Nederlands 1E week 25 les donderdag

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Overtuigen 

mini presentatie

Je maakt de oefentoets 

theorie herhalen

Maak de oefentoets

Samenvatting 

Wat heb je geleerd

Leer de theorie van hoofdstuk 5

Inleiding Lezen H5

Alle teksten worden opgebouwd vanuit een vaste tekststructuur: iedere tekst heeft dus een inleiding, een middenstuk of kerntekst en een slot. Een tekst start altijd met een inleiding. In de inleiding vind je het onderwerp van een tekst. Het onderwerp in bondig en specifiek. In het middenstuk komen de deelonderwerpen of aspecten van het onderwerp aan bod. De laatste alinea behoort altijd tot het slot van een tekst. Daar vind je de hoofdgedachte van een tekst. Dat is de samenvatting van de tekst in een zin.

De schrijver van een tekst schrijft die met een doel: hij wil de lezer informeren, instrueren, overtuigen, activeren of amuseren met zijn tekst. Als lezer is het belangrijk dat je het doel, waarmee de schrijver de tekst heeft geschreven, kan achterhalen.

Reclamemakers schrijven hun teksten met een duidelijk doel.

Welk doel is dat?

1. Schrijvers van reclameteksten willen je vooral informeren.
2. Schrijvers van reclameteksten willen je vooral overtuigen.
3. Schrijvers van reclameteksten willen je vooral activeren.
4. Schrijvers van reclameteksten willen je vooral amuseren.

Lees het onderstaande fragment

Tegenwoordig kan je niet meer fatsoenlijk naar een film kijken op televisie. Een gemiddelde film duurt anderhalf uur. Kijk je die op televisie, dan kan je aan je kijktijd zonder overdrijven ruim een half uur toevoegen. Televisiemakers pakken dat heel slim aan.  

Je start bij het kijken naar een film met een kwartier filmplezier. Daarna krijg je 'pas' het eerste reclameblok voorgeschoteld. In de loop van de film kijk je echter steeds korter naar de film en krijg je steeds vaker en langer reclames te zien.

Daarom kijk ik liever naar films op Videoland, Pathe, Netflix of HBO. Daar kan ik lekker achter elkaar doorkijken. Je betaalt er wat voor, maar dat betaalt zich uiteindelijk vanzelf terug. 

Wat is het doel van de schrijver van de tekst
in het voorgaande fragment?

1. De schrijver van deze tekst wil de kijker vooral informeren.
2. De schrijver van deze tekst wil de kijker vooral overtuigen.
3. De schrijver van deze tekst wil de kijker vooral activeren.
4. De schrijver van deze tekst wil de kijker vooral amuseren.

Menno: Journalisten willen hun lezers vooral informeren. Ze maken daarom gebruik van informatie die je kan controleren.

Marit: Bloggers willen hun volgers vooral amuseren. De informatie van een blogger is daarom niet altijd betrouwbaar.

1. Menno heeft gelijk.
2. Marit heeft gelijk.
3. Menno en Marit hebben gelijk.
4. Menno en Marit hebben ongelijk.

Stap 1 t/m 4 zijn gezet...?

We hebben tot nu toe bij grammatica vier belangrijke stappen gezet. Bij stap 1 benoemen we de persoonsvorm en het onderwerp en bij stap 2 het gezegde. Er zijn twee soorten gezegdes zijn: het werkwoordelijk en het naamwoordelijk gezegde. In een zin met een werkwoordelijk gezegde doet het onderwerp iets of gebeurt er iets met het onderwerp. In een zin met een naamwoordelijk gezegde bevindt het onderwerp zich in een staat van zijn. LET OP! Alle zinnen hebben een persoonsvorm, een onderwerp en een gezegde!

Bij stap 3 benoemen we het lijdend voorwerp en bij stap 4 het meewerkend voorwerp. Die staan niet in iedere zin. In een zin met een naamwoordelijk gezegde staat nooit een lijdend voorwerp!

Benoem in de onderstaande zinnen de persoonsvorm (pv), het onderwerp (ow), het gezegde (wg/ng) en - indien aanwezig - het lijdend voorwerp (lv) en het meewerkend voorwerp (mv). 

