Examen Nederlands vmbo-tl 2022

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Examen Nederlands VMBO-tl 2023

Wanneer: maandag 23 mei 2022

Tijd: 13.30 – 15:30 uur (extra tijd tot 16:00 uur)

In deze LessonUp worden alle belangrijke zaken voor het eindexamen Nederlands nog eens uitgelegd. Ook vind je hier hoe je extra kunt oefenen voor het examen. 

Veel succes!

Inhoud van het examen

- Verschillende leesteksten (langere leesteksten en een advertentie)

- Vragen die van samenvattend aard zijn

- Een schrijfopdracht:

• Artikel 

• Formele/zakelijke brief (sollicitatiebrief, klachtenbrief) 

• Zakelijke e-mail

Wat moet je meenemen?

Wat moet je meenemen?

- Pen (eventueel reservepen)

- Markeerstift

- Woordenboek

- Flesje water

- Evt. Dextro of snoepje

Vragen maken op het examen

Op de volgende pagina vind je een algemeen filmpje over het beantwoorden van vragen op je examen. Op de pagina's daarna wordt specifiek ingegaan op bepaalde onderdelen van de lees- en schrijfopdrachten.

Het beantwoorden van vragen bij teksten

Wat is het onderwerp van de tekst?

Een onderwerp is datgene waar de hele tekst over gaat. Een onderwerp zeg ik altijd zo kort mogelijk. In één of enkele woorden geef ik aan waar de hele tekst over gaat.

Het beantwoorden van vragen bij teksten

Wat is de hoofdgedachte van de tekst?

Een hoofdgedachte is het belangrijkste wat de schrijver over het onderwerp van de tekst zegt. Het is dus eigenlijk de conclusie van de hele tekst. Een hoofdgedachte zeg ik altijd in één zin. Meestal is dit een letterlijke zin uit de tekst (eerste/laatste alinea).

Het beantwoorden van vragen bij de tekst: advertentie

Bekijk het filmpje op de volgende pagina

Schrijfdoelen

Schrijfdoel	Voorbeelden van tekstvormen
informeren	nieuwsbericht, informatief artikel, brochure, etc.
instructie geven	recept, gebruiksaanwijzing, etc.
mening geven/overtuigen	betoog, column, meningvormend artikel, ingezonden brief, recensie, etc.
tot handelen aanzetten/ overhalen	reclametekst, advertentie, folder, etc.
amuseren	stripverhaal, leesboek, roman, etc.

Functies van een inleiding

Een inleiding kan verschillende functies hebben. Als de inleiding uit meerdere alinea's bestaat hebben die alinea's vaak ieder een eigen functie.

- Het onderwerp aankondigen

- De aandacht trekken met een opvallende uitspraak of anekdote

- De centrale vraag of het centrale probleem aankondigen

- Kort samenvatten waar de tekst over gaat

- De aanleiding noemen voor het schrijven van de tekst

- Een stelling geven/de mening van de schrijver geven

Functies van een slot

Een slot kan verschillende functies hebben. 

- Een conclusie geven

- Een samenvatting geven

- Een advies geven

- Een waarschuwing geven

- Een oproep doen

Tekstverbanden en signaalwoorden

Hoe maak ik vragen die samenvattend van aard zijn?

Je moet nu in verschillende tekstsoorten hoofdzaken herkennen, onderscheiden en ordenen.

Herkennen = je moet een tekst lezen en daarna moet je uit verschillende antwoorden kiezen wat de samenvatting, de kern of de hoofdgedachte van die tekst is.

Onderscheiden = je moet verschillende tekststukjes met een samenvattende inhoud met elkaar vergelijken. Vervolgens kies je de juiste stukken.

Ordenen = je moet verschillende hoofdzaken in de juiste volgorde zetten.

Hoe wordt de samenvattingstaak getoetst?

- Meerkeuzevragen

- Volgordevragen

- Invulvragen

- Korte open vragen

Hoe beantwoord ik meerkeuzevragen?

Let bij het beantwoorden van meerkeuzevragen altijd op de onderstaande punten:

- Als de vraag gaat over een specifieke alinea lees die dan nog een keer goed door;

- Streep weg welke antwoorden het absoluut niet kunnen zijn, dan maak je de keuze wat kleiner voor jezelf;

- Bedenk ook zelf een antwoord op de vraag en kijk daarna welke antwoordmogelijkheid daar het meest op lijkt.

Hoe beantwoord ik open vragen?

Herhaal altijd een deel van de vraag in je antwoord, dus:

Vraag: 'In alinea 4 wordt gezegd dat in een aantal delen van de hersenen neuronen afsterven. 
            - Wat is volgens de tekst het voordeel van het afsterven van deze neuronen?'

Antwoord: 'Het voordeel is dat overgebleven zenuwcellen sterker uit de strijd komen.'

Hoe beantwoord ik open vragen?

Soms wordt gevraagd of je een aantal onderdelen wil opsommen, zet je antwoord dan netjes in een lijstje.

