§1.3 De eerste boeren en steden

Jagers en Verzamelaars
De eerste mensen, geschiedenis of mysterie?
Hierna: 10 tijdvakken.
In deze les kun je 16 punten verdienen!
1 / 29
suivant
Slide 1: Diapositive
GeschiedenisMiddelbare schoolmavo, havo, vwoLeerjaar 1

Cette leçon contient 29 diapositives, avec quiz interactifs, diapositives de texte et 3 vidéos.

time-iconLa durée de la leçon est: 45 min

Éléments de cette leçon

Jagers en Verzamelaars
De eerste mensen, geschiedenis of mysterie?
Hierna: 10 tijdvakken.
In deze les kun je 16 punten verdienen!

Slide 1 - Diapositive

Interactieve Video: 

Hoe is de de eerste mens ontstaan?
Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo
Hierna: leerdoelen.

Slide 2 - Diapositive

Aan het eind:
1. weet je te omschrijven wat de landbouwrevolutie inhoudt en de gevolgen;

2. kun je het belang van de uitvinding van het schrift beschrijven.

3. begrijp je het verband tussen een voedseloverschot en het ontstaan van een landbouw-stedelijke samenleving;

4. kun je navertellen wat we kunnen leren van de vondst van Ötzi;


Hierna: uitleg

Slide 3 - Diapositive

Het ontstaan van landbouw:
Rond 11.000  v. Chr. verandert het klimaat op aarde, de temperatuur stijgt. Jagers en verzamelaars merken op dat planten met eetbare zaden langs water groeien.
Hierna starten jagers-verzamelaars zelf met verbouwen van planten (akkerbouw).
Ook dieren worden tam gemaakt en worden als vee gebruikt (veeteelt).
Overgang van samenleving van jagers-verzamelaars naar de nieuwe landbouwsamenleving heet de landbouwrevolutie.

De  moderne mens trekt niet meer rond, maar blijft op dezelfde plek wonen. Het aantal mensen neemt toe, omdat er genoeg voedsel is. Er is zelfs zoveel voedsel dat niet iedereen meer boer hoeft te zijn.


Welke kenmerken van de landbouw-revolutie herken jij in de afbeelding?
Hierna: sleepvraag.

Slide 4 - Diapositive

Sleep de onderdelen van landbouw naar de juiste tabel:
Hierna: uitleg
Akkerbouw
Veeteelt
Slachten van een geit.
Melken van een  koe.
Oogsten van tarwe.
Verbouwen van graan.
Zaaien van rogge.
Het houden van kippen

Slide 5 - Question de remorquage

Het ontstaan van de eerste steden:
Boeren weten steeds beter hoe zij vruchtbare grond langs water moeten bewerken voor een goed resultaat.
Zo worden slootjes en kanaaltjes aangelegd (irrigatielandbouw) om vruchtbare grond uit te breiden.
Irrigatielandbouw is ingewikkeld, omdat er veel boeren bij betrokken zijn. Daarom wordt een bestuur aangesteld om afspraken over de irrigatie te maken. Het bestuur houdt ook toezicht en doet onderhoud.
Met het schrift worden deze afspraken genoteerd.
Een van deze eerste schriften is het wetboek (1780 v. Chr.) van koning Hamurabi uit Mesopotamië (zie plaatje) die met zijn wetten voor orde en rust zorgt. 
Met de uitvinding van het schrift eindigt de prehistorie en start de geschiedenis
Hierna: vervolg uitleg.

Slide 6 - Diapositive

Het ontstaan van de eerste steden:
De irrigatielandbouw is een groot succes, gevolg is een voedseloverschot.
Hierdoor hoeft niet iedereen boer te zijn, waardoor mensen zich gaan specialiseren in een ambacht (bv smid, timmerman).
Uit deze ontwikkeling ontstaan de eerste steden (in Mesopotamië), gevolg is een landbouw-stedelijke samenleving.

Hierna: sleepvraag.

Slide 7 - Diapositive

Hierna: quizvragen.
Irrigatieland- bouw vond op steeds meer akkers van verschillende boeren plaats.
Boeren legden apart sloten en dijken aan om hun akkers vruchtbaar te maken.
Een bestuur werd opgericht om toezicht te houden op de samenwerking.
Boeren moesten gaan samenwerken voor een goed irrigatiesysteem.
Er werd schrift verzonnen om afspraken en wetten te noteren.

Slide 8 - Question de remorquage


Bij welk antwoord staan allemaal ambachten
A
bakker, bestuurder en boer
B
bestuurder, meubelmaker en visser
C
bakker, meubelmaker en pottenbakker
D
boer, visser en wetgever

Slide 9 - Quiz


Bij welk antwoord staan de verschillende typen samenlevingen in de juiste tijdsvolgorde (van vroeger naar later)? 
1. Landbouw-stedelijke samenleving;
2. Landbouwsamenleving
3. Samenleving van jagers-verzamelaars
Hierna: intro de ijsmummie.
A
2 --> 3 --> 1
B
1 --> 3 --> 2
C
3 --> 1 --> 2
D
3 --> 2 --> 1

Slide 10 - Quiz

Hierna: aflevering over de ijsmummie.

