Par 2.5 Delfstoffen in Nederland (VWO)

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

§2.5 Delfstoffen in Nederland
 

3 vwo 

Wat weet je nog van de vorige les:
Wat zijn delfstoffen?

Is deze uitspraak juist of onjuist?
Fossiele brandstoffen zijn een voorbeeld van delfstoffen

1. Juist
2. Onjuist

Aan  het einde van de les kan ik...

1. Uitleggen welke delfstoffen in Nederland gevonden worden.  

2. Uitleggen waarom Nederland deze delfstoffen heeft. 

3. In een bodemdoorsnede aangeven waar aardgas en aardolie in de ondergrond voorkomen. 

Aan de slag! 

In welke periode is steenkool ontstaan?

1. Carboon
2. Krijt
3. Perm
4. Precambrium

Steenkool in Limburg

In Zuid-Limburg lag steenkool het dichtst aan het oppervlak.

In jaren 70 zijn de mijn gesloten:

- te vervuilend

- winning was te duur geworden

- aardgas was een goedkoper alternatief

Waarom wordt er in Nederland geen steenkool meer gewonnen?

Aardgas

https://schooltv.nl/video/aardgas-een-fossiele-brandstof/#q=fossiele%20brandstoffen

https://schooltv.nl/video/ontstaan-van-aardgas-van-plant-naar-steenkool-naar-aardgas/

Waar in Nederland komt aardgas voor in de ondergrond?

Aardgas

Ontstaan aardgas:

• Tijdens het inkolingsproces van steenkool
• Het gas werd uit het moedergesteente geperst
  
• Het gas kwam terecht in de poriën van zandsteen uit het Perm
• Bovenop het zandsteen lag een ondoordringbare laag zout, dit hield het gas tegen (gevangen)

Ontstaan van aardgas

Als de druk en de temperatuur in de ondergrond toenemen: 

1.  Komt aardgas uit steenkool vrij 

2. Ontstaat aardgas uit aardolie

Soorten gesteente

Reservoirgesteente: Het gesteente waarin het gas of de olie ligt opgeslagen = poreus gesteente

Moedergesteente: Gesteente waarin het gas is ontstaan

Ondoordringbare laag zout

Zandsteen uit het Perm fungeert als ..... gesteente voor aardgas

1. moedergesteente
2. reservoirgesteente
3. afdekkingsgesteente

Winning

Wanneer delfstoffen relatief dicht aan het oppervlakte liggen, worden ze door dagbouw gewonnen.

kalksteen (Krijt), klei (Holoceen), zand en grind (Pleistoceen).

Restanten van de zee

Tijdens het Krijt maakte Nederland deel uit van een subtropische zee

Grote hoeveelheden schelpen en skeletjes hoopten zich op de bodem op en vormden kalksteen (ontstaan door samenpersen van resten van zeedieren, schelpen, skeletjes)

Waar in Nederland komt veel kalksteen aan de oppervlakte voor?

Wat wordt er als laatste neergelegd door rivieren?

1. stenen
2. grind
3. zand
4. klei

Pleistoceen

(periode van 2,6 miljoen jaar tot 10.000 jaar geleden)

Grind & zand afzettingen 

Afzetting zand en grind

In Nederland liggen dikke lagen zand en grind. 

Afgezet in NL

•  door rivieren tijdens het Pleistoceen
• door landijs tijdens ijstijden
• door wind na de ijstijd

Afhankelijk buitenland

Nederland is niet zelfvoorzienend wat betreft

- delfstoffen 

- import van metaalertsen

- de 28 kritische metalen (geen één in de bodem van Nederland te vinden!)

Winning van aardgas heeft geen nadelen.

1. Juist
2. Onjuist

Welke fossiele brandstoffen importeert Nederland?

1. Steenkool, aardgas
2. Aardolie, aardgas
3. Aardolie, steenkool
4. Bruinkool, aardgas

Het zout is ontstaan tijdens het Krijt, toen Nederland een ondiepe zee was.

1. Juist
2. Onjuist

In Nederland komt aardolie voor, deze aardolie is gevormd tijdens het Jura.

1. Juist
2. Onjuist

Het reservoirgesteente voor aardolie zijn de lagen uit het Krijt.

1. Juist
2. Onjuist

Circulaire economie

In 2050 wil Nederland minder afhankelijk zijn van delfstoffen en van het buitenland.

Oplossing = circulaire economie -->

• economie waarin geen afval meer bestaat
• materialen worden hergebruikt
• producten worden efficiënter ontworpen

Lesdoelen

1. Je weet welke delfstoffen in Nederland gevonden worden

2. Je begrijpt waarom Nederland delfstoffen heeft 

3. Je kunt met bodemdoorsneden aangeven waar aardolie en aardgas in de Nederlandse ondergrond voorkomen 

Aan de slag!