5.6 zien [les 1]

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom

Telefoon in telefoontas

Tas van tafel

Laptop pakken en opstarten

Binas pakken

Wat is hier aan de hand?

Kijk met je rechteroog naar het kruis. Sluit nu je linkeroog en breng je hoofd langzaam naar het beeldscherm toe; op een bepaald moment verdwijnt de zwarte cirkel uit je gezichtsveld

Ogen

• Je kan het fenomeen van de vorige slide uitleggen aan de hand van bouw van het oog
  
  

Leerdoelen:
Je kent alle onderdelen van het oog en kent de bijbehorende functies 

Je kent de pupilreflex

BRON: BINAS 87C, §5.6

Succescriteria

• je kunt de definitie van de volgende begrippen uitleggen: lens, pupil, netvlies, hoornvlies, harde oogrok, vaatvlies, straalvormig lichaam, iris, blinde vlek, gele vlek
  
• je kunt de de leerdoelen aan een ander uitleggen
  
• je kunt de (examen)vragen over dit onderwerp goed (bijna foutloos) maken

BRON: BINAS  87C en  §5.6

Buitenkant ogen

Je wenkbrauwen, oogleden met wimpers beschermen het oog.

De traanklier produceert traanvocht. Dit beschermt het oog tegen bacteriën en houdt het oog vochtig. 

De traanbuis vangt traanvocht op

Als je moet huilen dan kan er traanvocht over je wang rollen. Leg uit hoe dit komt. Gebruik in je antwoord de begrippen traanklier en traanbuis

Je oog kan bewegen aan de hand van oogspieren. Hoeveel heb je er per oog? (zie BiNaS 87C)

Je oog van binnen

Drie lagen:

1. Witte oogrok, maar voor de iris is het doorzichtig: hoornvlies.
Het witte oogrok en het hoornvlies zorgen voor bescherming.

Je oog van binnen (2)

Drie lagen:

Laag 2. Vaatvlies: bloedvaatjes + iris. Gat in het midden = pupil.

Je oog van binnen (3)

Drie lagen:

Laag 3. Netvlies: bevat lichtzintuigcellen. Gele vlek bevindt zich recht achter de pupil. Hiermee zie je het best. 

Bij de blinde vlek ontstaat de zenuw. Hier zitten geen zintuigcellen en hiermee kan je dus niet zien.

Bouw oog (87C)

12. harde oogrok met 1. oogspier

2. bindvlies wat op harde oogrok ligt (oogwit)

5. hoornvlies

13. vaatvlies

6. iris met 4. pupil

8. straalvormig lichaam

7. lensbandjes  met 10. lens

11. glasachtig lichaam

14. netvlies met 15. blinde vlek en daarachter 16. oogzenuw

Hoe ontstaat een impuls in het oog?

1. Een lichtimpuls raakt het netvlies
2. Zintuigcellen in netvlies reageren op lichtprikkel
3. De iris en de lens zetten prikkels om

biologiepagina.nl

Pupilreflex

De streepjes in je iris zijn de spiertjes (antagonisten).

- lengtespiertjes

- kringspiertjes

Pupilreflex (autonome zenuwstelsel) afhankelijk van hoeveelheid licht. 

Voorkomt overbelichting netvlies. 

Wat is de functie van de pupilreflex? (R)

1. De hoeveelheid lichtregelen die op het netvlies valt.
2. Ervoor zorgen dat er steeds een scherp beeld op het netvlies staat.

Waar begint de reflexboog van de pupilreflex? En waar loopt deze langs? (T1)

1. In de iris. Loopt langs de hersenstam
2. In het netvlies. Loopt langs de hersenstam
3. In de iris. Loopt langs het ruggenmerg
4. In het netvlies. Loopt langs het ruggenmerg

Bekijk de ogen van deze kat. Welk antwoord klopt er?

1. De pupil van de kat is klein. Kringspieren zijn aangespannen, lengtespieren zijn ontspannen
2. De pupil van de kat is klein. Kringspieren zijn ontspannen, lengtespieren zijn aangespannen
3. De pupil van de kat is groot. Kringspieren zijn aangespannen, lengtespieren zijn ontspannen
4. De pupil van de kat is groot. Kringspieren zijn ontspannen, lengtespieren zijn aangespannen

Hoe zie je?

Licht gaat door je hoornvlies, voorste oogkamer en pupil.

Licht gaat vervolgens door je lens. 

Licht valt vervolgens op je netvlies. Lichtreceptoren zetten de prikkels om in impulsen. 

Impulsen gaan via je oogzenuw naar de hersenen.  

Hoe zie je?

gele vlek = recht achter pupil

hiermee zie je het scherpst (daar waar je naar kijkt, valt op dit gebied van het netvlies)

blinde vlek = even geen netvlies  (hiermee zie je niets) want daar verlaten zenuwcellen het oog.

Leg in eigen woorden uit wat er gebeurt in je ogen als je naar een boom kijkt.

Benoem in je antwoord de volgende termen: licht, hoornvlies, pupil, lens, netvlies, impuls, oogzenuw

Ons proefje

Kijk met je rechteroog naar het kruis. Sluit nu je linkeroog en breng je hoofd langzaam naar het beeldscherm toe; op een bepaald moment verdwijnt de zwarte cirkel uit je gezichtsveld: 

Leg zo volledig mogelijk uit wat er gebeurt bij de afbeelding uit de vorige slide.

Controlevraag. Van buiten naar binnen kom je in je oog drie lagen tegen, wat is de juiste volgorde?

1. Netvlies, Vaatvlies, harde oogvlies
2. Vaatvlies, Netvlies, harde oogvlies
3. Harde oogvlies, vaatvlies, netvlies

Controlevraag. Via welk onderdeel van je oog komt het licht in je oog?

1. Iris
2. Pupil
3. Oogwit

Controlevraag. Op welke plek zitten geen zintuigcellen?

1. gele vlek
2. blinde vlek
3. netvlies

Controlevraag. Waar dient de ooglens voor?

1. Zorgt dat licht op de gele vlek komt
2. Het houd de pupil altijd open
3. Beschermt het oog
4. Stuurt signalen naar het netvlies

Aan het werk

Maak een begrippenlijst van alle onderdelen van het oog die we vandaag behandeld hebben met de daarbij behorende functies