8.3: Aangeboren en aangeleerd gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 3

8.3 Aangeboren of aangeleerd gedrag

Vandaag

Herhalen vorige les + huiswerk bespreken (15 minuten)

Basisstof 3 (20 minuten)

Aan de slag (10 minuten)

Basisstof 4 (20 minuten)

Aan de slag (10 minuten)

Afsluiting (5 minuten)

Leerdoelen bij 8.3 Aangeboren en aangeleerd                                              gedrag

Aan het eind van deze les kun je:

• de factoren noemen waardoor gedrag wordt bepaald.
• verschillende vormen van leren beschrijven.

Begrippen bij 8.3 Aangeboren en aangeleerd gedrag

aangeboren (erfelijk) gedrag    Gedrag dat al bij pasgeboren jongen waarneembaar is.

aangeleerd gedrag                        Gedrag dat zich door leerprocessen ontwikkelt tijdens het leven.

conditionering                                 Gedrag dat door beloning of straf wordt aangeleerd.

gewenning                                        Een reactie op een prikkel wordt bij herhaling van de prikkel                                                                              afgeleerd.

inprenting                                          Leerproces dat alleen in een bepaalde korte periode kan                                                                                    plaatsvinden.

trial and error                                   Proefondervindelijk leren, leren door toevallige ontdekkingen

Gedrag: alles wat een mens of dier doet

Soms erfelijk bepaald: 

erfelijke factor (genen)

Gedrag

combinatie van: 

                                                                     

erfelijke factoren:              aangeboren gedrag 

Bij dieren ook wel               het instinct genoemd 

                                                                  

 

leerprocessen

aangeleerd gedrag door:

• Inprenting
• Conditionering
• Trial and error
• Gewenning

00:40

Is het piepen van de kuikens aangeboren of aangeleerd gedrag?

1. aangeboren gedrag
2. aangeleerd gedrag

01:05

Wat is inprenting, denk je?

Leerproces: inprenting 

Een korte periode (de gevoelige periode)
waarin bepaalt gedrag wordt geleerd. 

Bijvoorbeeld het herkennen van je ouders. 

Leerproces: conditionering

Aanleren van gedrag door een beloning of straf. 

nieuw verband wordt aangeleerd 

nieuw gedrag wordt aangeleerd 

Conditioneren

leerproces: gewenning

Een reactie op een prikkel wordt aan- of afgeleerd
door de prikkel te herhalen.

leerproces: trial and error

proefondervindelijk leren:

leren door toevallige ontdekkingen. 

Youtube
Thorndikes Puzzle box

Zebrarups eet Sint Jakobskruid. 

Vogels vinden deze rups niet lekker

Aan de slag 

Wat? > Opdracht 1 t/m 3

Hoe? > Zelfstandig in stilte

Hoe lang? > 10 minuten

Hulp? > Info van basisstof 3

Aangeboren (erfelijk)

Aangeleerd

organisme met korte levensduur

organisme met lange levensduur

gedrag nodig voor overleving jong dier

organisme in een veel veranderende omgeving

Baltsgedrag solitaire dieren

Politiepaarden worden getraind met vuur en harde knallen. Hierdoor schrikken ze niet meer

1. Conditionering
2. Imitatie
3. Gewenning
4. Inprenting

Een hongerige kikker eet een wesp op en wordt gestoken. Voortaan laat hij alle geel-zwarte insecten met rust.

1. Gewenning
2. Inprenting
3. Trial and error
4. Conditionering

Een koekoek legt haar eieren in een nest van een andere soort. Dit is de zelfde soort als waarin ze zelf zijn grootgebracht.

1. Gewenning
2. Inprenting
3. Conditionering
4. Imitatie

Je ringtone is een toeter van een auto. Als een echte auto toetert heb je de neiging om je telefoon te pakken.

1. Inprenting
2. Conditionering
3. Imitatie
4. Gewenning

Huiswerk

Maak de opdrachten van basisstof 3 en 4 af!

Begrippenlijst in je schrift

Hulpvragen ter voorbereiding van de toetsweek!!