1. Ieder jaar geeft het kijkerspubliek een Gouden Loeki aan een Nederlands bedrijf.

2. De Gouden Loeki is de belangrijkste reclameprijs van Nederland.

2. In 2017 heeft de kerstreclame van Albert Heijn de prijs gewonnen.

3. De woordvoerder van het supermarktconcern was erg trots.

Antwoorden zin 1 en 2

1. Ieder jaar / geeft / het kijkerspubliek / een Gouden Loeki / aan een Nederlands bedrijf.

    pv = geeft

    ow = het kijkerspubliek 

    wg = geeft (doet het ow iets of bevindt het zich in een staat van zijn?)

    lv = een Gouden Loeki (wie of wat 'geeft het kijkerspubliek'?)

    mv = aan een Nederlands bedrijf (aan wie of wat 'geeft het kijkerspubliek een Gouden Loeki'?)

    bwb = Ieder jaar

2. De Gouden Loeki is de belangrijkste reclameprijs van Nederland. 

    pv = is

    ow = De Gouden Loeki 

    ng = is [de belangrijkste reclameprijs van Nederland] (doet het ow iets of bevindt het zich in een staat van zijn?)

    

Antwoord zin 3 en 4

1. In 2017 / heeft / de kerstreclame van Albert Heijn / de prijs / gewonnen.

    pv = heeft

    ow = de kerstreclame van Albert Heijn 

    wg = heeft gewonnen (doet het ow iets of bevindt het zich in een staat van zijn?)

    lv = de prijs (wie of wat 'heeft de kerstreclame van Albert Heijn gewonnen'?)

    bwb = In 2017

2. De woordvoerder van het supermarktconcern was erg trots. 

    pv = was

    ow = De woordvoerder van het supermarktconcern

    ng = was [erg trots] (doet het ow iets of bevindt het zich in een staat van zijn?)

    

De trappen van vergelijking

We kennen drie trappen van vergelijking:

- stellende trap

- vergrotende trap

- overtreffende trap

leuk - leuker - leukst

Vul aan:
mooi

Vul aan:
groot

Vul aan:
enthousiast

Vul aan:
Weinig

als of dan?
Zij is echt veel slimmer dan/als ik.

1. dan
2. als

als of dan?
Mevrouw de Vries heeft meer geduld dan/als meneer Jansen.

1. dan
2. als

Als of dan?
Ik vind voetbal net zo leuk als/dan basketbal.

1. dan
2. als

Kies uit als of dan.
Mijn tas is zwaarder als/dan die van jou.

1. als
2. dan

Kies uit 'ik' of 'mij'
Hij maakt de toets beter dan ...

1. ik
2. mij

Vul in: als of dan?

Jij hebt veel meer tijd ….. ik/mij.

1. als ik
2. dan ik
3. als mij
4. dan mij

Regels als/dan

- Je gebruikt als bij de stellende trap.

Vb: Hij is even lang als ik (ben)

- Je gebruikt dan na de vergrotende trap

Hij is langer dan ik (ben)

Regels ik of mij, jij of jou, hij of hem, zij of haar, wij of ons, zij of hen of hun

Door de zin langer te maken weet je welk woord je precies in moet vullen.

vb: Niels is net zo slim als zij (is), maar slimmer dan ik (ben)

Fout: Niels is net zo slim als haar (is), maar slimmer dan mij (ben)

Bijvoeglijk naamwoord (bn)

Een bijvoeglijk naamwoord zegt iets over een zelfstandig naamwoord.

• Het spannende boek.
• Het schitterende boek
• Het kartonnen bakje
• Het kussende paar
• De meeste bn. hebben een korte en een lange vorm.

Spellingsregels bijvoeglijke naamwoorden (lange vorm)

1. een - e achter het woord zetten.  (nieuw - nieuwe)

2. Soms een letter verdubbelen (stil - stille) 

3.  Soms een a, e, o of u weghalen (duur, dure) 

4. Soms van een -f een -v maken (lief, lieve) 

5. Soms van een -s een -z maken (boos, boze)  

6. Soms een trema toevoegen en een -e weghalen (financieel, financiële)

En: Stoffelijke bijvoeglijke naamwoorden eindigen meestal op -en (ijzeren deur, linnen tas maar aluminium blik)

Welk bijvoeglijke naamwoorden zijn fout gespeld?

FOUT

het verlate feest

het verlaatte feest

de te beantwoorde vraag

de aanbrekende dag

Het gebeur.. regelmatig dat men fouten maakt in werkwoordspelling

1. gebeurdt
2. gebeurt
3. gebeurd
4. gebeurtt

Theorie 

Zijn er nog vragen? 

Maak de oefentoets 

Hoe ging het?
Wat is je score?

Dinsdag 23 juni 

Hoofdstuk 5 toets