Zelfzorg eikenprocessierups

• Zelfzorg
• MBO
• Studiejaar 2

Zelfzorg eikenprocessierups

www.thuisarts.nl

Wat is een eikenprocessierups?

De eikenprocessierups is de larve van een nachtvlinder. De rups zit in de zomer in eikenbomen, van mei tot september kunnen klachten ontstaan door de brandharen die de rupsen afschieten.

Verspreiding

De toename van de eikenprocessierups komt door de aanplant van eikenbomen en afname van natuurlijke vijanden (sluipwesp, sluipvlieg en droge hete zomers) Op de stam en takken kunnen nesten zitten die je herkent aan wit spinsel. Ook op de grond kunnen nesten vormen. Brandharen verplaatsen zich door wind en huisdieren.

Bloodstelling

Bloodstelling aan de brandharen vindt plaats via inhalatie of via direct huid- en/of slijmvliescontact of besmette kleding. Verspreiding over het lichaam komt door krabben, wrijven en zweten.

Reactie op brandharen

Aan de brandharen zitten weerhaakjes die kleine wondjes veroorzaken in de oppervlakkige lagen van de huid, het oog en de bovenste luchtwegen. Hierdoor kan zwelling ontstaan. Uit de brandharen komt thaumetopoeïne, deze activeert de afgifte van histamine en veroorzaakt een ontstekingsreactie waardoor een pijnlijke en jeukende huiduitslag met bultjes, blaasjes en puisten kan ontstaan.

Ook kan er een allergische reactie ontstaan, een anafylactische shock komt zelden voor. Klachten bij een allergische reactie kunnen zijn:

• netelroos
• pijnlijke rode huiduitslag met jeuk
• problemen met de ademhaling
• koorts
• duizeligheid
• braken
• algehele malaise

Klachten

Huid klachten ontstaan binnen 8 uur na het contact met de brandharen. Oogklachten en klachten van de bovenste luchtwegen ontstaan vaak binnen 1-4 uur.

Huidklachten

De brandharen haken in de huid en zorgen voor kleine, jeukende en soms pijnlijke wondjes. Na enkele uren kan er een pijnlijke, rode huiduitslag met jeuk ontstaan. Ook kunnen bultjes of blaasjes met vocht ontstaan. Huidklachten verdwijnen meestal binnen 2 weken.

Oogklachten

Wanneer brandharen in de ogen terechtkomen, kan de klant last krijgen van jeukende, pijnlijke en rode ogen. Soms zwellen de oogleden op. De ogen kunnen ernstig gaan ontsteken.

Bovenste luchtwegen

Na het inademen van brandharen kan de klant last krijgen van een loopneus, kriebel aan de keel, keelpijn, problemen met slikken of benauwdheid.

Allergische reactie

Sommige mensen reageren heviger op de brandharen, vooral als ze eerder al in aanraking zijn geweest met brandharen van de eikenprocessierups. Een allergische reactie ontstaat meestal 20-30 minuten na contact met de brandharen.

Aanvulling WHAM-vragen

Voor wie is het advies bedoelt?

• Kinderen komen eerder in contact met brandharen (buitenspelen)
• Kinderen onder de 2 jaar mogen geen producten met menthol gebruiken (ademhalingsproblemen)

Hoelang heeft de klant al klachten?

Na eerder contact met brandharen kunnen klachten bij een volgend contact heviger zijn.

Welke actie heeft de klant al ondernomen?

Zie niet-medicamenteus advies

Welke medicatie gebruikt de klant nog meer?

Bij mensen met een allergische aandoening kunnen de klachten heviger zijn. Ook mensen met astma hebben vaak een allergie, waardoor ook bij deze groep klachten heviger kunnen zijn.

Medicatie bij allergie                                                              Medicatie bij astma

• cetirizine                                                                               salbutamol
• desloratadine                                                                      salmeterol
• loratadine                                                                             fluticason
• levocanastine                                                                      mometason
• beclometason                                                                     prednison
• budesonide

Wanneer naar de huisarts verwijzen?

• Direct bij steeds dikker wordende lippen, tong of oogleden of bij klachten van benauwdheid of kortademigheid (dit kan een teken zijn van een allergische reactie).
• Bij oogklachten die niet beter worden na spoelen.
• Bij voortdurende en/of matig tot ernstige klachten.

Duur van de zelfbehandeling

Meestal verdwijnen de klachten binnen enkele dagen tot 2 weken. De klachten kunnen terugkeren als de niet-medicamenteuze maatregelen niet worden gevolgd. Verwijs de klant naar de huisarts als de klachten na 2 weken nog steeds niet zijn verminderd.

Niet-medicamenteus advies

Zie reader

Medicamenteus advies

Eerste-keuzemiddelen bij jeuk

Verkoelende crème, gel of zalf, zoals producten met carbomeerwatergel, levomenthol of aloè vera.

Naar behoefte aanbrengen, meestal 1-3 x per dag

Tweede-keuzemiddelen bij jeuk, alleen op kleine plekjes (niet op open plekjes/wondjes)

• Lidocaïne-levomentholgel FNA

1-2 x per dag de gel dun aanbrengen op kleine plekjes, zo nodig vaker.

• Pramocaïne met zinkoxidecrème (Nestosyl) 

1-2 x per dag dun aanbrengen op kleine plekjes

Tweede-keuzemiddelen oraal

• Cetirizine (Zyrtec, Prevalin allerstop, Reactine)

Werking: werkt tegen de symptomen van allergie

• volwassenen en kinderen vanaf 12 jaar:  1x per dag 10 mg 's avonds
• bij matige nierfunctiestoornis (nierklaring 30-50 ml/min):  1x per dag 5 mg 's avonds
• bij ernstige nierfunctiestoornis (nierklaring 10-30 ml/min):  1x per dag 2.5 mg 's avonds
• bij levercirrose de dosis halveren
• kinderen 6-11 jaar: 2 x per dag 5 mg 
• kinderen 2-6 jaar: 2 x per dag  2.5 mg 

Tweede-keuzemiddelen oraal

• Loratadine

Werking: werkt tegen de symptomen van allergie

• volwassenen en kinderen vanaf 12 jaar: 1 x per dag 10 mg;
  
• kinderen 2-11 jaar: lichter dan 30 kg,  1 x per dag 5 mg                                                                                            zwaarder dan 30 kg, 1 x per dag 10 mg;
  
• bij levercirrose of ernstige leverfunctiestoornis de dosis halveren