Persoonlijke verzorging, per 3, week 1, transpireren, sputum, braken, menstruatie

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 1

Persoonlijke verzorging periode 3

Deze periode behandelen we:

• Thema 4, hfd 17: Transpiratie, sputum, braken en menstruatie
• Thema 5, hfd 18: Bewegingsapparaat
• Thema 5, hfd 19: Gezond bewegen
• Thema 5, hfd 20: Hulpmiddelen en houdingen cliënt
• Thema 5, hfd 21: Tillen en verplaatsen van cliënten
• Thema 6, hfd 22: Hygiënisch werken

• Opdrachten in Thiemen maken van genoemde hoofdstukken, niveau 3 en 4 en niveau 4
  
• Bij deze lessen horen vaardigheidslessen, deze wordt later ingepland!

Onderwerpen vorige periode?

Periode 3 Week 1

THEMA 4 HOOFDSTUK 17

Lesdoelen, aan het eind van deze les weet jij:

• wat de functie is van transpireren, sputumvorming, braken en menstrueren
• wat de observatiepunten zijn 
• hoe je de cliënt hierbij kan ondersteunen

Transpireren

• Het produceren van zweet.
• Transpiratievocht --> 99 % water en beetje lichaamszout;
• IEDEREEN ZWEET! Normale en gezonde reactie van het lichaam.
• De huid is het uitscheidingsorgaan, hierdoor scheiden we transpiratievocht uit.
• Je transpireert bij warm weer maar ook bij hormonale veranderingen en koorts.

Wat is de functie van transpireren?

Functie

De belangrijkste functie is zorgen voor afkoeling

Bij transpireren komt warm lichaamsvocht door de huid naar buiten waar het verdampt.

De belangrijkste bron van warmteproductie is spierarbeid.

Hoe kan je lichaamswarmte afgeven/afkoelen?

Voorbeeld van plaatselijk zweten?

Transpiratie observeren

Bij verklaarbare transpiratie zorg je dat de warmte weg kan. Wanneer dit niet kan ga je op zoek (observeren) naar bijzondere oorzaken voor hevig transpireren, bijvoorbeeld:

• koorts
• angst
• algehele zwakte
• afwijkingen in het centraal zenuwstelsel
• hormonale oorzaak, bv "opvliegers"

Speeksel

• Speekselklieren (6 grote en aantal kleine) liggen in en rond de mondholte
• Produceren speeksel en voeren af via buisje in de mondholte.
• Speeksel wordt reflexmatig aangemaakt. (bij eten in mond gaat dit vanzelf)
• Speeksel bevat slijm als smeermiddel voor het verwerken van voedsel en enzymen om zetmeel af te breken. 
• Speeksel heeft een reinigende werking, want werkt antibacterieel en antiviraal. 

Hoeveel speeksel maken we gemiddeld per dag aan?

Overmatige speekselvorming

Oorzaken van overmatige speekselvorming zijn:

• overactieve speekselklieren;
  
• spastische beperking;
  
• verminderde speekselafvoer door verminderde spierwerking bij sommige ziekten, zoals Parkinson;
  
• verminderde speekselafvoer als bijwerking van medicijnen.
  
• Voedingsmiddelen hebben soms ook invloed op de speekselproductie. Zo geeft zuur voedsel een verhoogde speekselproductie, waardoor de cliënt nog meer speeksel krijgt. Melkproducten of voedsel waarin melkproducten verwerkt zijn, geven een verhoogde slijmvorming.
  

Braken

Braken = een reflex van het lichaam waarbij de maag zich leegt.

Het is een reflex omdat het een automatische reactie is van het lichaam, je kunt dit nauwelijks onderdrukken.

Braken heeft een beschermende functie --> vaak reactie op lichaam vreemde stoffen zoals bedorven voedsel, medicatie of vergif. 

Wat kunnen oorzaken zijn van braken?

Oorzaken van braken

Braken kan het gevolg zijn van een virusinfectie. Het kan echter ook heel andere oorzaken hebben, zoals bewegingsziekte, emoties, of het zien of ruiken van iets heel onaangenaams.

Enkele oorzaken zijn:

• prikkeling of ontsteking van het maagslijmvlies: dit kan bijvoorbeeld veroorzaakt worden door het eten van besmet voedsel;
  
• hersenaandoeningen, zoals braken direct na het krijgen van een hersenschudding;
  
• vergiftiging door medicijnen;
  
• nervositeit, angst;
  
• migraine;
  
• zwangerschapsbraken, vooral in het begin van de zwangerschap onder invloed van hormonen;
  
• (soms) aangeboren afwijkingen, bijvoorbeeld bij zuigelingen met een hele of gedeeltelijke afsluiting in het spijsverteringskanaal.
  

Observatie

Observeren van het braken kan helpen om de oorzaak van het braken vast te stellen. Observatiepunten zijn:

• tijdstip en frequentie van het braken;
  
• hoeveelheid;
  
• wijze van braken;
  
• bestanddelen van het braaksel;
  
• geur.
  

Menstruatie

Als MZ-er geef je mogelijk voorlichting aan iemand over menstrueren en verzorging van menstrueren. Binnen bepaalde doelgroepen zul je de verzorging van de menstruatie voor een cliënt moeten overnemen.

Menstruatie is het schoonmaken van de baarmoeder, de slijmvliesresten vermengd met bloed verlaten de baarmoeder.

Eénmaal per maand als de vrouw niet zwanger is, duurt tussen de 1 en 8 dagen.

Hoeveelheid is gemiddeld 100 ml per dag.

Menstruatiebloed ruikt niet. Pas als het in aanmerking komt met de buitenlucht gaat het ruiken.

Klachten bij menstruatie

Iemand kan veel of weinig klachten hebben rondom zijn menstruatie.

Klachten kunnen zijn:

• opgezette buik in de dagen voor de menstruatie;
  
• sneller geëmotioneerd of geïrriteerd in de dagen voor de menstruatie;
  
• pijn in de onderrug tijdens de menstruatie;
  
• opgezet gevoel omdat vocht wordt vastgehouden;
  
• vermoeidheid.
  

Braaksel of menstruatiebloed, urinelucht en ontlastingslucht van volwassen cliënten: het kan gebeuren dat je lichaam een ‘natuurlijke’ reactie van weerstand of walging geeft. Hoe kun je daarmee omgaan?

Check

Zijn de lesdoelen behaald?

Zijn er nog vragen?

Zelfstandig werken

Maak de opdrachten in Thiemen:

behorende bij het hoofdstuk, niveau 3 + 4 en niveau 4

Bekijk de les en meer informatie op:

https://padlet.com/vd00/nyvdum24pntctx3x