2.3 Formuletaal

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

§2.3 FORMULETAAL

bladzijde 52

Uit welke groep of periode komen de getoonde elementen in de video?

1. Groep 1
2. Groep 2
3. Groep 17
4. Groep 18

Aan het einde van deze les kun je...

• Stoffen in een formule weergeven;
• De formules van een aantal belangrijke stoffen uit je hoofd opschrijven;
• De naam geven van eenvoudige stoffen;
  

De molecuulformule

Atomen stellen we voor als bolletjes met
een elementsymbool.

Cl

H

H

O

O

C

C

O

H

De molecuulformule

d

d

d

Maar in alle talen geldt dat 

• H2O = water, wasser, l'eau, etc.

Water

Wasser

l'eau

Nederlands

Duits

Frans

O

H

H

De molecuulformule

De elementen kunnen we samenvoegen tot moleculen.

               CO₂                                                                                                          

 

Molecuultekening

C

O

O

H

H

O

Index: geeft het aantal atomen aan (staat rechtsonder het symbool)

H₂O

De molecuulformule

Meerdere moleculen worden weergegeven met het coëfficiënt. 

Dit getal komt voor het molecuul te staan.

C

C

C

C

O

O

O

O

O

O

O

O

Hier is de coëfficiënt 4

dus 4 CO₂

Moleculen

De molecuulformule geeft de soort en het aantal atomen in een molecuul weer, je zet de symbolen van de atomen in alfabetische volgorde.
De index achter het symbool van een atoomsoort geeft aan hoeveel van deze atomen er in een molecuul zitten.
De coëfficiënt geeft het aantal moleculen weer als er maar één molecuul is wordt dit niet aangegeven

H₂O

O

H

H

Uit hoeveel moleculen en atomen bevatten de volgende stof:

Formules van belangrijke stoffen

Methaan

Koolstofdioxide

Zwaveldioxide

CH4

CO2

SO2

Formules van belangrijke stoffen

Zwavelzuur

Alcohol

Ammoniak

NH3

C2H6O

H2SO4

Br I N Cl H O F

De moleculen van deze atomen bestaat altijd uit twee dezelfde atomen:

-Br₂  : Broommolecuul

-I₂     : Joodmolecuul

-N₂   : Stikstofmolecuul

-Cl₂  : Chloormolecuul

-H₂   : Waterstofmolecuul

-O₂   : Zuurstofmolecuul

-F₂    : Fluormolecuul

Triviale en systematische namen

• H2O = water & NH3 = ammoniak
• De triviale naam van de stof, deze worden in het dagelijks leven gebruikt;
• Met scheikunde gebruiken we de systematische naamgeving
• De systematische naamgeving heeft regels om aan te geven hoeveel atomen er in een molecuul zitten

• We gebruiken voorvoegsels om de hoeveelheid atomen in een molecuul te benoemen
  

Triviale en systematische namen

• De numerieke voorvoorvoegsels worden bepaald door de index van de moleculen;
  
• Het gebruik van deze voorvoegsels geeft de systematische naam van de stof;
• Bijvoorbeeld: NH3 = ammoniak (triviale naam)
• Systematische naam = Stikstoftriwaterstof
• Eerste atoomsoort, krijgt niet het voorvoegsel mono-

Triviale en systematische namen

• Voor zes atoomsoorten krijgt de systematische naam een speciaal achtervoegsel als dat atoom als laatste staat in de molecuulformule
  


• CO

Triviale en systematische namen

• Voor zes atoomsoorten krijgt de systematische naam een speciaal achtervoegsel als dat atoom als laatste staat in de molecuulformule
  


• CO
• Koolstofmono-oxide

Triviale en systematische namen

• Voor zes atoomsoorten krijgt de systematische naam een speciaal achtervoegsel als dat atoom als laatste staat in de molecuulformule
  
• CO
• Koolstofmono-oxide
• H2SO4 

Triviale en systematische namen

• Voor zes atoomsoorten krijgt de systematische naam een speciaal achtervoegsel als dat atoom als laatste staat in de molecuulformule
  
• CO
• Koolstofmono-oxide
• H2SO4
• Diwaterstofzwaveltetraoxide

Wat is de systematische naam van:

NO3

1. natriumtrioxide
2. distikstoftrizuurstof
3. monostikstoftrioxide
4. stikstoftrioxide

Een zuurstofmolecuul bestaat uit twee zuurstofatomen

1. Waar
2. Niet waar

Wat is de systematische naamgeving van:

Br3S4

1. tribromidetetrasulfide
2. tribroomtetrasulfide
3. tetrabromidetrisulfide
4. tribromidetetrazwavel

Na de vorige les kun je...

• Stoffen in een formule weergeven;
• De formules van een aantal belangrijke stoffen uit je hoofd opschrijven;
• De naam geven van eenvoudige stoffen;
  

§2.3 FORMULETAAL

bladzijde 52

Na de vorige les kun je...

• Stoffen in een formule weergeven;
• De formules van een aantal belangrijke stoffen uit je hoofd opschrijven;
• De naam geven van eenvoudige stoffen;
  

Wat is het totale aantal atomen van:

2 C₆Br₅OH

1. 2
2. 13
3. 26
4. 4

Ammoniak

Alcohol

Methaan

NH₃

C₂H₆O

CH₄

Geef de systematische naam van:
CS

Aan het einde van deze les kun je...

• De molecuulmassa met de atoommassa's berekenen;
• Het massapercentage van een atoomsoort in een molecuul berekenen;

Atoommassa

• De bouwstenen waar stoffen uit bestaan zijn heel klein. De massa's van de atomen zijn daarom ook heel erg klein;
  
• De massa van een waterstofatoom is 1,68 x 10^-27 kg;

• Niet zo handig he? 
  
• Daarom is de atomaire massa-eenheid bedacht. 
  
• 1 u = 1,67 x 10^-27 kg
  

Atoommassa

• De atoommassa is weer gegeven in het periodiek systeem;
• Deze staat linksboven weergegeven in elke vakje;
• De eenheid van deze massa is dus in u

Atoommassa

• Atoommassa A van ieder atoom kun je aflezen in het Periodiek systeem

• 
  

Wat is de atoommassa van zilver?

Molecuulmassa's

• Hoe kan je dan de massa van een molecuul uitrekenen?
• Atoommassa's van alle atomen in 1 molecuul bij elkaar optellen.
  
• Bereken de molecuulmassa van NH3
  
• 1 x 14,01 u + 3 x 1,008 u = 17,034 u
  

Massapercentage

• Als je de molecuulformule van een stof weet kan je de massa van die stof uitrekenen;
• Om dan te achterhalen hoeveel een atoomsoort bijdraagt aan de massa van deze stof kan je de massapercentage berekenen;
• Eerst bereken je de totale massa van het molecuul aan de hand van de molecuulformule en dan de totale massa van de gevraagde atoomsoort;
  

Massapercentage

•  Bereken het massapercentage van de waterstofatomen in ammoniak;
• De molecuulformule van ammoniak is NH3;


• De massa van het totale molecuul is 14,01 u + 3, 024 u =17,034 u 
• Het massapercentage is dan gelijk aan: 14,01 u / 17,034 u x 100% = 82,2%

Bereken het massapercentage van de zuurstofatomen in waterstofperoxide. Geef het antwoord in één decimaal. De formule van waterstofperoxide is:

H​2​​O​2​​

Opdrachten

• Werk de eerste 5 minuten in stilte:
  
• Opdracht 47 
• De overige opdrachten op bladzijde 57 zijn het huiswerk. Opdracht 36 hoef je niet te maken.