6.5 De lever

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

6.5 Opslag en afbraak in de lever

Vandaag

1. Bespreken 6.5: Opslag en afbraak in de lever
   
   
2. Maken examentraining H6
   
   
3. Bespreken examentraining H6

De lever

• Groot, donkerbruin orgaan => sterke doorbloeding
• Twee aanvoerende bloedvaten: leverslagader (20%) & poortader (80%)
• Poortader: opgenomen voedingsstoffen uit de darmen

Bouw van de lever

• Levercellen in groepjes: leverlobjes.
• Elk leverlobje heeft aftakking van beide bloedvaten.
  
  
• Glucose, vetten en eiwitten, aminozuren en ureum vanuit de lever naar de leverader.

Doel van de les 

Noteer de 4 functies van de lever in je schrift tijdens mijn uitleg

Afbraak rode bloedcellen

• Witte bloedcellen => afbraak rode bloedcellen => hemoglobine
  
• IJzer => opgeslagen voor nieuwe Hb moleculen
  
• Overig hemoglobine afgebroken => bilirubine

Bilirubine

Bilirubine wordt gemaakt door milt en lever bij het afbreken van oude rode bloedcellen. Hemoglobine wordt afgebroken, ijzer wordt bewaard de rest wordt bilirubine.

Je lever geeft dit samen met galzure zouten af als gal. 

Bilirubine is geel maar wordt door bacteriën in de darm omgezet naar een bruine stof. Dit zorgt voor de kleur van de ontlasting. 

Gal

• Levercellen maken gal
• Via buisjes gal afgevoerd => galblaas & 12-VD
  
  
• Gal: bilirubine + galzure zouten (emulgeren vet)
  

Verwerking van koolhydraten

Regeling van de glucose concentratie van het bloed:

• Hoge concentratie glucose => insuline => opslag glycogeen
• Lage concentratie glucose => glucagon => glycogeen omzet in glucose

Verwerking van eiwitten

• Aanmaak bloedeiwitten (bloedstolling).
  
• Lever kan aminozuren ombouwen tot andere aminozuren => niet-essentiële aminozuren.
• Te veel aminozuren afgebroken => ureum (afgevoerd naar nieren)

Verwerking van vetachtige stoffen

• Fosfolipiden => bouwstof voor membranen.
• Cholesterol => bouwstof celmembraan en grondstof voor hormonen.  

Verwerking van gifstoffen

• Gifstoffen afbreken:
• Medicijnen, alcohol en drugs.
  
  
• Afbraak geleidelijk, soms gaat het meerdere malen door de lever.

Functies van de lever

Pak je boek erbij en lees de tekst door van 6.5; welke 4 functies heb jij opgeschreven? 
Pas je aantekening aan 

Functie 1 suikerstofwisseling

Houdt glucosegehalte (bloedsuikerspiegel) constant in bloed 

Glucose ontstaat na splitsing van koolhydraten/zetmeel

De lever kan:

Glucose omzetten tot glycogeen  (o.i.v.  insuline)

Glycogeen omzetten tot glucose  ( o.i.v. glucagon )

Glycogeen is opslagvorm van  glucose in de lever (en spieren)

Functie 2 vetstofwisseling

Lever bouwt lichaamsvetten op uit glycerol + vetzuren

Vetzuren haal je uit het voedsel

Lever kan zelf ook vetzuren maken uit : enkelvoudige suikers (glucose) en aminozuren

Lever vormt cholesterol

functie 3: eiwitstofwisseling

Uit aminozuren (aanvoer via poortader) worden nieuwe eiwitten opgebouwd

(bijv. voor bloedplasma nl : albumine, globulinen (stolling) en fibrinogeen)

Opbouw van enzymen (zijn ook eiwitten!) werkzaam in de lever

Overtollige aminozuren omgezet tot 'glucose' en verbrand (dissimilatie, levert energie)

Bij deze omzetting aminogroepen vrij : giftige ammoniak en dit wordt dan de afvalstof ureum.

Ureum wordt uitgescheiden door nieren

Functie 4 ontgifting

lever breekt veel stoffen af:

- nodig voor grondstofgebruik 

- overtollige stoffen  

-  giftige stoffen  (alcohol, medicijnen)

- ook opslag van niet-afbreekbare stoffen (kwik)

maken van 6.5

2, 4, 6, 7, 10

Zuurstof gaat hier de lever in

Veel voedingsstoffen komen de lever binnen

Bloed stroomt de lever uit

Poortader

Leverader

Leverslagader

nierader

leverslagader

halsader

leverader

halsslagader

nierslagader

Leverader

Leverslagader

Poortader

Veel ureum

weinig ureum

Geen ureum

Hieronder zie je organen uit het menselijk lichaam en de bijbehorende functies. Verbindt het juiste orgaan met de functie

afgifte van warmte

afgifte van urine

opslag van vet

opslaan van glycogeen

uitscheiden van ureum

huid

lever

nieren

pijpbeenderen

urineblaas

Dat je dik wordt van veel patat met mayo is bekend. Kun je ook dik worden van het eten van veel eiwitten (bijv. veel mager vlees, eieren, melk, kwark, etc.)?

1. Nee, eiwitten zijn bouwstoffen, geen brandstoffen
2. Nee, overtollige eiwitten kunnen niet worden opgeslagen
3. Ja, eiwitten kunnen ook worden omgezet in vet
4. Ja, overtollige eiwitten leveren ook energie, net als glucose of vet

Sommige mensen houden van het eten van lever(worst). Waarom is het verstandig om juist hiervan niet teveel te eten?

Examenvraag
Bilirubine is een afvalstof die in de lever ontstaat bij de afbraak van rode bloedcellen. Bilirubine wordt samen met gal afgevoerd naar het verteringskanaal. Een deel van de bilirubine komt uiteindelijk in de ontlasting terecht. Bij sommige mensen kan bilirubine niet goed vanuit de lever naar het verteringskanaal afgevoerd worden. Een deel van deze stof komt dan in het bloed terecht.

Geef de naam van het bloedvat dat bloed met bilirubine uit de lever afvoert.

Vervolg bilirubine-vraag: Wat is voor een persoon het gevolg van het niet via de ontlasting uitscheiden van bilirubine?

1. De huid en oogwit van deze persoon wordt gelig
2. De ontlasting van deze persoon wordt heel donker van kleur
3. Deze persoon kan geen nieuwe rode bloedcellen maken
4. Deze persoon loopt kans op galstenen

examenvraag (inleiding, vraag op volgende dia)

Dina heeft CVID. Door deze ziekte maakt haar lichaam onvoldoende antistoffen. Voordat de ziekte bij haar werd ontdekt, liep ze vaak infecties op. Regelmatig moest ze antibiotica gebruiken om deze infectieziekten te bestrijden.

Inentingen leveren bij Dina geen goede immuniteit op. Daarom krijgt ze eenmaal per maand antistoffen uit donorbloed toegediend.

1. Hoe worden ziekten bestreden door het gebruik van antibiotica?
2. Is het toedienen van antistoffen aan Dina actieve immunisatie of is het passieve immunisatie?.