Per. 2 les 10 - Functionalisme en Bauhaus

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Functionalisme en Bauhaus

Functionalisme

Skeletbouw

Le Corbusier

Bauhaus 1919-1933

De architectuur van het functionalisme

Het uiterlijk van een gebouw wordt bepaald door de functie. 

Er zijn geen of weinig ornamenten en decoratie. 

Hoe ontstaat het functionalisme in de architectuur?

Een tijdlijn!

Jugendstil
1890-1910

Expressionisme
1905-1920

Romantiek
1800 -1840

Realisme
1840-1880

Art Deco

1910-1940

Futurisme
1909-1916

De Stijl
1917-1931

Constructivisme
1917-1924

Industriële revolutie

Toepassing Glas en gietijzer

Loop van 19e eeuw
Gebruik gewapend beton

Camoufleren en Neo-stijlen

Eind 19e eeuw behoefte aan eigentijdse stijl + functioneel + betaalbaar (verstedelijking)

Architect Sullivan ontwerpt functioneel gebouw: "Form follows function". 

L. H. Sullivan - Guaranty Building 1894. Voorloper van moderne wolkenkrabber. 

Louis Henry Sullivan

• Grondlegger Functionalisme/modernisme in architectuur
• Form follows function
• Lift wordt uitgevonden
• Dure grond, behoefte aan veel en goedkope woningen
• We gaan de lucht in!
• Sullivan = geen pure functionalist en gebruikt wel "functionele" decoratie. 

De Mens van Vitruvius is een stelsel van lichaamsverhoudingen zoals Vitruvius die beschreef in zijn De architectura.

De bekendste Vitruviusman is een tekening van Leonardo da Vinci van omstreeks 1490

Joseph Paxton - Crystal Palace 1851

P.J.H. Cuypers - Ontwerptekening van de perronoverkapping uit 1881 tot 1889

Ingenieursbouw 

• staal
• glas
• gietijzer
• gewapend beton
• Prefab (prefabricage)

Skeletbouw van beton, openluchtschool Amsterdam, 1929-30, Johannes Duiker

Skeletbouw

Stalen skelet van de Fair Store, Cicago, 1891, architect William Le Baron de Jenney

• Veel open ruimte mogelijk
• Gebruik van veel glas mogelijk omdat muren niet dragend zijn
• Verschillende materialen kunnen worden gebruikt
• Mogelijkheid om hoog te bouwen

Le Corbusier

Het nieuwe bouwen: een verzamelnaam voor verschillende bouwstijlen en radicale vernieuwingen in de architectuur in de periode van 1915 tot circa 1960

De architect van de 20e eeuw

5 punten van een nieuwe architectuur

1. de kern van het gebouw moet op zuilen vrij van de grond staan.
2. het platte dak wordt als buitenruimte ingericht, daktuinen
3. vrije indeling op elk niveau dankzij skeletbouw
4. de gevels zijn geen dragende muren
5. het horizontale panoramaraam

Le Corbusier - Modulor -
ca. 1947

Le Corbusier - 

The Villa Savoye in Poissy (1928–1931)

Kenmerken van het
Functionalisme

Kenmerken functionalisme

• Vormgeving is ondergeschikt aan functie (Form follows function)
• Overbodige versieringen en decoratie worden weggelaten. 
• Constructie is vaak zichtbaar aan de buitenkant
• Streven naar betaalbare woningen en sociale vooruitgang

Rietveld-Schröderhuis, 1924

Gropius/Meyer, Fagusfabriek, Alfeld a.d. Leihe,
1910-1914 

Ook de architectuur van de Stijl valt onder het functionalisme!

Bauhaus 1919-1933

De Stijl

• geometrische vormen
• eenvoud
• primaire kleuren
• functionaliteit
• geen overdadige decoraties

Functionalisme

Constructivisme

Het Bauhaus-symbool

Walter Gropius: Bauhausgebouw, Dessau, 1925-26

Bauhaus - een opleiding voor architectuur en toegepaste vormgeving

• Samenwerking: schilder- en beeldhouwkunst, architectuur, toegepaste kunst, toneel, weven, fotografie, typografie
• Doel: ontwerpen voor machinale vervaardiging, voor de industrie (betaalbaar)
• Gestimuleerd om vooral te experimenteren met  vorm- en kleuronderzoek en veel verschillende materialen
• Evolueerde van een academie voor kunst & architectuur tot een cultuurbegrip

Bauhaus naar Amerika 1933

Invloed van het Duitse nationaalsocialisme

New Bauhaus en Internationale stijl

• 'Less is more'
• Strakke vormen
• Rechthoeken,  haakse hoeken
• Grote glaspartijen
• Skeletbouw blijft goed zichtbaar
• Nieuwe bouwtechnieken toegepast: beton- of staalskeletbouw, vliesgevels en Prefab bouw. 

Seagram Building van Mies van der Rohe en Philip Johnson

Omdat deze functionele zakelijke vormgeving over heel de wereld toegepast is, wordt deze manier van bouwen de internationale stijl genoemd. 

Waarom wordt de internationale stijl ook wel de "gladde dozen stijl" genoemd?

Architectuur

• Bauhaus Architectuur is functionalisme in architectuur
• Geometrisch
• Functioneel
• Mooi in zijn eenvoud
• Constructie van het gebouw is niet verhuld 
• Vliesgevels

Een vliesgevel, ook wel gordijngevel of glasgevel, is een niet dragende gevel of afscheiding tussen exterieur en interieur van een gebouw. Omdat de vliesgevel niet-dragend is kan het worden opgebouwd uit lichte materialen, zoals glas, waardoor er bespaard kan worden op gewicht.

Studentenvleugel Bauhaus, Dessau

Schilderkunst

• Invloeden van De Stijl en het Constructivisme
• Eenvoud
• Geometrische vormen
• Asymmetrie
• Vormovereenkomsten 
• Primaire kleuren gecombineerd met zwart/wit/grijs
• Dynamische compositie

Theo van Doesburg, boekomslag

Textielkunst

• Arts and Crafts als startpunt voor deze nijverheid/ambacht
• Experiment met de beeldende aspecten
• Vormexperiment
• Kleur en kleurcontrasten
• Experiment met materialen

Toegepaste vormgeving

• Strakke geometrische vormen
• Heldere constructie 
• Functionele vormgeving
• Massaproductie bij voorkeur (=betaalbaar)
• Moderne materialen
• Praktisch!

De stijl of constructivisme

Bauhaus

Welke kenmerken passen bij
Bauhaus?

Kenmerken

• Industriële vervaardiging (Machine stijl)
• Samensmelting van kunst, ambacht en techniek
• Toepassing van moderne materialen
• Functioneel
• invloeden van de Stijl en Constructivisme
• Gladde zakelijke vormgeving in de architectuur
• Gebruik van Vliesgevels
• Strakke vormen, heldere constructies