2023-2024 woningtekort burgerschap 5V

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Woningtekort

Het economische verhaal

Maandag 22 april 2024 

13.15 - 15.15uur

5V

Log in op deze les met 1 device per groepje

aan het einde van deze les:

...Begrijp je hoe de prijs van woonruimte tot stand komt op een markt

...Kan je de woningmarkt verdelen in 4 economische groepen

...Kan je de belangrijkste oorzaken van het woningtekort  uitleggen

...Kan je een mogelijke oplossing voor het woningtekort beargumenteren

Je werkt tijdens de les samen met je groepje; met het beantwoorden van vragen zijn punten te verdienen.

De prijs voor het winnende groepje:  Geld!

Hoeveel is de gemiddelde prijs van een koopwoning gestegen in 2023 ten opzichte van 1993?

1. 3x zoveel
2. 2x zoveel
3. 4x zoveel
4. 5x zoveel

een eenvoudig economisch model

Tekst

1993

€ 82.000

prijs -->

hoeveelheid-->

Een klassieke economische gedachte:

Laat de markt vrij, dan zullen vraag en aanbod vanzelf in evenwicht komen en zijn er geen tekorten of overschotten

Economisch gezien meest optimale situatie

een eenvoudig economisch model:

Welke groep hoort bij welke kleur?

Tekst

1993

€ 82.000

prijs -->

hoeveelheid-->

- willen graag verkopen maar vinden de marktprijs te laag

- krijgen meer voor de woning dan ze minimaal willen hebben

- betalen minder voor de woning dan ze willen betalen

- willen graag kopen maar vinden de marktprijs te hoog

kies de juiste combinatie

1. oranje: wil verkopen maar vindt de prijs te laag groen: wil kopen maar vindt de prijs te laag
2. groen: krijgen meer voor de woning dan ze minimaal willen hebben blauw: betalen minder voor de woning dan ze willen betalen
3. blauw: willen graag kopen maar vinden de prijs te hoog rood: willen graag verkopen maar vinden de prijs te laag
4. rood: willen graag verkopen maar vinden de prijs te laag oranje: krijgen meer voor de woning dan ze minimaal willen hebben

een eenvoudig economisch model:

prijs wordt bepaald door vraag en aanbod

Tekst

1993

€ 82.000

prijs -->

hoeveelheid-->

willen graag verkopen maar vinden de marktprijs te laag

krijgen meer voor de woning dan ze minimaal willen hebben

betalen minder voor de woning dan ze maximaal willen betalen

willen graag kopen maar vinden de marktprijs te hoog

Woningtekort?

Tekst

1993

€ 82.000

prijs -->

hoeveelheid-->

Volgens dit model is geen sprake van een 'woningtekort':

Bij de prijs van € 82.000 zijn er net zoveel aanbieders als vragers van een woning

MAAR:

Deze situatie is vooral vervelend voor de blauwe groep... 

'willen graag kopen maar vinden de marktprijs te hoog'
voorbeelden???

'woningtekort': verschil tussen blauwe groep en marktevenwicht

Tekst

1993

€ 82.000

prijs -->

hoeveelheid-->

willen graag kopen maar vinden de marktprijs te hoog:

jongeren die noodgedwongen bij hun ouders wonen

gescheiden ouders die geen woonruimte in de buurt van hun kinderen kunnen krijgen

sociale huurders van wie het woonblok gesloopt lijkt te worden

gezinnen die met 4 kinderen en 2 honden in een appartement van 60 m2 wonen

enz.

oorzaken prijsstijging woningmarkt?

Oorzaken prijsstijgingen woningmarkt

Vraag naar woningen is meer gestegen dan het aanbod:

- hypotheekrenteaftrek

- periode van lage rente

- meer particuliere beleggers

- grote institutionele beleggers

- ...

qv2024

qv1993

€ 436.000

€ 82.000

vraag naar koopwoningen is meer gestegen dan het aanbod

Is het zo simpel???

Artikel Martin Bezemer - De Baksteenmythe

De Groene Amsterdammer

30 juni 2021

Lees het artikel en geef antwoord op de vragen

Wat is de oplossing van het woningtekort volgens de grootste politieke partijen?

Oorzaken prijsstijgingen woningmarkt

Vraag naar woningen is meer gestegen dan het aanbod:

- hypotheekrenteaftrek

- periode van lage rente

- meer particuliere beleggers

- grote institutionele beleggers

- ...

oorzaak: hypotheekrenteaftrek

bespreek in je groepje hoe dit zorgt voor een toename van de vraag naar woningen

OORZAAK: HYPOTHEEKRENTE AFTREK
huizenbezitters mogen de betaalde rente over een hypothecaire lening opgeven als ...(1).... Hierdoor daalt het ...(2)... inkomen en zal de inkomensheffing over een lager bedrag worden berekend. De af te dragen inkomstenbelasting zal daardoor ...(3)... uitvallen ten opzichte van een situatie waarin deze hypotheekrente aftrek niet mogelijk zou zijn. We spreken hier van een fiscaal voordeel voor de huizenbezitter.
Iemand die een huis huurt heeft dit voordeel niet, wat kopen aantrekkelijker maakt dan huren en zo zal ...(4)... koopwoningen stijgen.

