H1.1 + H1.2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

1.1 Een nieuwe wereld

Wat moet je weten!

VROEGMODERNE TIJD

Tijdvak 5: Tijd van ontdekkers en hervormers (16e eeuw)

Samenlevingstype: landbouw-stedelijke samenleving

KA18. Het begin van de Europese expansie.

personen: Vasco da Gama en Christoffel Columbus

Begrippen: Renaissance en Wereldbeeld (en de dikgedrukte in je leerboek)

Leerdoel Hfd-1.1

1 Je kunt beschrijven hoe de Europese maatschappij veranderde door de ontdekking van Amerika en de vestiging van een handelsrijk in Azië.

Door de ontdekkingen van de Portugezen en Spanjaarden waren oceanen geen hindernis meer, maar een toegangsweg tot nieuwe markten en andere culturen. De Europese expansie leidde ertoe dat Portugezen en Spanjaarden, en later Engelsen, Fransen en Nederlanders, bezittingen (koloniën) verwierven in Azië en Amerika. Wereldhandel ontstond: West-Europese schepen voerden kruidnagels aan uit Azië, brachten Afrikaanse slaven naar Amerika en zeilden de Europese havens binnen met goud en zilver. 

Het lukte de Portugezen om deel te nemen aan de specerijenhandel met de landen rond en eilanden in de Indische Oceaan. De Portugezen beschermden hun handel door bewaakte handelsposten langs de kust te stichten, waardoor er in Azië een Portugees handelsrijk ontstond.

Deze les....

Nakijken: opdrachten 5 t/m 11

Opdracht 5

Streep door wat niet juist is.

1 Columbus dacht dat wanneer hij naar het westen zou varen hij in Amerika terecht zou komen / hij in Indië terecht zou komen.

2 Columbus noemde de plaatselijke bevolking indianen / Azteken.

3 Columbus ontdekte Amerika voor Spanje / Italië.

4 Volgens Columbus ontbrak het de plaatselijke bevolking aan een eigen godsdienst / bestuur.

5 Columbus liet de plaatselijke bevolking voor het eerst kennis maken met zilver / zwaarden.

Opdracht 5

Streep door wat niet juist is (geel is juist).

1 Columbus dacht dat wanneer hij naar het westen zou varen hij in Indië terecht zou komen.

2 Columbus noemde de plaatselijke bevolking indianen.

3 Columbus ontdekte Amerika voor Spanje.

4 Volgens Columbus ontbrak het de plaatselijke bevolking aan een eigen godsdienst.

5 Columbus liet de plaatselijke bevolking voor het eerst kennis maken met zwaarden.

Opdracht 6

Lees: Ontdekking van een Nieuwe Wereld. Gebruik Bron W1.

Noteer welk stukje tekst uit Ontdekking van een Nieuwe Wereld past bij bron W1.

• ...en maakte kennis met de bevolking.
  

Opdracht 7

Wat gebeurde er in Zuid-Amerika en wat in Spanje? Zet elke verandering in de juiste kolom.

Spaanse overheersing – toestroom van goud en zilver – oorlog met het Osmaanse rijk – mensen worden christen – verwoesting van Azteken-hoofdstad – oorlog met de Republiek .

Opdracht 8

Bron W2 vertelt hoe de filosoof Michel de Montaigne dacht over de indianen. Wat is volgens hem de reden dat het de indianen aan niets ontbreekt?

• De indianen leven van de natuur en de natuur geeft de indianen alles wat ze nodig hebben.
  

Opdracht 9

Waaruit blijkt dat de tekenaar van bron 2 de Nieuwe Wereld zo precies mogelijk heeft weergegeven?

• Hij heeft alle details weergegeven die hij kende (oceanen, eilanden, kust, rivieren, bergen etc.) en overal de namen bijgezet.
  

Opdracht 10

Vergelijk bron 2 en 3. Noem twee elementen die overeenkomen en twee elementen die verschillen.

Overeenkomsten:

• Reiziger afgebeeld naast ronde afbeelding van aarde.
  
• Schip / ruimteschip 
• instrumenten in beeld.

Verschillen:

• Kaart / tekening versus foto.
  
• Geïdealiseerde afbeelding versus werkelijkheid.
  

Opdracht 11

Hier zie je drie begrippen. Leg uit hoe het ene leidt tot het andere.

ontdekkingsreis –> kolonie –> wereldhandel.

• Na een ontdekkingsreis volgden er meer reizen en vestigden de ontdekkers zich in het ontdekte gebied. Hierdoor ontstond een kolonie. Tussen de kolonie en het moederland en andere gebieden in de wereld werd handel bedreven. Zo ontstond de wereldhandel.

