les 3: Gesteente wordt verplaatst.

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Van de Bergen naar de Zee

welkom!

Ga zitten en lees les 3 

leerdoelen

• Je weet wat massabewegingen zijn.
• Je kent 3 soorten van erosie.
• Je kunt een rivierdal en een gletsjerdal herkennen aan de hand van kenmerken op een foto.

1. Dit is een jong gebergte
2. Dit is een oud gebergte

Een jong gebergte heeft ........

1. Lage toppen, schuine wanden en ondiepe dalen
2. Diepe dalen, hoge toppen en steile wanden

Welke vorm van verwering zie je?

1. Chemische verwering
2. Mechanische verwering

Welke vorm van verwering zie je?

1. Vorstverwering
2. Biologische verwering
3. Verwering door temperatuurverschil

Massabewegingen

De invloed van de zwaartekracht op los verweringsmateriaal dat op een helling ligt, veroorzaakt massabewegingen. 

1. Rollen

2. Vallen

3. Schuiven

1 Hoe steil de helling is.

2 De omvang van het gesteente

vallen

rollen

schuiven

Puinwaaier

Verweringsmateriaal op transport 

           water                                                     ijs                                      wind

Het transport van verweringsmateriaal en het uitschuren van gesteente door dit verweringsmateriaal is erosie. 

Een V-dal (door een rivier)

leg uit.

Een U-dal (door een gletsjer)

leg uit.

Erosie door water

• De grind en zandkorrels schuren over de bodem van de rivierbedding.
• De rivieren worden dieper.
•  Het stromend water schuurt een dal uit. V- dal

Erosie door ijs 

• Als de sneeuw hoog in het gebergte niet kan smelten, hoopt het zich tot een dikke ijsmassa. (Frinbekken)
• Deze ijsmassa schuift langzaam naar beneden en schuurt zo een dal uit. U- dal

Een V-dal (door een rivier)

Een U-dal (door een gletsjer)

Wat is het verschil tussen een U-dal en een V-dal

Hoe denk jij dat deze vorm is ontstaan en door welk proces?

Erosie door wind

• Als het waait, schuren de zandkorrels tegen de rotsen.

Werkwijze proefje verwering

1. Je krijgt een papier met hierop een stukje Snickers.

2. Testje chemische verwering: neem het stukje Snickers en leg het op je tong. 

3.Doe je mond dicht en wacht. NIET kauwen 

4.Wat gebeurt er? Noteer in je schrift.

Resultaten chemische verwering

Door warmte, vocht en enzymen wordt de snicker afgebroken.

- Eerst verdwijnt de chocola= het zachte gesteente (kalksteen), - daarna caramel en noga = harder gesteente (graniet). 

- Wat overblijft zijn de pinda's (de kiezels die de rivier meeneemt naar het strand)

Kortom: het gesteente breekt af waarbij de samenstelling verandert

Werkwijze proefje erosie

4. Neem het mariakoekje en het papier.

5. Zorg dmv mechanische verwering dat het gesteente (koekje) uit elkaar valt.

6. Hoe heb je dat gedaan? Noteer in je schrift.

7. Let op: kruimel alleen boven het papier!!

Resultaten erosie

2. Als je het goed hebt gedaan, heb je het koekje in stukjes gebroken of fijn gedrukt (fysieke inspanning)

De samenstelling van het gesteente blijft hetzelfde.

Let op: als je stukken koekjes tegen elkaar hebt geschuurd, is dat geen verwering, maar erosie!

We hebben we geleerd.

• Je kunt uitleggen wat massabewegingen zijn.

• Je kunt 3 soorten erosie onderscheiden en je kan het proces vertellen en tekenen.

• Je kunt aan de hand van kenmerken op een afbeelding een rivierdal en een gletsjerdal herkennen.

• Je kunt verwering en erosie herkennen in je eigen omgeving en eventueel nabootsen.

Aan de slag

• check up (zie SOM)
• Maak een begrippenlijst