3.2 Naoorlogse zekerheid

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

3.1 Verzuiling, crisis en bezetting

1919-1945

Wat weet je nog?

Het interbellum

Wat is een gevolg van de grondwetswijziging van 1917?

1. De liberalen verliezen hun meerderheid in het parlement aan de confessionelen
2. De SDAP wordt de grootste partij in het parlement
3. De confessionelen verliezen hun een meerderheid in het parlement aan de liberalen
4. De ministeriële verantwoordelijkheid wordt ingevoerd

Welke twee antidemocratische partijen ontstaan in Nederland tijdens het interbellum?

Ondanks de vele bedreigingen blijft de Nederlandse democratie in de jaren '30 bestaan. Wat is hiervoor geen verklaring

1. Nederland heeft geen ontevreden oorlogsveteranen uit de Eerste Wereldoorlog
2. minster-president Colijn wordt gezien als een krachtige leider
3. Door de verzuiling blijven Nederlanders trouw aan de bestaande politieke partijen
4. Tegenstanders van de democratie worden streng aangepakt en belanden in de gevangenis

Welke gebeurtenis maakt (tijdelijk) een einde aan de Nederlandse rechtsstaat en democratie?

3.2 Naoorlogse zekerheid

1945-1965

- Wederopbouw

- Terugkeer rechtsstaat en democratie

- Partijen van voor de oorlog keren terug,  

   alleen NSB niet

- CPN populair omdat ze grote rol in verzet 

   hadden gehad en de Sovjet Unie een 

   belangrijke bondgenoot was geweest in de 

   strijd tegen Hitler-Duitsland

mei 1945 Bevrijding Nederland van Duitse bezetting

Begin Koude Oorlog

- Steeds meer landen in Oost- Europa worden 

   communistisch onder invloed van Sovjet Unie

- groei angst voor communisme -> aanhang 

  CPN neemt af

Een nieuwe start

- einde maken aan politieke verdeelheid,  

   nieuwe brede volkspartij oprichten ->

   SDAP vormt samen met liberale Vrijzinnig 

   Democratische Bond in 1946  nieuwe partij: 

   Partij van de Arbeid (PvdA)

- Liberalen vinden dat socialisten te veel 

   invloed hebben binnen PvdA en richten in    

   1948 een nieuwe partij op: Volkspartij voor 

   Vrijheid en Democratie (VVD)

Naoorlogse verkiezingen

- vooroorlogse verhoudingen keren 

   terug:confessionelen houden meerderheid

- PvdA en KVP vormen regering; rooms-rode 

   coalitie

- Willem Drees (PvdA) wordt minister- 

   president

- begin gemaakt met 

   opbouw verzorgingsstaat

Aanhang antidemocratische partijen neemt af

Geleerd van crisis jaren '30

Overheid grijpt niet in; economie zal vanzelf    herstellen, bezuinigingen op overheidsuitgaven.

Gevolg:

- grote armoede en werkloosheid

- crisis wordt alleen maar erger

Opbouw verzorgingsstaat

- overheid moet ingrijpen om armoede en 

   werkloosheid te voorkomen

- invoering sociale wetten: AOW, WW, WIA, 

   Bijstand

   

1 januari 1957

Eerste uitbetaling AOW

Vergelijk het periode 1919-1940 met 1945-1965

Nederland tussen 1919-1945

Nederland tussen 1945-1965

Verzorgingsstaat

Wederopbouw

Economische crisis

Minister- president Colijn

Invoering sociale wetten

Minister- president Drees

Interbellum

Opkomst anti-democratische partijen

Rooms-rode coalitie

Vergelijk het interbellum met de tijd van de wederopbouw. Wat is een voorbeeld van continuïteit?

1. Na de Tweede Wereldoorlog keerden de politieke partijen van voor de oorlog weer terug
2. Na de Tweede Wereldoorlog ontstonden nieuwe partijen
3. Na de Tweede Wereldoorlog werkten de confessionelen samen met de socialisten
4. Na de Tweede Wereldoorlog hadden antidemocratische partijen nauwelijks meer aanhang

In de jaren '50 werd een begin gemaakt met de opbouw van de verzorgingsstaat. Wat was hiervan de oorzaak?

1. De socialisten hadden een meerderheid in het parlement
2. De ervaringen van de economische crisis in de jaren '30
3. Er waren grote demonstraties van arbeiders die de invoering van sociale wetten eisten
4. In ruil voor steun aan de wederopbouw eisten de VS dat er een verzorgingsstaat werd ingevoerd

De verzorgingsstaat werd in gevoerd onder leiding van de rooms-rode coalitie. Welke partijen vormden samen deze coalitie?

1. PvdA en ARP
2. VVD en KVP
3. KVP, ARP en CHU
4. PvdA en KVP

Oefenen voor PO;

een voorbeeld

Hoe belangrijk is Willem Drees geweest voor de ontwikkeling van de rechtsstaat en de democratie in Nederland?

Dit is allemaal terug te vinden in Magister (ELO;opdrachten) bijlage 2 open opdracht (bijlage 2) of gestructureerde opdracht (bijlage 3)

Hoe belangrijk is Willem Drees geweest voor de ontwikkeling van de rechtsstaat en de democratie in Nederland?

Stap 1

Wie was Willem Drees en wat heeft hij gedaan?

(zie blz 42)

Stap 2

Welke historische begrippen passen bij Willem Drees? (zie begrippen lijst blz 58-59) en welke ontwikkelingen (kenmerkende aspecten) horen hier bij? (zie blz 39 en 41 Hoofdzaken in deze paragraaf)

Stap 3 

Bepaal hoe belangrijk Willem Drees is geweest. Gebruik de volgende argumenten:

• Belangrijk voor tijdgenoten. Het leven van mensen veranderde op één of enkele terreinen.
  
• Belangrijk als aanstichter of oorzaak van grote veranderingen
• Belangrijk als voorbeeld of symbool van     ontwikkeling of denkwijze.
• Belangrijk voor mensen nu (we hebben er nu nog mee te maken, als voorbeeld, waarschuwing of inspiratiebron).
  
• Voor veel mensen verandert er wat.
  
• Het gaat om een grote verandering (politiek, economisch, cultureel).
  

Personen	Gebeurtenissen
Johan Thorbecke	Oprichting Bataafse Republiek
Abraham Kuyper	Oprichting SDAP
Aletta Jacobs	Invoering algemeen kiesrecht
Anton Mussert	Verzet Provo tegen huwelijk Beatrix
Willem Drees	Moord op Pim Fortuyn
Pieter Cort van der Linden	Moord op Theo van Gogh

Dit is allemaal terug te vinden in Magister (ELO;opdrachten) bijlage 2 open opdracht (bijlage 2) of gestructureerde opdracht (bijlage 3)