3.4 Nederland: Water in rivieren en polders

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

3.4 water in rivieren en polders

I. Noordzee

II. Eems

III. Maas

IV. IJssel

V. IJsselmeer

VI. Rijn

VII. Schelde

VIII. Waal

Steden:

Frankfurt

Dortmund

Berlijn

München

Hamburg

Düsseldorf

Rivieren:

Rijn

Donau

Gebied:

Ruhrgebied

 Buurlanden

Water:

Grote Oceaan of Stille Ocean

Atlantische Oceaan 

Golf van Mexico

Mississippirivier

Steden:

New Orleans

New York

Seattle

Los Angeles

Buurlanden:

Mexico

 Canada

Steden:

Hongkong

Shanghai

Beijing

Guangzahou

Shenzhen

Macau

Reliëf:

Himalaya gebergte 

Hoogvlakte van Tibet

Lössplateau

- Xi-Jiang Parelrivier

- Hiang He
 Gele rivier

- Jangstekiang Chang Jiang

- Grote Kanaal

Stuwdam:

Drieklovendam

Egypte

Syrië

Israël

Jordanië

Irak

Turkije

 

Nijl

Jordaan

Dode zee

Eufraat

Tigris

Middellandse zee

Aswandam

Atatürkdam

Gebergtes:

Cantabrisch gebergte

Pyreneeën

Castiliaans Scheidingsgebergte

Spaanse hoogvlakte of Meseta

Sierre Nevada

Water:

 Atlantische oceaan Ebro

Taag

 Middellandse zee

Steden:

 Madrid

  Barcelona

  Almeria

Een gemengde rivier bestaat uit......

1. zoet water en zout water
2. oppervlaktewater en grondwater
3. smeltwater en neerslag
4. water van beken, sloten en meren samen

Het stroomgebied is

1. De hoofdrivier en alle zijrivieren
2. hetzelfde als het stroomstelsel
3. Het hele gebied dat afwatert op een rivier en de zijrivieren

Leerdoelen:

1. Je weet uit welke onderdelen het rivierlandschap en de waterbalans en een polder  bestaan.

2. Je begrijpt hoe een polder werkt en hoe rivieren bevaarbaar blijven

3. Je kunt op een kaart polders en belangrijke vaarwegen herkennen.

Waterbalans. Wat is dat?

waterbalans

Positieve waterbalans

=

voldoende water

Negatieve waterbalans

=

onvoldoende water

Het Nederlandse rivierengebied

Het rivierenlandschp: delta (benedenloop)

10.000 jaar geleden......

Rivieren hadden geen dijken.

Ze overstroomden regelmatig. Zeker iedere winter.

De mensen woonden op terpen

om zo droge voeten te houden.

Wat gebeurde er bij een overstroming?

Overstroming

Als het water niet meer stroomt zakt er zand en klei naar de bodem. (= sedimentatie)

Vlak langs de rivier zakt zand omlaag (ontstaan van oeverwallen)

Verder van de rivier af zakt klei omlaag want klei is heel licht. (ontstaan van komgronden)

Rivier zonder dijken

Veel sedimentatie langs de oever

Zo ontstaan oeverwallen

en komgronden

NATUURLIJKE RIVIER

De mens grijpt in.

De mens gaat het rivierengebied inrichten en legt dijken

Oud

Nieuw

Piekafvoer

Het rivierlandschap

Oude inrichting rivierengebied al ingesteld ‘gewone’ schommelingen.

• veel water
• tussen de winterdijken
• uiterwaarden lopen onder water

PIEKAFVOER

Oude inrichting rivierengebied al ingesteld ‘gewone’ schommelingen.

• weinig water
• tussen de zomerdijken
• uiterwaarden zijn beschikbaar voor landbouw

NA INGREEP MENS

Je kunt de volgende onderdelen van een rivier in Nederland aanwijzen op een dwarsdoorsnede / foto: oeverwal, komgrond, zomerdijk, winterdijk en uiterwaard.

Nu in het echt

Nederland, polderland, maar wat is een polder eigenlijk?

Wat is een polder?

Polder

Een polder is een

gebied waar de mens

 de waterstand regelt.

Rondom de polder liggen

dijken.

Waar komt dat water in polders vandaan?

- Regen

- Kwelwater

Kwelwater = water dat onder de duiken en duinen doorstroomt.

Polder

De waterstand wordt geregeld door:

• een molen
• een gemaal
  
  
• Niet pompen = vol lopen van de polder = "verzuipen"

Vroeger gebeurde dit met molens

Zowel in laag als in hoog Nederland.

Nu gebeurt dit met een gemaal

(elektrisch pomp)

Het water moet steeds weg gepompt worden.

Transport over water.

1. zeevaart: via de zee, oceaan
   
2. binnenvaart: via de rivieren
   

Nederland: toegangspoort van Europa.

Via de haven van Rotterdam

De gunstige ligging van Nederland

1.  Rand van het Europese continent
2. Monding van de Maas en de Rijn
3. De Noordzee is de drukst bevaren zee ter wereld
4. Goed bereikbare haven van Rotterdam

Hoe zorgt men ervoor dat regenrivieren het hele jaar bevaarbaar blijven?

door:

- stuwen

- sluizen                                   

Stuwen

Stuwen kunnen het water tegenhouden bij een hoge waterstand. Bij lage waterstand kunnen de stuwen water doorlaten.

Stuwen

Sluizen 

Zijn gemaakt om ervoor te zorgen dat je groot hoogteverschil in een rivier kan overbruggen.

Drie Kloven Dam: meerder sluizen achter elkaar. Hoogteverschil van 113 meter overbruggen

Sluis

Nu aan de slag! Maken par 3.4