Pak je agenda

Hfd-1 | Varen voorbij de horizon

1.2 | Op ontdekkingsreis

lezen blz. 9 t/m 11

mkn: opdrachten 15, 18, 19, 23 + 24

Leerdoel 1.2

Waarom zochten Europeanen nieuwe handelsroutes overzee?

Door de tussenhandel werden de prijzen van specerijen enorm hoog. Dat leidde ertoe dat Portugezen en Spanjaarden, en later Engelsen, Fransen en Nederlanders, bezittingen (koloniën) zelf op zoek gingen naar manieren om deze te vinden. Daardoor ontstond wereldhandel omdat West-Europese schepen kruidnagels aanvoerden uit Azië, Afrikaanse slaven brachten naar Amerika en de Europese havens binnen zeilden met goud en zilver. Ook kwam men in contact met andere culturen.

De Portugezen beschermden hun handel door bewaakte handelsposten langs de kust te stichten, waardoor er in Azië een Portugees handelsrijk ontstond.

Opdracht 15

Wie verkochten specerijen als peper, kaneel en nootmuskaat aan de Europeanen?

• De handelaren uit het Midden-Oosten en Noord-Afrika.
  

Opdracht 18

Voorbeelden van specerijen zijn peper en nootmuskaat. Waarvoor gebruikt men deze specerijen?

• Specerijen werden gebruikt om een lekker smaakje aan het eten te geven 
• Om medicijnen te maken
• en parfum te maken.
  

Opdracht 19

Welke toepassing van specerijen wordt beschreven in bron 5? En welke toepassing zie je in bron 6?

Bron 5: 

• parfum (dat misschien ook diende als medicijn)
  

Bron 6: 

• medicijn.
  

Opdracht 23

Als de prijs van een product hoog is, komt dat door het aanbod, het vervoer en de tussenhandel en door de vraag naar het product.

Verklaar hiermee waarom de prijs van specerijen hoog was in Europa.

• De specerijen worden doorverkocht aan een volgende handelaar die het op zijn beurt weer doorverkoopt. Dit zorgt voor een steeds hogere prijs (= tussenhandel) .
  

Opdracht 24

Hoe werden producten in een karavaan vervoerd?

• Op de rug van kamelen.
  

huiswerk

H1.2|Op ontdekkingsreis.

Lezen blz. 9 t/m 11

Maken opdrachten 26, 27, 29, 30, 31 + 32

Opdracht 26

Teken de route van peper op de kaart en teken de vervoermiddelen erbij. Schrijf ook de volgende namen op de juiste plaats: Arabië, Bagdad, Kerala, Libanon, India, Indische Oceaan. 

Opdracht 26

Opdracht 27

Bedenk twee redenen waarom Europeanen de reisverhalen van Marco Polo niet geloofwaardig vonden.

• Er waren weinig andere geschreven bronnen over Azië.
  
• Het maken van zulke verre reizen was uitzonderlijk.
  

Opdracht 29

Wat waren de gevolgen van de vestiging van het Osmaanse Rijk voor de specerijenhandel met Europa? Noem een positief en een negatief gevolg voor de Europese handelaren.

Positief: 

• stabiliteit rond de Middellandse Zee, dus meer handel mogelijk.
  

Negatief: 

• Het Osmaanse Rijk had een monopolie op de handel, waardoor zij de prijs konden bepalen.
  

Opdracht 30

Welk plan bedacht men in Europa om goedkoper aan de specerijen te komen? En welke twee problemen kwamen ze hierbij tegen?

Plan: 

• Zelf de specerijen ophalen, om zo de tussenhandel uit te schakelen.
  

Problemen: 

• Ze konden niet over land, omdat ze zouden worden tegengehouden door de Osmanen en de Arabieren. Over zee wisten ze de route niet.
  

Opdracht 31

Bij vraag 18 heb je twee problemen benoemd. Welke oplossing laat bron 8 zien?

• Het gebruik van technische hulpmiddelen als het kompas om de route te bepalen.
  

Opdracht 32

Los de puzzel op. Welk woord lees je van boven naar beneden?

Oplossing: 

• Specerijen

1 Osmaanse

2 parfum

3 zijderoute

4 Marco

5 prijzen

6 karavanen

7 Venetië

8 zijde

9 oosten

10 zeilen

Huiswerk

H1.3 | Het Portugese wereldrijk

lezen blz. 12 t/m 14

Maken opdrachten 33 t/m 36 + 38

Leerdoel 1.3

Hoe stichtten de Portugezen een winstgevend handelsrijk?

Met geweld en intimidatie veroverden de Portugezen een handelsplek. Ze bouwden factorijen en veroverden bestaande nederzettingen aan de kust. Hierdoor konden de Portugezen hun handel in Indië uitbouwen en beschermen. Zo stichtten de  Portugezen een winstgevend handelsrijk.