Aantekeningen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

Aantekeningen H2

Aantekeningen gemist in de les? 
Houd je het niet bij met schrijven of ben je ziek geweest? 
Hier vind je de aantekeningen van de afgelopen lessen

PARAGRAAF 1

De Griekse wereld

Griekse Rijk

• landbouwstedelijke samenleving
• Geen aaneengesloten staat door het landschap: bergachtig met veel eilanden

• zelfstandige stadstaten
• Elke stadstaat had zijn eigen bestuur en leger, er waren wel grote overeenkomsten tussen stadstaten

Verschillen Griekse stadstaten:

1. Elke stadstaat had een eigen bestuur.
2. Elke stadstaat had eigen grondgebied en  koloniën.

Overeenkomsten stadstaten:

1. Dezelfde taal.
2. Geloofden in dezelfde goden.
3. Olympische spelen.

De Grieken deelden dezelfde cultuur dankzij de handel met elkaar.

Kolonies

Vanaf de 8e eeuw v.C. stichtten de Grieken kolonies rond de Middellandse en Zwarte Zee.

Oorzaken: 

1. Weinig grond geschikt voor landbouw

2. Groei van de bevolking in Griekenland

Leervragen

Lees de tekst Stadstaten

Waardoor bleven steden zelfstandig?

Hoe noem je een stad met een landbouwgebied eromheen?

Wat voor soort samenleving hadden de Grieken?

Hoe noem je het Griekse marktplein?

Wat is een akropolis?

Leervragen

Lees de tekst Kolonies

Wat zijn kolonies?
Waarom gingen de Grieken kolonies veroveren?

Hoe heet tijdvak 2?

Leervragen

Lees de tekst Grieken en andere volken

Noteer 3 voorbeelden van hoe culturen invloed op elkaar hebben:

Lees de samenleving van Athene

Noteer de vier sociale groepen in de Atheense samenleving

PARAGRAAF 2

Het bestuur van de stadstaat

Monarchie - aristocratie - tirannie

De meeste stadstaten hadden een erfelijke koning. Zij hadden een monarchie.

Monarchie - aristocratie - tirannie

Soms werd de macht overgenomen door een groep rijke mensen, een regering waarbij een groep 'rijken of aanzienlijken' de macht heeft wordt een aristocratie genoemd.

Monarchie - aristocratie - tirannie

Het kwam wel eens voor dat één iemand alle macht opeist. Hij is dan een tiran, zijn bestuur wordt een tirannie genoemd.

De volksvergadering van Athene

Omdat een tiran veel macht had kon hij veel zaken doorvoeren, ook goede zaken zoals het verbeteren van de rechtspraak.

Maar na de 6e eeuw v.Ch. bedacht Kleisthenes een nieuw systeem. Voortaan nam een volksvergadering de beslissingen.

Iedere burger mocht daaraan deelnemen.
Bij een democratie ligt de macht bij de burger.

	Monarchie	Aristocratie	Tirannie	Democratie
Wie heeft de macht?
Hoe herken je dit?
Voor- en nadelen

PARAGRAAF 3

Geloven, weten en maken

Griekse Goden

Grieken geloofden dat goden zorgden voor gebeurtenissen in de natuur en samenleving. Met mythen legden Grieken onbegrijpelijke dingen uit.

Griekse goden hadden elk hun eigen taken.

Griekse goden

Om de goden te eren bouwden de Grieken tempels en hielden ze sportwedstrijden.

Ook vroegen ze de goden om advies. Priesters legden de antwoorden van de goden uit.

Zuil

Griekse tempels hadden zuilen. Deze waren ter versiering, maar ook omdat op de stenen palen een dak konden worden geplaatst

Reliëf

Op het fronton was een reliëf te zien. Op dit uitgehakt gesteente was vaak een godenverhaal (mythe) of belangrijke gebeurtenis uit de geschiedenis te zien.

Symetrie

Griekse tempels waren symetrisch. Dit betekent dat de rechter- en linkerhelft precies hetzelfde zijn.

Filosofen

Vanaf de 6e eeuw v.C. gingen Grieken wetenschappelijk denken. Ze wilden dingen met hun verstand begrijpen en gingen onderzoek doen om logische verklaringen te vinden.

Leervragen

De linker- en rechterhelft van de tempels die de Grieken bouwden waren in spiegelbeeld van elkaar gebouwd. Hoe noem je deze manier van bouwen? 

Leervragen

Mythes, sagen en legenden zijn moeilijk uit elkaar te houden. Noteer wat de onderstaande begrippen betekenen.

Mythes

Sagen

Legenden

PARAGRAAF 4

Strijden of sporten

Perzen vs de Grieken

Verdediging tegen de Perzen

Doordat Athene een opstand in het Perzische Rijk steunde, had Perzië een reden (motief) om Athene aan te vallen.

De Grieken voerden vaak oorlog met elkaar, maar toen de Perzen kwamen moesten ze samen Griekenland verdedigen.

https://www.youtube.com/watch?v=02dMU8nJj-k

Slag bij marathon. film: 300 rise of an Empire

Perzen vs Grieken

Op deze kaart zie je waar Perzië ligt ten opzichte van Griekenland. De Eerste Perzische oorlog vond plaats in de buurt van het plaatsje Marathon. De Perzen werden verslagen in 490 v.Ch. 

Perzen proberen het opnieuw

• In 480 v.Chr proberen de Perzen Griekenland nogmaals te veroveren
  
• Het Perzische leger van ruim 300.000 man werd dagenlang tegen gehouden door slechts 300 Spartanen bij Thermopylae
  
  
• Het gaf de Atheners voldoende tijd om de stad te ontruimen
  
  
• Uiteindelijk werden de Perzen dankzij de Griekse samenwerking en de Atheense vloot verslagen en kwamen nooit meer terug

Peloponnesische oorlog

(Grieken vs Grieken)

431 - 404 v.C

Grieken tegen Grieken

• Na de Perzische oorlogen kwam er een Griekse burgeroorlog
  
  
• De buitenlandse politiek van Athene was erg bazig. Ze drongen andere stadstaten democratie op en dwongen ze geld te betalen 
  
  
• Sparta kon de houding van Athene niet waarderen. Ze kwamen in oorlog met elkaar en elkaars bondgenoten
  
  
• De aanleiding (= directe oorzaak) voor de oorlog was een handelsconflict

In het rood Athene en zijn bondgenoten.

In het blauw Sparta en zijn bondgenoten

Democratie

Wetenschap

Rechtspraak

Enorme Vloot

Krijgers

2 Koningen

'Spartaans'

Sterk Landleger

ATHENE       VS       SPARTA

Alexander vs Perzen

Alexander de Grote

Bijna anderhalve eeuw later waren de rollen omgedraaid. In 334 v.Chr. viel een groot Grieks leger onder leiding van Alexander de Grote  Perzië binnen en veroverde daarna het hele Perzische rijk. 

Leervragen

Lees de tekst Grieken tegen de Perzen

Zet de gebeurtenissen in dit stuk tekst met jaartallen op volgorde.

Wat is een feit?

Leervragen

Wat is een directe aanleiding?

Wat zijn de twee gebeurtenissen waarbij de Grieken samenwerken?

Wat zijn twee andere woorden voor geloof?