar.

Ten derde maakt de aarde een tolbeweging rond de schuine

aardas. Als de aarde schuiner staat, worden de verschillen

tussen seizoenen groter en kan er in de winter dus een 

grote ijskap opgebouwd worden. De tolbeweging verandert

per 26.000 jaar. 

Alle drie de veriabelen kunnen een aanzet zijn voor 

schommelingen in het klimaat. 

Aantekening §8

Sturend: Milankovic variabelen

• Excentriciteit: cirkelvormigheid baan aarde
• Scheefheid: scheve stand aardas
• Precessie: tollende beweging aarde

wie gaat er winnen? positief of negatief terugkoppelingsmechanisme?

Waarom?