Taalverzorging les 1

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Enkelvoudige of samengestelde zin

1. Een enkelvoudige zin bevat één persoonsvorm en één onderwerp.

2. Een samengestelde zin bestaat uit twee of meer zinnen. 

Redenen van Wetenschap:

Als na de hoofdzin meer dan één bijzin volgt, dan gebruik je de volgende zinsconstructie: 

Ik zag dat.... en ik zag dat... 

Omdat jij morgen op reis gaat, moet de koffer worden gepakt.

1. Enkelvoudig
2. Samengesteld

Als je gaat vliegen, mag er maar een beperkt aantal kilo's in.

1. Enkelvoudig
2. Samengesteld

De meeste spullen liggen al een paar dagen klaar op je kamer.

1. Enkelvoudig
2. Samengesteld

Hoofdzinnen

Kenmerk hoofdzin:

• Onderwerp en persoonsvorm staan naast elkaar.
• Het is onmogelijk om het woordje 'niet' (of andere woorden) tussen het onderwerp en persoonsvorm te zetten. 
• Je kunt de hoofdzin niet vervangen door één woord. 

Voorbeeld: Na het sporten ga ik altijd douchen. 

Bijzinnen

Kenmerk bijzinnen:

• Het onderwerp en de persoonsvorm staan meestal niet naast elkaar. 
• Staan ze toch naast elkaar, dan kun je er het woordje 'niet' tussen zetten. 
• Je kunt de bijzin vervangen door één woord.

Voorbeeld: Omdat ik gesport heb, ga ik douchen. 

Samenstellen

Een samengestelde zin kan als volgt gemaakt worden:

Hoofdzin, bijzin

Hoofdzin, hoofdzin

Bijzin, Hoofdzin

Hoofdzin, bijzin, bijzin

etc. 

Schrijft de bijzin op:
Omdat ik heerlijk kan koken, ga ik regelmatig bij haar eten.

Schrijf de bijzin op:
Mijn handige neef repareert het slot, als hij vanavond komt.

Noteer de HOOFDzin:
Dat je het antwoord daarop niet wist, verbaasde mij wel.

Twee hoofdzinnen

Morgen sta ik vroeg op en ik wil dan om 6.00 uur vertrekken. 

Verbinden met nevenschikkende voegwoorden:

en, maar, of en want

Nevenschikkend = op gelijk niveau

Een hoofdzin met bijzin

Wij willen morgen vroeg vertrekken, zodat wij in de middag op ons vakantieadres aankomen. 

Verbinden met een onderschikkende voegwoorden:

omdat, als, zodat, toen e.d.

Oefening op papier

1. Schrijf de hoofdzin(nen) op.

2. Schrijf de bijzin op (niet in iedere zin staat een bijzin).

3. Met welk woord zijn hoofdzin en bijzin verbonden?

4. Geef aan of dat een nevenschikkend of een onderschikkend voegwoord is. 

vandaag

Grammatica opstarten

opdracht 1, 2 en 3 

Differentiatie (afwisseling): 4, 5, 6

Klaar? Ga door met 7 en 8

Lesdoel

Je weet welke grammaticakennis je al hebt.

Je weet hoe je persoonsvorm, onderwerp en werkwoordelijk gezegde kunt herkennen en benoemen.