2.3 Veranderingen in de puberteit

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 3

Oefenen

Maken opdr. 1 t/m 7 vanaf blz.94

Eerste 5 minuten stil

Daarna mag je op fluisterniveau overleggen

Klaar met de opdrachten? Maak test jezelf opdracht online

Thema 2 Voortplanting en seksualiteit

B1 Voortplantingsstelsel van een man

B2 Voortplantingsstelsel van een vrouw

B3 Veranderingen in de puberteit

B4 Bevruchting en zwangerschap

B5 Geboorte

B6 Veilig vrijen

B7 Seksualiteit 

B8 Erfelijkheidsonderzoek

B3 Veranderingen in de puberteit

- Je kunt omschrijven wat primaire en secundaire geslachtskenmerken zijn en daarbij voorbeelden noemen.

 - Je kunt de processen tijdens de menstruatiecyclus beschrijven.

Geslachtskenmerken: primair en secundair

Primaire geslachtskenmerken:

Aanwezig bij de geboorte:

Meisje: schaamlippen, vagina

Jongen: penis, balzak

Secundaire geslachtskenmerken:

Ontstaan in de puberteit onder 

invloed van hormonen uit de hypofyse, 

de teelballen en de eierstokken

Secundaire geslachtskenmerken

Vrouw	Man
Rijping eicellen Menstruatie Borsten Verbreding bekken Onderhuids vet Groeispurt Oksel-, been-, schaamhaar Meer talg- en zweetklieren	Groei penis Aanmaak zaadcellen Stemverlaging Gezichtshaar en lichaamshaar Meer spierweefsel Groeispurt Oksel-, been-, schaamhaar Meer talg- en zweetklieren

Intersekse

Personen bij wie het lichaam zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtskenmerken heeft of kenmerken ontbreken noemen we Intersekse.

Soms is dit uitwendig (vergrote clitoris/geen penis)

soms inwendig. (Geen zaadcellen produceren/ geen baarmoeder)

Hormonen

De hypofyse.

Deze maakt verschillende hormonen:

* Groeihormonen

* Hormonen die je geslachtsklieren beïnvloeden

Eierstokken:

* Maken vrouwelijk geslachtshormoon - Oestrogeen

Teelballen:

* Maken mannelijk geslachtshormoon - Testosteron

ontstaan secundaire geslachtskenmerken vrouw:

• groei borsten
• groei schaamhaar
• ongesteld
  

hypofyse

geeft startsein 

maakt hypofyse-hormonen

teelballen

geslachtsorgaan man reageert op hypofysehormonen en 

maken testosteron en zaadcellen

eierstokken

geslachtsorgaan vrouw reageert op hypofysehormonen en maken oestrogeen en eicellen gaan rijpen

ontstaan secundaire geslachtskenmerken man:

• penisgroei
• baardgroei
• lage stem etc...
  

Ontwikkeling geslachtsorganen

De ontwikkeling van de geslachtsorganen begint in de 6de week van de zwangerschap. 

In het begin zijn de organen gelijk.

Hormonen sturen de ontwikkeling aan. Welke hormonen gemaakt worden, hangt af van de geslachtschromosomen van de baby. 

Ovulatie

Elke 4 weken rijpt er in 1 van de eierstokken een follikel. 

Deze vult zich met vocht en knapt uiteindelijk open. 

De eicel komt hierbij vrij en komt in de eileider terecht. 

We noemen dit de eisprong of ovulatie.

Rijping follikel en ovulatie

Menstruatiecyclus 

Menstruatiecyclus

menstruatiecyclus

Welke geslachtskenmerken ontwikkelen zich tijdens de puberteit?

1. Primaire geslachtskenmerken
2. Secondaire geslachtskenmerken

Menstruatiecyclus duurt ongeveer

1. 27 dagen
2. 28 dagen
3. 29 dagen
4. 30 dagen

Tijdens de menstruatiecyclus verandert de slijmlaag aan de binnenkant van de baarmoeder.

Hier zie je drie keer de doorsnede van een baarmoeder afgebeeld.

Bij welk moment van de menstruatiecyclus hoort de doorsnede?

Tijdens de menstruatie

Kort na de menstruatie

Voor de menstruatie

Wat is de menstruatiecyclus?

1. Proces waarbij de baarmoeder zich voorbereidt op menstruatie
2. Proces waarbij de baarmoeder zich voorbereidt op bevalling
3. Proces waarbij de baarmoeder zich voorbereidt op ovulatie
4. Proces waarbij de baarmoeder zich voorbereidt op zwangerschap

Feit

Fictie

Meisjes worden geboren met al hun eicellen

Alle gezonde vrouwen hebben een menstruatiecyclus

Menstruatiebloed bevat een eicel 

Duur van menstruatiecyclus wisselt per persoon

Gemiddelde leeftijd voor 1e menstruatie is 11 jaar.

Wat reguleert de menstruatiecyclus?

1. Voeding
2. Hormonen
3. Beweging
4. Stress

Feit

Fictie

Meisjes worden geboren met al hun eicellen

Alle gezonde vrouwen hebben een menstruatiecyclus

Menstruatiebloed bevat een eicel 

Duur van menstruatiecyclus wisselt per persoon

Gemiddelde leeftijd voor 1e menstruatie is 11 jaar.

Alle gezonde vrouwen hebben een menstruatiecyclus

Op welke dag(en) in de menstruatiecyclus vindt de eisprong plaats?

Op welke dag(en) in de menstruatiecyclus vindt de menstruatie plaats?

Op dag 14 van de cyclus

Op dag 1 tot 4 van de cyclus

Leerdoel 3: Menstruatiecyclus

Menstruatie

Baarmoederslijmvlies verdikt

Ovulatie

Vruchtbare periode

Wat zijn de lichamelijke veranderingen in de puberteit bij meisjes?

1. Borsten groeien, heupen worden breder, menstruatie begint
2. Schouders worden breder, baardgroei begint, stem wordt lager
3. Geen veranderingen
4. Spiermassa neemt toe, haargroei stopt, zaadlozing begint

Hoe heet de hormoonklier die de veranderingen in de puberteit aanstuurt?

1. Hypofyse
2. Hypothalamus
3. Hyposensus
4. Schildklier

Zet de namen van de processen van de menstruatiecyclus op de juiste plek

Menstruatie

Follikelrijping

Ovulatie

baarmoederslijmvlies wordt dikker

Menstruatie

Wat veroorzaakt de veranderingen tijdens de puberteit?

1. Bloed
2. Vagina
3. Hormonen
4. Bacteriën

Als de eerste dag van de menstruatiecyclus 4 januari is.

 Welke dag begint dan haar nieuwe menstruatiecyclus? 

1. 1 februari
2. 7 februari
3. 14 februari
4. 10-15 januari

De veranderingen in de puberteit

1. Secundaire geslachtskenmerken
2. Primaire geslachtskenmerken

Wat gebeurt er tijdens de menstruatiecyclus?

Zet de stappen in de juiste volgorde, begin bovenaan.

eicel sterft als hij niet bevrucht is

een eicel rijpt

eisprong (ovulatie)

menstruatie

baarmoederslijmvlies groeit

Wat gebeurt er op dag 14 van de menstruatiecyclus?

1. Je bent vruchtbaar
2. Je bent ongesteld
3. Je hebt de eisprong
4. Er gebeurt niks bijzonders op dag 14

Wat vind je nog moeilijk
van deze les?