Goede tijden, slechte tijden H2 paragraaf 1

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Leerdoelen § 1: begrotingsbeleid van de overheid

1. Je kunt uitleggen wat automatische stabilisatoren zijn en hoe deze de conjunctuur kunnen beïnvloeden.
2. Je kunt uitleggen wat een anticyclisch en procyclisch begrotingsbeleid is en hoe dit beleid de conjunctuur kan beïnvloeden.
3. Je kunt uitleggen wat inverdien- en uitverdieneffecten zijn bij het begrotingsbeleid van de overheid.

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.

2.1     Begrotingsbeleid van de overheid

Conjunctuurschommelingen kunnen zichzelf versterken:

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

2.1     Begrotingsbeleid van de overheid

Conjunctuurschommelingen kunnen zichzelf versterken:

Door afnemende vraag, daalt ook de productie.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

2.1     Begrotingsbeleid van de overheid

Conjunctuurschommelingen kunnen zichzelf versterken:

Door afnemende vraag, daalt ook de productie.

Lagere bezettingsvraag zorgt voor minder vraag aan arbeid.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

2.1     Begrotingsbeleid van de overheid

Conjunctuurschommelingen kunnen zichzelf versterken:

Door afnemende vraag, daalt ook de productie.

Lagere bezettingsvraag zorgt voor minder vraag aan arbeid.

Lonen worden omgezet in een werkloosheidsuitkering.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

2.1     Begrotingsbeleid van de overheid

Conjunctuurschommelingen kunnen zichzelf versterken:

Door afnemende vraag, daalt ook de productie.

Lagere bezettingsvraag zorgt voor minder vraag aan arbeid.

Lonen worden omgezet in een werkloosheidsuitkering.

De vraag naar producten daalt verder en de economie zakt verder weg in laagconjunctuur.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

2.1     Begrotingsbeleid van de overheid

Conjunctuurschommelingen kunnen worden gedempt door

ingebouwde stabilisatoren in onze economie:

1. Sociale zekerheidsstelsel

Ingebouwde stabilisatoren:
In het verleden genomen overheidsmaatregelen die zorgen voor een demping van de conjunctuur.

Doordat het inkomen bij werkloosheid niet volledig weg valt, maar wordt vervangen door een uitkering, wordt de koopkrachtafname beperkt tijdens laagconjunctuur.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

2.1     Begrotingsbeleid van de overheid

Conjunctuurschommelingen kunnen worden gedempt door

ingebouwde stabilisatoren in onze economie:

1. Sociale zekerheidsstelsel

2. Progressief belastingstelsel

Ingebouwde stabilisatoren:
In het verleden genomen overheidsmaatregelen die zorgen voor een demping van de conjunctuur.

Doordat het inkomen bij werkloosheid niet volledig weg valt, maar wordt vervangen door een uitkering, wordt de koopkrachtafname beperkt tijdens laagconjunctuur.

Doordat de gemiddelde belastingdruk toeneemt bij inkomensstijging, stijgt het besteedbaar inkomen minder hard tijdens hoogconjunctuur.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

2.1     Begrotingsbeleid van de overheid

De overheid kan naast deze stabilisatoren ook actief 

conjunctuurbeleid voeren:

• Anticyclisch conjunctuurbeleid (Keynes)

Anticyclisch:
Beleid waarbij de conjunctuurbeweging wordt afgevlakt.

    - Bestedingen stimuleren bij laagconjunctuur
      (belasting verlagen, overheidsbestedingen verhogen)
    - Bestedingen afremmen bij hoogconjunctuur
      (belastingen verhogen, overheidsbestedingen beperken)

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

2.1     Begrotingsbeleid van de overheid

De overheid kan naast deze stabilisatoren ook actief 

conjunctuurbeleid voeren:

• Anticyclisch conjunctuurbeleid (Keynes)

• Procyclisch conjunctuurbeleid
  
  

Anticyclisch:
Beleid waarbij de conjunctuurbeweging wordt afgevlakt.

Procyclisch:
Beleid waarbij de conjunctuurbeweging wordt versterkt.

    - Bestedingen stimuleren bij laagconjunctuur
      (belasting verlagen, overheidsbestedingen verhogen)
    - Bestedingen afremmen bij hoogconjunctuur
      (belastingen verhogen, overheidsbestedingen beperken)

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

2.1     Begrotingsbeleid van de overheid

Verschillende factoren belemmeren de overheid om anticyclisch conjunctuurbeleid goed toe te passen:

• Stand van de conjunctuur lastig te bepalen
• Goede timing is lastig
• Politieke besluitvorming kost tijd
• Anticyclische besluiten zijn politiek moeilijk aan kiezers te verkopen
• Aantasting van het overheidssaldo

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

Aan de slag

Maak opgave 2 op pagina 54, en 4 en 5 op pagina 56.

6. Actieve verwerking

De docent maakt expliciet over hoe de leerstof actief verwerkt dient te worden. Hierbij modelleert de docent eerst en laat daarna de leerlingen actief inoefenen. De ondersteuning wordt geleidelijk afgebouwd. De docent zorgt voor afwisseling in oefentypes en maakt gedurende de les het leren zichtbaar. De docent zet bijvoorbeeld in op hardop denken opdrachten en koppelt daar een geïnformeerde vervolgstap aan.

