Grensvervagingen - 12.3 Morele verantwoordelijkheid

• Filosofie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Menselijke aandacht!

12.3 Morele verantwoordelijkheid

De vraag naar verantwoordelijkheid bij autonome technieken.

Menselijke oordeelsvermogen en controle ontbreken steeds vaker.

 

Hayles

- overeenkomst met ANT Latour

- ethische implicaties

- verantwoordelijkheid bij de mens

- menselijke kwestbaarheid essentieel

Latour

- verantwoordelijkheid van de mens om niet-mensen mee te laten beslissen

- Parlement der Dingen

Ethische implicaties van grensvervaging tussen levende en niet-levende wezens?

Nancy Katherine Hayles

Voorbeeld van Drones komt overeen met Latours 'actoren met handelingsvermogen'.

Nieuwe technieken met autonomie los van menselijke intenties.

Hayles

Mensen zijn nog steeds nodig in cognitieve assemblages voor moreel handelen.

Menselijke ervaring van pijn en het bewustzijn van sterfelijkheid (menselijke kwetsbaarheid) zijn nodig voor morele afwegingen.

------------------------

We zijn niet de enige entiteiten die kunnen handelen, maar wel de enige die verantwoordelijkheid kunnen nemen.

Onze verantwoordelijkheid betreft ook de acties van onze technische maaksels, die geprogrammeerd kunnen worden om autonoom te handelen, waarvan we de gevolgen niet altijd kunnen overzien.

Latours Parlement der Dingen

De mens heeft verantwoordelijkheid om niet-mensen mee te laten beslissen in de politiek en stelt voor dat we een parlement der dingen oprichten.

Een podium voor niet-menselijke actoren wiens belangen bij politieke besluitvorming in het geding zijn.

Ethische en sociaal-politieke conclusie!

Latour

We moeten niet alleen onze intenties laten meewegen, maar ook de niet-bedoelde effecten van ons handelen (op belangen van niet-mensen).

Vertegenwoordigers die het standpunt in moeten nemen uit naam van niet-menselijke actoren.

Zie hier ook de grensvervaging tussen hoe dingen zijn (is: veroorzaakt door natuurlijke processen) en hoe ze zouden moeten zijn (ought: intentioneel vormgegeven door de mens).

Dit gaat óók over ethiek (invulling van het goede leven).

Eindterm 18

18. De kandidaten kunnen de opvattingen van Haraway, Morton, Despret, Latour, Hayles, Barad, Harari

en Rasch over de grensvervagingen omtrent de mens uitleggen, vergelijken, toepassen en evalueren.

Daarbij kunnen zij de volgende standpunten betrekken:

• dat door de grensvervagingen de vraag naar het wezen van de mens opnieuw en anders
benaderd moet worden (Haraway);
• dat er bij de grensvervagingen kanttekeningen kunnen worden geplaatst vanuit ethisch,
kentheoretisch en wetenschapsfilosofisch perspectief;
• dat de grens tussen mens en dier is vervaagd (Morton, Despret);
• dat de grens tussen levend en niet-levend is vervaagd (Latour, Hayles);
• dat de grens tussen fysiek en niet-fysiek is vervaagd (Barad, Harari, Rasch).

Eindterm 20

20. De kandidaten kunnen uitleggen en evalueren dat volgens Latour en Hayles de grens tussen levend en niet-levend is vervaagd. 

Daarbij kunnen zij betrekken:

• de begrippen ‘actor’, ‘actor-netwerktheorie (ANT)’, ‘handeling (action)’, ‘niet-bewuste cognitie’, ‘distributie’, ‘cognitieve assemblage’;
• een uitleg met tekstfragment 14 van Latours argument dat ook niet-levende wezens vitaliteit en handelingsvermogen hebben;

• een uitleg met tekstfragment 15 van Hayles’ argument dat de mens, ondanks het handelingsvermogen van niet-levende entiteiten, de verantwoordelijkheid behoudt voor het niet-menselijke;

• een uitleg met van Latours argument dat de mens verantwoordelijkheid behoudt voor het niet-menselijke.