6.,4: De macht van vorsten (2)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

6.4: De macht van vorsten

Deze les:

• herhaling: investituurstrijd
• uitleg 6.4, zelf lezen in lessonUp
• controlevragen maken in LessonUp.
• aan de slag met de opdrachten van de methode.

Aan het einde van deze les:

• Heb je geleerd hoe drie vorsten steeds meer macht kregen.
  
• Kun je uitleggen wat de volgende begrippen betekenen: staatsvorming en centralisatie.
  
• Heb je geleerd hoe vorsten in de tijd van steden en staten omgingen met de derde stand.

De investituur strijd ging over.... ?

herhaling investituurstrijd:

Het Duitse Rijk:

• Koningen gekozen door vier hoge edelen en drie bisschoppen --> Keurvorsten.
• positie van hoge edelen was erfelijk, de positie van koning niet.
• na de dood van een bisschop koos de koning een nieuwe  -----> investituur

Investituurstrijd: 

• Koning koos een bisschop die hem trouw was, hierdoor waren ze trouwer aan de koning dan aan de paus.
• pausen waren tegen deze benoeming.
• In 1075 werd door de paus besloten dat alleen pausen bisschoppen mochten benoemen.

Investituurstrijd:

Betekenis: Strijd tussen kerk (paus) en staat (koning) over de benoeming van bisschoppen. Eindigde in 1122 met een overwinning voor de paus.  De Duitse koning verloor hierdoor veel macht.

Leg uit dat de Investituurstrijd ervoor zorgde dat de Duitse koning macht verloor.

Aan de slag:

• lees de volgende dia's goed door en maak de controlevragen die in deze gedeelde les staan.
• maak daarna de opdrachten van deze paragraaf op je online methode verder af.

Drie vorsten

Deze paragraaf gaat over het ontstaan van staten (landen) we gaan deze paragraaf kijken naar 3 vorsten uit verschillende gebieden. Dit zijn:

1. De Franse Koningen

2. De Engelse Koningen

3. De Hertogen van Bourgondië

Vorsten

Werden in de tijd van steden en staten steeds rijker en machtiger. Dit kwam vooral door het verkopen van stadsrechten en door het invoeren van belastingen. Met het geld dat een koning verdiende kon hij ambtenaren in dienst nemen die hem hielpen bij het bestuur van zijn gebied. Ook betaalden koningen van het geld voor een eigen leger. Koningen gingen in deze tijd hun gebieden steeds meer besturen als een eenheid, dit noemen we staatsvorming.  Ook kozen koningen steeds vaker één plek uit van daaruit hun gebied te besturen, dit noemen we centralisatie.

Begrip: Staatsvorming

Betekenis: als een land steeds meer als eenheid wordt bestuurd.

Met ambtenaren en een eigen leger waren vorsten minder afhankelijk van de hulp van leenmannen. Ook voerden koningen in deze tijd rechtbanken en wetten in voor het hele gebied, je had dus vanaf nu overal dezelfde wetten ipv. per gebied verschillende wetten en straffen.

Leg uit waarom het hebben van dezelfde wetten belangrijk is geweest voor staatsvorming.

Kun je een voorbeeld noemen van staatsvorming in Nederland nu?

Begrip: Centralisatie

betekenis: als een land steeds meer vanuit één plek wordt bestuurd.

Vorsten gingen vanuit één plek hun gebied besturen, vaak bouwden ze in deze 'hoofdstad' een groot paleis. 

Leg aan de hand van deze afbeelding uit dat er in Nederland nog steeds sprake is van centralisatie.

In de Nederlanden:

Nederland als land bestond nog niet in deze tijd. Nederland bestond uit verschillende gewesten. 

In de tijd  van steden en staten kregen de hertogen van Bourgondië steeds meer gebieden onder hun heerschappij door oorlog en huwelijken, erfenissen en oorlogen. Ook een groot deel van Nederland viel hier onder ( zie afbeeldingen op de volgende dia) 

Filips de Goede 

• vanaf 1419 hertog en graaf van veel gewesten in de Nederlanden.
• instelling van één rechtbank voor alle gewesten
• instelling van belasting die betaald moest worden aan de centrale regering.
• ambtenaren voor taken in het bestuur en de rechtspraak.

Noem een voorbeeld van staatsvorming door Filips de Goede.

Welke stand zie je op de afbeelding?

Welke stand zie je op deze afbeelding?

Wie horen er bij de derde stand?

Drie standen:

• Burgers van steden wilden meer inspraak, ze willen meepraten als er beslissingen worden genomen.
• Vorsten gingen de burgerij daarom als de derde stand behandelen, ze kregen nu ook wat te zeggen.
• Vorsten riepen als ze geld of advies nodig hadden vertegenwoordigers van de drie standen bij elkaar.
• Zo'n vergadering werd in Engeland parlement en in Frankrijk en de Nederlanden de Staten- Generaal genoemd.

Wat is er voor de derde stand eigenlijk verandert in de tijd van steden en staten ten opzichte van de tijd van monniken en ridders (vorige hoofdstuk) ?

Methode:

• Bekijk het filmpje op de volgende dia
• lees het kopje: Drie vorsten  en Drie standen (paragraaf 6.4 kopjes 3 en 4)

• Maak daarna alle normale opdrachten van deze paragraaf af.

0