De Griekse Tragedie vooral grote 3

• Klassieke Talen
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

 De Griekse Tragedie

Griekse Tragedie

Tragedie

De tragedie was één van de genres van poëzie en theater in het antieke Griekenland (en Rome). Tragedies waren droevige stukken, die meestal geen vrolijke einde hadden. Bijna alle tragedies gingen over mythen of sagen.

De oorsprong van de Griekse Tragedie

• Dithyrambe (feestzangen ter ere van Dionysos)
  
• Toneelspeler toegevoegd door Thespis
  
• Tweede en derde door Aischylos en Sophokles
  
• Toneelwedstrijd op het jaarlijkse Dionysos-festival
  

Kenmerken van de Griekse Tragedie

• vrijwel altijd een mythe of sage als onderwerp/inspiratie
  
• Het onderwerp is de lijdende mens
  
• Een vast schema:
  

1. Proloog (introductie)
   
2. Parados (eerste lied)
   
3. Epesodia en stasima (bedrijven en koorlieden)
   
4. Exodos (uittochtslied)
   

Kenmerken van de Grieks Tragedie

• De drie eenheden van Aristoteles:
  

1. Eenheid van handeling (logische volgorde van de scènes)
   
2. Eenheid van tijd (1 dag, zonsopgang tot zonsondergang)
   
3. Eenheid van plaats (steeds dezelfde plek)
   

• Geweld en politiek niet op het toneel
  

De acteur

• Uitsluitend mannen
  
• Belangrijk personages: versierde gewaden en toneellaarzen
• Laaggeplaatste personages: blootsvoets en eenvoudig

• Meerdere rollen door gebruik van maskers
  
• 3 sprekende personen op het toneel

Voorbeeld van maskers

Het koor

• Essentieel
  
• Rol van ideale toeschouwer, maar soms ook als deelnemer in het verhaal
• 12 - 15 mensen (choreuten)
  
• Koorleider als woordvoerder (deelnemer aan dialogen)
  

De belangrijkste toneelschrijvers

• Aischylos
  
• Sophokles
  
• Euripides
  

zie opdracht in je boekje

Aischylos

• Diepreligieuze stemming en morele ernst
  
• Sfeer: mysterieus en duister
  
• Aristocratisch en religieus
  
• Hooggestemde en beeldrijke taal
  
• Het toneel als een spiegelbeeld van het leven
  
• Meer op handeling gericht dan op karakters
  
• Schreef meer dan 70 stukken, 7 bewaard
• Bekendste werk: de Oresteia

Aeschylus (5e eeuw v.C.)

- religieus

- somber mensbeeld

- hybris: overmoed

- noodlot, goddelijke gerechtigheid

- grondlegger klassieke Attische tragedie

Sophokles

• Veranderingen ingebracht:
  

1. Koor werd een lyrisch intermezzo
   
2. Drie drama's op één dag niet meer inhoudelijk verbinden
   
3. Koor kreeg een rol in de handeling
   
4. Religie nog steeds aanwezig
   

• Personages: vrij handelende wezens, menselijk, ingewikkelder
  
• Het menselijke, het rationele
  
• Schreef meer dab 120 stukken, 7 bewaard
• Bekendste werken: Antigone en Oedipus Tyrannus
  

Sophocles (5e eeuw v.C.)

- ingewikkelde intriges

- heldhaftige, koninklijke personages

- hamartia: misstap

- machteloos tegenover de goden

- Oedipus

- Antigone

- derde speler (tritagonist)

Euripides

• geen dramaturgische vernieuwingen
• Sceptische en kritische geest 
  
• Een realist in personages (zwakheden tonen) en in relatie tussen god en mens (de mens is onafhankelijk en verantwoordelijk voor eigen daden)
• Bijzondere aandacht naar de vrouw en naar de psychologie achter het handelen van mensen
• Sophokles zei over hem: 'Ik portretteer mensen zoals ze zouden moeten zijn, Euripides zoals ze zijn.
• Schreef 90 stukken, 19 bewaard. Was van de drie in de oudheid het minst succesvol
• Bekendste tragedies: Medea, Bacchanten, Iphigeneia in Aulis, Trojaanse Vrouwen, Hekabe, Elektra en Hippolytus

Euripides (5e/4e eeuw v.C.)

- mens + emoties centraal

- vrouwen komen veel voor

- Deus ex machina

Kennis testen!

Bij welke god ligt de oorsprong van de Griekse Tragedie?

1. Dionysos
2. Aphrodite
3. Artemis
4. Demeter

Wie bracht de eerste toneelspeler?

1. Aischylos
2. Euripides
3. Thespis
4. Sophokles

Dit is de juiste volgorde: 1. Proloog, 2. Exodos, 3. Epeisodia/stasima, 4. Parodos

KLOPT

KLOPT NIET

Welke hoort er niet tussen?
Eenheid van ...

1. Tijd
2. Handeling
3. Personages
4. Plaats

Zet het kenmerk bij de juiste persoon! 2 per toneelschrijver.

Aischylos

Sophokles

Euripides

Religieus van aard

Realist, skeptisch

Mens is onafhankelijk

Menselijke personages

Mysterieuze sfeer

Koor als lyrisch intermezzo

"Antigone"

• Tragedie van Sophokles
  
• Dochter van Oedipus
  

Wat herkennen jullie van de Griekse Tragedie in het verhaal van Antigone?