2.1     Begrotingsbeleid van de overheid

Desondanks kan anticyclisch beleid door het inverdieneffect

toch een goed idee zijn:

Inverdieneffect:
Overheidsmaatregelen die zich gedeeltelijk terugverdienen.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

2.1     Begrotingsbeleid van de overheid

Naast een inverdieneffect, bestaat ook het uitverdieneffect:

Voorbeeld:

Belastingverhoging tijdens laagconjunctuur, zorgt ervoor dat de 

economie nog verder afremt en nog minder belastingopbrengsten

oplevert.

Uitverdieneffect:
Overheidsmaatregelen die zich juist niet terugverdienen en meer gaan kosten.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

2.1     Begrotingsbeleid van de overheid

Begrotingsbeleid heeft invloed op de inkomens van huishoudens:

Overheidsbestedingen

Belastingen

= Anticyclisch begrotingsbeleid.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

2.1     Begrotingsbeleid van de overheid

Begrotingsbeleid heeft invloed op de inkomens van huishoudens:

Overheidsbestedingen

Belastingen

Bestedingen

Het besteedbaar inkomen stijgt, waardoor de totale bestedingen ook toenemen.

= Anticyclisch begrotingsbeleid.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

2.1     Begrotingsbeleid van de overheid

Begrotingsbeleid heeft invloed op de inkomens van huishoudens:

Overheidsbestedingen

Belastingen

Bestedingen

Productie

Het besteedbaar inkomen stijgt, waardoor de totale bestedingen ook toenemen.

Meer vraag naar goederen en diensten zorgt voor hogere productie.

= Anticyclisch begrotingsbeleid.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

2.1     Begrotingsbeleid van de overheid

Begrotingsbeleid heeft invloed op de inkomens van huishoudens:

Overheidsbestedingen

Belastingen

Bestedingen

Productie

Werkgelegenheid

Het besteedbaar inkomen stijgt, waardoor de totale bestedingen ook toenemen.

Meer vraag naar goederen en diensten zorgt voor hogere productie.

Er komt meer vraag naar arbeid.

= Anticyclisch begrotingsbeleid.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

2.1     Begrotingsbeleid van de overheid

Begrotingsbeleid heeft invloed op de inkomens van huishoudens:

Overheidsbestedingen

Belastingen

Bestedingen

Productie

Werkgelegenheid

Inkomens

Het besteedbaar inkomen stijgt, waardoor de totale bestedingen ook toenemen.

Meer vraag naar goederen en diensten zorgt voor hogere productie.

Er komt meer vraag naar arbeid.

Dit leidt tot minder uitkeringen en hogere inkomens.

= Anticyclisch begrotingsbeleid.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

2.1     Begrotingsbeleid van de overheid

Begrotingsbeleid heeft ook invloed op de inflatie. Dit zie je vooral bij hoogconjunctuur:

Overheidsbestedingen

Belastingen

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

2.1     Begrotingsbeleid van de overheid

Begrotingsbeleid heeft ook invloed op de inflatie. Dit zie je vooral bij hoogconjunctuur:

Overheidsbestedingen

Belastingen

Bestedingen

Het besteedbaar inkomen stijgt, waardoor de totale bestedingen ook toenemen.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

2.1     Begrotingsbeleid van de overheid

Begrotingsbeleid heeft ook invloed op de inflatie. Dit zie je vooral bij hoogconjunctuur:

Overheidsbestedingen

Belastingen

Bestedingen

Bezettingsgraad

Het besteedbaar inkomen stijgt, waardoor de totale bestedingen ook toenemen.

Meer vraag naar goederen en diensten zorgt voor hogere productie, waardoor de bezettingsgraad de 100% nadert.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

2.1     Begrotingsbeleid van de overheid

Begrotingsbeleid heeft ook invloed op de inflatie. Dit zie je vooral bij hoogconjunctuur:

Overheidsbestedingen

Belastingen

Bestedingen

Bezettingsgraad

Inflatie

Het besteedbaar inkomen stijgt, waardoor de totale bestedingen ook toenemen.

Meer vraag naar goederen en diensten zorgt voor hogere productie, waardoor de bezettingsgraad de 100% nadert.

Als vraag > aanbod, dan stijgen de prijzen (bestedingsinflatie)

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

Aan de slag

Maak opgave 8 en 9 op pagina 58, en 10 op pagina 59.

6. Actieve verwerking

De docent maakt expliciet over hoe de leerstof actief verwerkt dient te worden. Hierbij modelleert de docent eerst en laat daarna de leerlingen actief inoefenen. De ondersteuning wordt geleidelijk afgebouwd. De docent zorgt voor afwisseling in oefentypes en maakt gedurende de les het leren zichtbaar. De docent zet bijvoorbeeld in op hardop denken opdrachten en koppelt daar een geïnformeerde vervolgstap aan.