Formuleren H4 - les 1

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Formuleren H4

beknopte bijzin

Wat gaan we doen?

• terugblik formuleren
  
• uitleg bekopte bijzin
• zelfstandig werken aan weektaak
  

doelen

• Ik kan beknopte bijzinnen herkennen.
  
• Ik kan foutieve beknopte bijzinnen verbeteren.

herhaling formuleren

H1: zin correct begrenzen

H2: samentrekkingen controleren

H3: verwijswoorden

H4: beknopte bijzinnen

hoofdstuk 4

hoofdzin/bijzin

hoofdzin = zelfstandige zin

bijzin = afhankelijke zin, kan niet zonder de hoofdzin

Je moet niet meteen boos worden als hij een fout maakt.

Ik vertrouw die politicus niet, omdat hij al vaker gelogen heeft.

beknopte bijzin

Een beknopte bijzin heeft geen persoonsvorm en geen onderwerp. Een beknopte bijzin is alleen correct als het denkbeeldig onderwerp hetzelfde is als het onderwerp in de hoofdzin:

Na de computer te hebben opgestart, kon ik weer verder met mijn verslag.

beknopte bijzin

Na de computer te hebben opgestart, kon ik weer verder met mijn verslag.

beknopte bijzin: Na de computer te hebben opgestart

hoofdzin: kon ik weer verder met mijn verslag

Correct, want:  ow hoofdzin = denkbeeldig ow beknopte bijzin

beknopte bijzin

Na de computer te hebben opgestart, werkte alles weer.

beknopte bijzin: Na de computer te hebben opgestart

hoofdzin: werkte alles weer

Foutief, want:  ow hoofdzin        denkbeeldig ow beknopte bijzin

even oefenen

Wat is de beknopte bijzin:
Om die scooter te kunnen kopen, zul je nog even flink moeten sparen.

1. om die scooter te kunnen kopen
2. zul je nog even flink moeten sparen

Liggend in het gras genoot ik van de warme zonnestralen.

1. correct
2. foutief

Na mijn mobiel te hebben opgeladen, was hij binnen twee uur weer leeg.

1. correct
2. foutief

Na door de winkelier te zijn gereinigd, liep het oude horloge weer prima op tijd.

1. correct
2. foutief

tip

-Geef antwoord op de vraag: wie/wat + pv 

-Geef antwoord op de vraag: wie/wat doet iets in de bijzin?

-hetzelfde antwoord? -> dan goed

-verschillende antwoorden? -> dan fout

Lekker op het strand wandelend, woei de wind door Jims haren.

meer uitleg?

zie video-uitleg in de online omgeving

hoofdstuk 1

zinnen begrenzen

• begin met een hoofdletter
• eindig met een punt
• in samengestelde zinnen: gebruik komma's, puntkomma's, dubbele punten om zinnen van elkaar te scheiden

leestekens: punt

Je gebruikt leestekens om een tekst beter leesbaar te maken:

punt:      na een zelfstandige, mededelende zin

               Mijn fiets is kapot.

leestekens: komma

Om twee zinnen samen te voegen tot een nieuwe (langere) zin.

Plaats van de komma:

• tussen twee persoonsvormen: Als ik te laat kom, krijg ik straf.
• voor verbindingswoorden (maar, omdat, want, terwijl...):

      Ik ben te laat, omdat mijn fiets kapot is.

• voor een deel van de zin dat geen zelfstandige zin is:                   We hebben een leuke les gehad, die lekker vlot verliep.

leestekens: puntkomma

-> Als twee zelfstandige zinnen sterk met elkaar samenhangen. 

 -> Je mag ook een punt gebruiken.

                 

Ik ga graag naar het buitenland op vakantie; ik vind Nederland maar saai.

Ik ga graag naar het buitenland op vakantie. Ik vind Nederland maar saai.

leestekens: dubbele punt

Als twee zelfstandige zinnen met elkaar samenhangen en de tweede zin een opsomming, uitleg of reden vormt bij de eerste zin.

Er zijn twee mogelijkheden: het gaat door of het gaat niet door.

fouten bij begrenzen

• Een bijzin wordt als losse zin geschreven:

          Ik was te laat op school. Omdat mijn fietsband lek was.