Vraag: 'De populair Japanse opruimgoerie Marie Kondo en haar aanhangers zijn voorstander van opruimen. (alinea 2)

- Welke drie gevolgen heeft opruimen volgens haar aanhangers?'

Antwoord:    Gevolg 1: je komt van je spullen af

                      Gevolg 2: je verwerkt je verleden

                      Gevolg 3: je leven verandert voor altijd

Let op spelfouten in je antwoorden. Dit zijn de meest voorkomende:

Schrijfopdracht op het examen

Bekijk op de volgende pagina's de filmpjes over het maken van de schrijfopdracht op het examen. Eerst zie je een filmpje over het artikel en de zakelijke e-mail. 

Daarna volgt een filmpje over de zakelijke brief.

Artikel

Een artikel is een tekst voor een tijdschrift, een krant of een website. Je richt je niet tot één persoon, maar tot een groot publiek. Bijvoorbeeld tot de lezers van de schoolkrant of een jongerentijdschrift. Omdat je schrijft voor een blad of krant, weet je voor welk publiek je schrijft en kun je je je taalgebruik daarop afstemmen. Het schrijfdoel van een artikel kan zijn: informeren, overtuigen of tot handelen aanzetten.

Een artikel heeft een aantal kenmerken:

• Een (pakkende) niet te lange titel.

• Een logische indeling: inleiding, kern, slot

• Een alinea-indeling

• Witregels tussen de alinea’s

• Onder je artikel: naam en eventuele functie (en het aantal woorden, inclusief de titel)

Artikel

Hoe begin je?

1. Lees de opdracht goed door.

2. Schrijf per punt op wat je daarover wil vertellen: wat moet je uit de tekst/opdracht halen en wat moet je zelf verzinnen? Markeer eventueel wat je uit de opdracht en de tekst kunt halen.

Artikel

3. Maak voor jezelf een kort schrijfplan:

      a. Voor wie schrijf je de tekst? Belangrijk voor je woordkeuze en opbouw.

      b. Wat voor inleiding ga je schrijven? (een betogend artikel heeft in de inleiding in elk geval een mening of stelling)

      c. Volgorde van alle punten bepalen: wat zet je in welke alinea?

      d. Wat voor slot ga je maken?

      e. Bedenk een passende, pakkende titel. Nooit dezelfde titel als in de opdracht wordt gebruikt.

      f. Geef duidelijk aan waar een nieuwe alinea begint (witregel)

      g. Vink steeds de punten die je hebt verwerkt af.

      h. Lees alinea’s steeds na op “gekke” zinnen en spelfouten, verbeter eventueel.

      i. Klopt je slot met je inleiding? (bijv.: in je inleiding stel je een vraag, dan moet je in je slot het antwoord geven/samenvatten)

5. Zet je naam/ klas onder je artikel. (verplicht onderdeel)

6. Tel het aantal woorden en schrijf het onder je artikel.

!!! Voorbeeld van een artikel: blz 127, blz. 148 en blz. 171 van je examenbundel!

Zakelijke e-mail

Een zakelijke e-mail is een zakelijke brief die je per e-mail verstuurt. Het beste kun je je houden aan de regels van een brief. Dat betekent ook dat je schrijft met zo min mogelijk fouten. In een zakelijke e-mail staan de volgende onderdelen:

• E-mailadres van de geadresseerde

• Onderwerp van de e-mail

• Aanhef (bijvoorbeeld: Geachte mevrouw, of Geachte meneer (of heer) De Jong,)

• Regel wit tussen aanhef en rest van de tekst

• Alinea’s

• Regel wit tussen tekst en afsluiting

• Afsluiting (bijvoorbeeld: Met vriendelijke groeten,)

• Naam en/of ondertekening

!!! Voorbeeld zakelijke e-mail: blz. 191 van je examenbundel (2021)

Checklist spelling

Je kunt werkwoorden goed schrijven	persoonsvorm tegenwoordige tijd en verleden tijd, voltooid deelwoorden, onvoltooid deelwoorden en hele werkwoorden.
Je kent algemene spellingsregels goed	Meervouden van zelfstandig naamwoorden Verkleinwoorden van zelfstandig naamwoorden Bijvoeglijk naamwoorden Stoffelijk bijvoeglijk naamwoorden Samengestelde woorden met of zonder tussen -n
Je kunt leestekens gebruiken	Hoofdletters, punten en komma's Vraagtekens, uitroeptekens en aanhalingstekens
Je kunt zinnen goed formuleren	Maak niet te lange zinnen Gebruik juiste verwijswoorden Persoonsvorm en onderwerp staan allebei in enkelvoud of allebei in meervoud Breek een woord niet zomaar af als je ruimte tekort hebt op een schrijfregel: begin het woord het liefst op een nieuwe regel.

Handige websites en oefeningen:

 - www.eindexamensite.nl

 - www.examenblad.nl

 - www.examenbundel.nl

 - YouTube: Filmpjes “meneer Helmich”

 - http://www.gewoongoednederlands.nl/test_jezelf/25_veelgemaakte_fouten

 - Oefen oude examens uit je examenbundel, kijk ze na, leer van je fouten.