Het leven van jagers en verzamelaars KA 1-3

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Vandaag: 

1.1 agrarische revolutie

Tijdvak 1: Tijd van jagers en boeren

Terugblik

Prehistorie en historie

Bronnen: Primaire en secondaire bronnen, geschreven en ongeschreven bronnen.

Wat weet je van jagers-verzamelaars?

Weinig bronnen uit de prehistorie

Ongeschreven bronnen

Jagers en verzamelaars lieten veel ongeschreven bronnen achter: muurschilderingen, gereedschap en sieraden. 

Nieuw onderzoek: ijsmummie Ötzi was kalend en had donkerder huidskleur

Prehistorie

• Steentijd
• Bronstijd
• IJzertijd

Prehistorie in Nederland

• Nederland was lange tijd voor de helft bedekt met ijs.

 

• 30.000 jaar geleden smolt het ijs langzaam weg. 

• Er ontstond een waterrijk gebied. 

Agrarische Revolutie:

 Overgang van jagen en verzamelen naar een agrarisch bestaan. (Rond 9000 v. Chr)

Agrarische Revolutie

• Door klimaatverbetering
• Einde aan het zwervende bestaan
• wilde dieren temmen
• akkers
• -> Agrarische Revolutie

OPDRACHT

Archeologische vondsten uit de prehistorie

(zie ook Its)

deze les

Werken aan opdracht over paragraaf 1 en 2 

Vandaag A B en C afronden

les 2

Deze les

Instructie -->jagers en verzamelaars, landbouw en landbouwsamenlevingen  

(15.000 v. Chr. – 2000 v. Chr.)

Werken aan opdracht prehistorie

Bekijken filmpje over jagers en boeren in Nederland

1.Jagers Verzamelaars

De moderne mens behoort tot de soort van de homo sapiens.

Jagers en verzamelaars: Een nomadisch bestaan.

Ze hadden weinig sociale verschillen, wel een duidelijke rolverdeling tussen man en vrouw.

Omdat men het schrift nog niet kende spreken we van de prehistorie.

2.landbouw en landbouwsamenlevingen

Een belangrijke gebeurtenis--> agrarische revolutie

Van een zwervend bestaan naar een gevestigd (sedentair) bestaan

Welke sociale, demografische en technologische gevolgen? Zoek het uit. (blz; 14, 2 minuten)

Demografisch= bevolking

Gevolgen landbouwrevolutie

• boeren kozen een vaste woonplaats (in plaats van nomadisch nu een sedentair bestaan). 
• door de hogere opbrengsten van de landbouw groeide de bevolking.
• de landbouw stimuleerde de uitvinding van nieuwe technieken (pottenbakken, weven, wiel, ploeg).
• als de oogst genoeg opleverde hoefde niet iedereen meer in de landbouw te werken. In grotere dorpen konden mensen dan andere beroepen uit gaan oefenen. Met de komst van de timmerman en de smid ontstonden de eerste ambachten.
• doordat de landbouw niet alle boeren dezelfde opbrengsten leverde, namen de sociale verschillen tussen dorpelingen toe.
• oorlogen tussen groepen/dorpen

werkwijze opdracht prehistorie

Genoeg tijd in de les om eraan te werken, vandaag en vrijdag

Individuele opdracht

Maken in google document (kan je het nooit kwijtraken)

Zet je naam er in! 

Inleveren  aanstaande maandag: checken op spelling en grammatica

Inleveren via It's

kijkvraag

Welke invloeden van de jagers-samenleving en van de boerensamenleving zie je vandaag de dag nog terug in onze samenleving?

werkwijze

Individuele opdracht

Maken in google document (kan je het nooit kwijtraken)

Voor inleveren checken op spelling en grammatica

Inleveren via It's

Deze les

1.2 Machtige rijken in het Midden-Oosten

blz. 18-22

Werken aan opdracht

Beeldmateriaal

Deze les

Leren voor s.o.

S.O. 

Beeldmateriaal

les 3

Kenmerkende Aspecten

3. De eerste stedelijke gemeenschappen

De jagers-verzamelaars

Landbouw en landbouwsamenlevingen

De eerste stedelijke gemeenschappen

De uitvinding van het schrift

1. 3500 v.C. Eerste stedelijke samenleving in Soemerie (zuidelijk deel Mesopotamië). 
2. 3000.v.C. Stedelijke samenleving in Egypte en China.
3. Met de uitvinding van het schrift verlieten de Soemeriers als eersten de prehistorie. 

Vruchtbare Halvemaan

• Gebied waar de eerste landbouw ontstaat (9000 v. Chr.)
  

• Midden-Oosten en Noord-Afrika

• 'De kraamkamer van de beschaving': ontstaan van steden en het schrift

Bekijk filmpje

Geef een aantal voorbeelden van vooruitgang die we hebben te danken aan deze eerste steden en de uitvinding van het schrift.

Bekijk filmpje

Geef een aantal voorbeelden van vooruitgang die we hebben te danken aan deze eerste steden en de uitvinding van het schrift.

Natuurgodsdienst

+ Polytheisme 

• De Egyptenaren waren erg afhankelijk van de natuur, denk maar aan de Nijl

• Ze zagen veel in de natuur gebeuren.

• Goden moesten al deze onverklaarbare dingen veroorzaken

• Veel goden zagen eruit als dieren
• Ze geloofden in meerdere goden 
  

      = polytheisme

  (Geloof in één god = monotheisme)

Lees blz 19

Noteer wat een staat is en wat de taken van een ambtenaar waren.

Staat

Centraal bestuur

Afgebakend gebied

Rechtssysteem

Geweldsmonopolie bij de overheid

Wat deed een ambtenaar in Egypte?

Organisatie van de landbouw: land opmeten en verdelen onder de boeren.

Onderhoud irrigatiesysteem

Controle boeren op afstaan gedeelte oogst aan farao

AAN DE SLAG

Maak de opdracht over de prehistorie af.

Klaar? kies uit:

• Geef antwoord op de leerdoelen
• Maak een samenvatting van blz., 10 t/m 21
• Maak vragen van historisch denken blz. 22 vraag 11 t/m 13
• Leer de 10 tijdvakken

LET OP: DE S.O. GAAT OVER 1.1 EN 1.2, PLUS AANTEKENINGEN EN 10 TIJDVAKKEN

extra materiaal

Het graf van Toetanchamon

Historische vaardigheden: wat moet je kunnen?

1- Hoe betrouwbaar is de bron

2- feit en mening

3- soorten bronnen

4- oorzaak en gevolg

5- verandering en continuiteit 

6- is de bron representatief voor die tijd

7- Standplaatsgebondenheid van de bron

8- inleven/mening vormen

Ötzi als ijsmummie

Reconstructie van Ötzi

Welke vermoedens zijn er over het graf van Toetanchamon?

Video

https://www.youtube.com/watch?v=l5slokF0t9c