• Twee zelfstandige zinnen worden ten onrechte samengevoegd:                           In de Tweede Wereldoorlog werden verschillende landen door                          Duitsland bezet, hier kwamen veel mensen tegen in opstand.

oefenen

Begrens onderstaande zin op de juiste manier:

wereldrecords kunnen niet steeds opnieuw verbroken worden want er zit een grens aan de mogelijkheden van het menselijk lichaam

wereldrecords kunnen niet steeds opnieuw verbroken worden want er zit een grens aan de mogelijkheden van het menselijk lichaam

hoofdstuk 2

samentrekking

Als in een samengestelde zin (zin met twee persoonsvormen) dezelfde woorden twee keer voorkomen, kun je die woorden meestal de tweede keer weg laten:

Ik vind de herfst een fijn seizoen en ik vind de winter minder prettig.

wanneer samentrekken?

1 de weggelaten woorden hebben dezelfde functie (ow, pv, ...):

   De man struikelde over een boomstronk en de man viel.

       o                                                                                         o

2 de weggelaten woorden hebben dezelfde betekenis :

     Hij maakt fietsten en grappen.

     fietsen maken (=repareren) <-> grappen maken

3 de weggelaten woorden hebben hetzelfde getal (ev/mv):

    De docent is streng, maar de docent is rechtvaardig.

                ev                                                 ev

stappenplan samentrekking

Stap 1: Noteer de woorden die in het tweede deel van de zin weggelaten zijn.

Stap 2: Bepaal de functie, de betekenis en het getal van de samengetrokken                 woorden in het eerste deel van de  zin.

Stap 3: Bepaal de functie, de betekenis en het getal van de samengetrokken                 woorden in het tweede deel van de zin.

Stap 4: Controleer of de functie, betekenis en het getal in beide gevallen                         hetzelfde zijn. Ja? -> correcte samentrekking

                                             Nee? -> foutieve samentrekking -> weggelaten                                                                                woorden terugplaatsen 

oefenen

Ze maakte eerst zichzelf en daarna de bedden op.

1. correct
2. foutief

Zij ging eerst naar de bibliotheek en daarna naar huis.

1. correct
2. foutief

Kikker maakte een sprongetje van geluk en dat hij wegkwam!

1. correct
2. foutief

hoofdstuk 3

verwijswoorden

-> wijzen terug naar een woord dat eerder genoemd is

veel voorkomende fouten

-> de- en het-woorden:

*Het meisje die daar staat.    ->  Het meisje dat daar staat.

-> mannelijk, vrouwelijk:

*De koninklijke familie dankt zijn status aan...  ->  haar status

veel voorkomende fouten

-> hen, hun

*De leraar geeft hen de cijfers voor hun betoog.  ->   geeft hun

HUN -> bezittelijk voornaamwoord (hun huis, hun boeken)

           -> meewerkend voorwerp ZONDER voorzetsel 

                 (geeft hun de cijfers)

HEN -> na een voorzetsel (geeft de cijfers aan hen)

           -> lijdend voorwerp (ik heb hen gezien)

veel voorkomende fouten

->waarnaar, naar wie, waarover, over wie, etc.

* Bij Nederlands mag je zelf een leerling kiezen waarnaast je wil     zitten.    ->  naast wie

Bij mensen :  vz + WIE  (van wie, over wie, voor wie, ...)

Bij dieren/dingen:  WAAR + vz    (waarvan, waarover, waarvoor,...)

veel voorkomende fouten

->dat, wat :

* Het leukste dat ik gedaan heb. ->  het leukste wat

WAT -> onbepaald voornaamwoord, overtreffende trap, hele zin

DAT ->  zelfstandig naamwoord

oefenen

Het boek ... jaren geleden voor het eerste gedrukt werd, wordt nog steeds veel gelezen.

1. dat
2. wat
3. die

Pien en Leah hebben zich niet goed verstopt. Job heeft ... al snel gezien.

1. hun
2. hen
3. ze

De man ... je zo tekeer ging, is mijn buurman.

1. waartegen
2. tegen wie

zelfstandig werken

weektaak: 

Hoofdstuk 4 Woordenschat: opdracht 1 t/m 4

doel

• Ik kan pleonasmen en tautologieën herkennen, begrijpen en gebruiken.