17.6-17.9 Ordening

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Welkom

Tas van tafel

Laptop pakken & in Lesson-Up

Binas pakken

17.6 Doel

Je kunt in een stamboom de mate van verwantschap tussen soorten aflezen

Verwantschap

Geeft de evolutionaire relatie tussen soorten weer

Hoe nauwer twee soorten verwant zij, hoe recenter hun laatste gemeenschappelijke ouder leefde

Wordt vastgesteld op basis van overeenkomsten in DNA, morfologie (uiterlijk) en embryonale ontwikkeling

Welke uitspraak is juist?

1. de mens is nauwer verwant met de kat dan met de vogels
2. de mens is net zo verwant aan de kat dan aan de vogel
3. de vogel is net zo verwant aan de reptielen dan aan de vis

Zijn de volgende uitspraken waar of niet waar

1. Zowel de Aziatische als de Afrikaanse olifant heeft zich ontwikkeld uit de Moeritherium.

2. De Wolharige mammoet is uitgestorven in het Pleistoceen.

Zijn de volgende uitspraken waar/niet waar?

1. 1 = waar 2 = waar
2. 1 = waar 2 = niet waar
3. 1 = niet waar 2 = waar
4. 1 = niet waar 2 = niet waar

Volgens de evolutietheorie hebben de Aziatische en de Afrikaanse olifant zich ontwikkeld uit ‘oer-olifantachtigen’ die ruim 50 miljoen jaar geleden op aarde leefden.

Hoeveel groepen olifantachtigen kwamen er voor in het begin van het Plioceen volgens de stamboom?

Hoeveel groepen olifantachtigen kwamen er voor in het begin van het Plioceen volgens de stamboom?

17.8 en 17.9 Leerdoelen

Je kunt op basis van celkenmerken cellen van verschillende rijken van elkaar onderscheiden en aangeven of ze prokaryoot/eukaryoot zijn.

Je kent de levenscyclus van virussen

H5. Je kunt van de verschillende rijken aangeven of de meest soorten binnen het rijk autotroof of heterotroof zijn en welke rol ze in een ecosysteem vervullen (producent, consument, reducent)

Autotroof / heterotroof

Autotroof: een organisme kan zijn eigen organische moleculen maken (glucose)

Heterotroof: een organisme kan niet zijn eigen organische moleculen maken (voeding) 

Wat was het verschil tussen organisch en anorganisch?

Benoem de vier rijken waarin organismen in te delen zijn.

Welke twee rijken zijn (deels) autotroof? (zie binas 78)

Planten en bepaalde bacteriën gebruiken lichtenergie om zelf chemische energie te maken. Dit proces heet fotosynthese. Sommige bacteriën maken hun eigen organische molecule door chemosynthese van anorganische moleculen zoals NO3. Welke bron van energie wordt dan gebruikt?

1. Chemische energie
2. Warmte energie
3. Elektrische energie

Welke celkenmerken komen voor bij de cellen van een plant?

1. Celwand en bladgroenkorrels
2. Celwand, celkern en bladgroenkorrels
3. Celkern en bladgroenkorrels
4. Celwand en celkern

Welke celkenmerken komen voor bij de cellen van een dier?

1. Celwand en celkern
2. Bladgroenkorrels, celwand en celkern
3. Celwand
4. Celkern

Eukaryoot vs. prokaryoot

Bekijk binastabel 78. Welk rijk is prokaryoot?

1. Bacteriën
2. Schimmels
3. Planten
4. Virussen

Hoe zie je het verschil tussen een prokaryoot en een eukaryoot onder de microscoop?

Virussen

Kapseltje met DNA of RNA

corona: enkelstrengs RNA

vergelijkbaar met mRNA

levende organismen?

Virus levenscyclus

1. Contact maken met gastheercel
2. Erfelijk materiaal inbrengen
3. Cel gebruiken om te vermenigvuldigen
4. Nieuwe deeltjes infecteren nieuwe cellen

Evolutie?

Hoe kan een virus evolueren?

waarom gaat dat zo snel?

met vaccinatiebewijs direct weer normaal leven?

Leg uit hoe in een samenleving met gevaccineerde en niet gevaccineerde mensen een variant kan ontstaan waartegen het vaccin niet beschermt.
Begrippen: variatie, vermenigvuldiging.

Huiswerk

Alle vragen van 17.7