1. 1: heffingskorting 2: besteedbaar 3:hoger 4: de vraag naar
2. 1: aftrekpost 2: arbeid 3: lager 4: het aanbod van
3. 1: aftrekpost 2: belastbaar 3: lager 4: de vraag naar
4. 1: aftrekpost 2: belastbaar 3: lager 4: het aanbod van

oorzaak: periode van lage rente

Bespreek in je groepje hoe dit zorgt voor meer vraag naar woningen

oorzaak: periode van lage rente

Rente is de prijs van geld

Lage rente:

Geld lenen is goedkoop: vraag naar koopwoningen neemt dus toe

maar ook:

Geld uitlenen is minder aantrekkelijk

Veel beleggingen zijn gerelateerd aan het uitlenen van geld: "beschikbaar stellen van kapitaal"

Lagere rente

Geld uitlenen is minder aantrekkelijk:

Beleggers zullen andere manieren zoeken om rendement te behalen:

- speculatie op waardestijgingen vastgoed

- inkomsten via verhuur vastgoed

Geld lenen is goedkoop

Beleggers lenen geld bij om vastgoed te

kopen omdat de rentekosten lager zijn

dan het verwachte rendement

oorzaak: particuliere beleggers

zie 'lagere rente'

Maar ook:

Veel vermogen bij 

oudere generatie

€€€€€€€€

Wat is een voorbeeld van een institutionele belegger?

1. pensioenfondsen
2. beleggingsfondsen
3. verzekeraars
4. banken

oorzaak: institutionele beleggers

Institutionele beleggers zijn organisaties die geld beleggen op de financiële markten namens anderen, zoals pensioenfondsen, verzekeraars, beleggingsfondsen en banken. Deze beleggers hebben grote hoeveelheden geld tot hun beschikking en investeren over het algemeen voor de lange termijn. Door hun omvang hebben deze beleggers een grote invloed op de verschillende financiële markten, zoals de aandelenmarkt, obligatiemarkt, valutamarkt en ... ook de woningmarkt.

institutionele beleggers (1)

Documentaire 'Push'

13.44 - 20.11

Wat is de invloed van deze ontwikkeling op de woningmarkt?

Wat is de invloed van deze
ontwikkeling op de
woningmarkt?

1. vraag neemt toe aanbod neemt toe prijzen blijven gelijk woningtekort blijft gelijk
2. vraag neemt af aanbod neemt af prijzen stijgen woningtekort neemt toe
3. vraag neemt toe aanbod neemt af prijzen stijgen woningtekort neemt toe
4. vraag neemt toe aanbod neemt af prijzen stijgen woningtekort neemt af

institutionele beleggers (2)

Documentaire 'Push'

25.56 - 30.20

Welk probleem wordt hier geschetst?

Waarom mogen overheden het product (commodity) 'woonruimte' niet volledig vrij laten op de markt van vraag en aanbod, zoals dit wel gebeurt bij bijvoorbeeld het product goud?

1. vragers en aanbieders van woonruimte kunnen elkaar moeilijk vinden
2. woonruimte is moeilijk te verplaatsen
3. woonruimte is een mensenrecht
4. vraag en aanbod van woonruimte fluctueert te veel

Institutionele beleggers (3)

Documentaire 'Push'

1:02:29 - 1:09:41

- Waarom is de vastgoedmarkt ook interessant voor de georganiseerde misdaad?

- Wat is het economische argument van Milton Friedman om de woningmarkt volledig vrij te laten?

Waarom is de vastgoedmarkt interessant voor de georganiseerde misdaad?

1. Daarmee kunnen ze nog veel meer geld verdienen
2. Daarmee kunnen ze huurders uitbuiten
3. Ze kunnen de woonruimte goed gebruiken om cocaïne te verstoppen
4. Daarmee kunnen ze zwart geld wit wassen

Wat is het economische argument van Milton Friedman om de woningmarkt volledig vrij te laten?

1. een spel is pas leuk als er winnaars en verliezers zijn
2. iedereen zal profiteren omdat de economische welvaart eerlijk verdeel wordt
3. hierdoor zal de wereld een leukere plek worden
4. de winnaars, verliezers en overheid zullen er uiteindelijk allemaal op vooruit gaan

beleid ECB: versterkend effect op de vraag naar vastgoed

Beleid Europese Centrale Bank

Doelstelling ECB: prijsstabiliteit in de Eurozone (inflatie 2%)

2 instrumenten om deze doelstelling te halen:

- rente

- kwantitatieve verruiming 

Als de inflatie te laag is zal de ECB ingrijpen door de rente te...

1. verlagen
2. verhogen

In deze periode kon de ECB de rente niet verder laten dalen.

Ging daarom over op het direct beïnvloeden van de geldhoeveelheid:

kwantitatieve verruiming

Wat gebeurde er vooral?

financiële instellingen gebruikten het geld om meer te beleggen, dus ook nog meer vraag naar vastgoed

regulering en regelgeving op de woningmarkt ... werkt dat?

vanaf 6:18

'Een geldmonster slokt onze huizen op'

Lees het artikel

Daarna krijg je met je groepje nog aan laatste

opdracht

opdracht

Beargumenteer een oplossing voor het woningtekort in Nederland

Je noemt dus de oplossing

maar komt met argumenten

en bestrijdt tegenargumenten

Vanuit het standpunt van 

Gertjan Bakker: groepje 1,2,3

Piet Eichholtz: groepje 4,5,6