Slide 11 - Diapositive

Slide 12 - Vidéo

In welk gebergte sterft de man uit de intro van het filmpje?
A
De Pyreneeen
B
De Alpen
C
De Ardennen
D
De Himalaya

Slide 13 - Quiz

Slide 14 - Vidéo


De oudste ijsmummie ooit is gevonden in het jaartal 1991.

Deze ijsmummie is dus gevonden in de....
A
18e eeuw
B
19e eeuw
C
20e eeuw
D
21e eeuw

Slide 15 - Quiz


De broek van Ötzi de ijsmummie is gemaakt van .....
A
katoen
B
berenbont
C
geitenleer
D
gras

Slide 16 - Quiz


Van berenbont heeft Ötzi gemaakt een ......
A
jas
B
broek
C
muts
D
schoenen

Slide 17 - Quiz

Ötzi de ijsmummie leeft ...
A
in een landbouwsamenleving
B
als jagers-verzamelaar
C
in een stedelijke samenleving
D
geen van de genoemde antwoorden is juist

Slide 18 - Quiz


Ötzi staat in zijn dorp waarschijnlijk hoog in aanzien en heeft veel macht.
De weten wij nu, omdat......
Hierna: sleepvraag.
A
Ötzi een leren jas droeg
B
Ötzi paddenstoelen in zijn tas had
C
Ötzi een koperen bijl had
D
Ötzi tatoeages had

Slide 19 - Quiz

Sleep de gele prikker naar het tijdvak waarin Ötzi geleefd heeft en de rode prikker naar het tijdvak waarin hij is gevonden.

Slide 20 - Question de remorquage

Slide 21 - Vidéo


Welke uitspraak is onjuist?
A
Ötzi leeft in de prehistorie
B
In de tijd van Ötzi is Mesopotamië verder ontwikkeld dan het Alpengebied.
C
Nog steeds zijn er mensen op de wereld die net zo leven als Ötzi
D
Alle genoemde uitspraken zijn juist

Slide 22 - Quiz


Niet alle overblijfselen uit het verleden zijn hetzelfde. Zo zijn er geschreven bronnen en ongeschreven bronnen.

Bij welk antwoord staan alleen maar ongeschreven bronnen?
A
schilderijen, oude kranten, boodschappenbriefje, oude foto's
B
kastelen, dagboeken, helmen en films
C
liefdesbrieven, standbeelden, zwaarden en graftombes
D
etensresten, ruïnes, gebruiksvoorwerpen en geluidsopnamen

Slide 23 - Quiz


Behalve verschil tussen geschreven en ongeschreven bronnen wordt ook onderscheid gemaakt tussen directe en indirecte bronnen. 
Een directe bron: een overblijfsel uit de tijd waarin de bron zelf gemaakt of gebruikt is. Wie de bron heeft achtergelaten is dan van dezelfde tijd als de directe bron zelf.
Een indirecte bron: Als de nalater van de bron niet in dezelfde tijd als de bron leefde of niet aanwezig was bij de gebeurtenis waarover de bron gaat, dan is de bron een indirecte bron.

Klik op de afbeelding om in te zoomen.  De koperen bijl van Ötzi is een voorbeeld van een....

A
geschreven directe bron
B
ongeschreven directe bron
C
geschreven indirecte bron
D
ongeschreven indirecte bron

Slide 24 - Quiz


Hoeveel jaren geleden leefde Ötzi?
A
50 jaar geleden
B
500 jaar geleden
C
5.000 jaar geleden
D
50.000 jaar geleden

Slide 25 - Quiz


Het filmpje over Ötzi is gemaakt in het jaartal 2011, kortom in de ......
Hierna: sleepvraag.
A
18e eeuw
B
19e eeuw
C
20e eeuw
D
21e eeuw

Slide 26 - Quiz

Sleep de soorten bronnen naar de juiste kolom:
Hierna: open vraag.
Ongeschreven bronnen
Geschreven bronnen
Het dagboek van Anne Frank.
Een brief van jouw opa.
Een rekening
Een speerpunt
Een munt
Een grotschildering
Een film

Slide 27 - Question de remorquage

Er zijn veel theoriën over de dood van Ötzi. Hoe denk jij dat Ötzi aan zijn einde is gekomen?
Wat is er volgens jou gebeurd op de dag van Ötzi’s dood?

Hierna: laatste open vraag.

Slide 28 - Question ouverte

Wat kunnen wij leren van Ötzi’s dood over het leven van de eerste mens?

Slide 29 - Question ouverte