Slaap & kalmeringsmiddelen

• Farmacotherapie
• MBO
• Studiejaar 1

Slaap & kalmeringsmiddelen

Lesinhoud

• Slaapmiddelen
• Angst
• Verschillende soorten
• Benzodiazepinen
• Vragen?

Wat weet jij van slapeloosheid?

Een mens slaapt ongeveer 1/3 van zijn leven

Waar

Niet waar

Heb jij wel eens moeite met slapen?

Ja

Nee

Feiten

• 1/3 van de volwassenen problemen met de slaap ​
  
• Vaker bij ouderen​
  
• Vrouwen tweemaal zo veel​
  
• Zwangere vrouwen slapen in het algemeen slecht​
  
• Vergoeding - B2
• Daling van gebruik
• 1 op de 10 recepten is een slaap- of kalmeringsmiddel

REM-slaap

• Rapid Eye Movement
• Droomslaap
• 1 tot 5 keer per nacht
• Snelle oogbewegingen
• Verwerken
• Lichte slaap tegen wakker worden aan 

Voorlichting 

• Een normale slaapduur verschilt van 5-10 uur​
  
• Een normale slaapduur is persoons- en leeftijdsgebonden​
  
• Ouderen hebben minder slaap nodig​
  
• Een uur na inslapen is de slaap het diepst
• Ouderen slapen moeilijker in, minder diepe slaap en meer onderbrekingen​
  
• Een dutje overdag is beter van niet, gaat ten koste van de nacht
• Slaapstoornis wordt pas behandeld als er ook klachten overdag zijn​

Adviezen

• Zoveel mogelijk op dezelfde tijd naar bed en opstaan​
  
• Niet lang wakker blijven liggen op bed, ga er dan even uit ​
  
• Naar bed gaan als men slaap heeft​
  
• Geen dutjes overdag (ouderen)​
  
• Geen zware lichamelijke en/of geestelijke inspanning voor het slapen gaan (enge film, te spannend boek, sporten)​
  
• Geen (grote hoeveelheid) alcohol (of cafeïne) voor het slapen (inslapen gaat, maar slaap is onrustiger)​
  
• Wandeling, warme douche, glas melk etc.​
  
• Koele slaapkamer (18 graden is ideaal) zonder lawaai en licht, geen tv of mobiel op slaapkamer

​

Welke slaapmiddelen
ken je al?

Slaapmiddelen 

• Benzodiazepines
• Werking als slaapmiddel:​
  
• Demping van het centrale zenuwstelsel
• Toename slaapduur (half uur - 1 uur)​
  
• Slaap wordt anders (minder diep)​
  
• Bij gebruik & na stoppen -> nachtmerries​
• Werking neemt af bij overschrijding van 14 dagen regel
• Alleen ZO NODIG!​

Werking benzodiazepines ​

• Anxiolytisch = angst verminderend​
• Hypnotisch = slaapmiddelen​
  
• Sedativa = kalmerend​
  
• Spierverslappende werking​
  
• Epileptische aanvallen ​
  
• Demping van het centrale zenuwstelsel ​
  
• Stofnaam: eindigend op –am, -pam ​

Benzodiazepinen

Als hypnoticum

Slaap opwekken of bevorderen

• Zolpidem
• Midazolam
• Temazepam
• Lormetazepam
• Nitrazepam
• Zopiclon

Benzodiazepinen

Als anxiolyticum

Angst onderdrukken

• Diazepam
• Lorazepam
• Oxazepam    

Wat doe jij met het te vroeg ophalen of bestellen van benzodiazepines?

Bijwerking benzodiazepines ​

• Lange ½ T ​
  
• Sufheid/ slaperigheid overdag​
  
• Concentratieproblemen​
  
• Emotionele afvlakking​
  
• Vergeetachtig ​
  
• Spierzwakte​
  
• Risico op vallen​ - ziekenhuisopnames
• Gewenning & verslaving

​

Adviezen benzodiazepines ​

• Niet langer dan 2 weken gebruiken (gewenning)​
  
• Niet dagelijks gebruiken (aantal keer per week) -> zo nodig op recept​
  
• Niet in combinatie met alcohol​
  
• Niet zelfstandig dosis verhogen​
  
• Bij langdurig gebruik… niet in één keer stoppen, maar afbouwen in overleg arts

Schengenverklaring

Opdracht!

Zoek uit:

• Wat is een schengenverklaring?
• Voor welke middelen is dit nodig?
• Waarom is dit nodig?
• Vallen Benzodiazepinen onder de OpiumWet?

Vragen?

Angst

Wat weet jij
over angst?

Angst komt vaker voor bij mannen

Waar

Niet waar

Feiten over angst

• 19% van NL heeft ooit in zijn leven last van een angststoornis 
• Vaker bij vrouwen dan bij mannen​
  
• Sociale fobie: 7,8%​
  
• Specifieke fobie: 10,1%​
  
• Paniekstoornis: 3,8%​
  
• Dwangstoornis (OCS): 0,9%​
  
• Gegeneraliseerde angststoornis: 2,3%​

Wie mag medicatie voorschrijven?

1. Psycholoog
2. Psychiater
3. Beide

Verschil psycholoog & psychiater

1. Met een psycholoog kun je gesprekken voeren om mentaal beter in je vel te komen zitten
2. De psychiater kan je medicijnen voorschrijven bij ernstige psychische problemen. 
3. Met de psycholoog kun je dan bijvoorbeeld praten over hoe de medicijnen je leven nu beïnvloeden en hoe je daarmee om moet gaan.

Gegeneraliseerde angststoornis ​

• Angst & bezorgdheid​
  
• Gedurende 6 maanden continu angstig
• Lichte klachten (piekeren, prikkelbaar)​
  
• Overspannen ​

Paniekstoornis​

• Aanvallen ​
  
• Angst om gek te worden ​
  
• Hyperventilatie (hartkloppingen, ademnood, duizelig)​

Soorten

Obsessieve compulsieve stoornis​

• Dwanghandeling / gedachten​
  
• Smetvrees ​

Posttraumatisch​

• Opnieuw beleven van traumatische gebeurtenis​
  

 

Fobie​

• Examenvrees​ (propranolol) 
• Podiumangst​ / pleinvrees
• Claustrofobie​ / sociale fobie

Soorten benzo's 

Anxiolytica	Alprazolam, Bromazepam, Clobazam, Clorazepinezuur
Inslaapmiddelen	Midazolam, Zolpidem
Doorslaapmiddelen	Temazepam, Nitrazepam, Lormetazepam
Kalmerend	Oxazepam, Diazepam
Epileptische aanval / koortsconvulsie	Diazepam

Aandachtspunten

• Slaapmedicatie kortdurend voorschrijven (max 4 weken, liefst korter)
•  IA's met centraal werkende geneesmiddelen ; Opioïden, antipsychotica, alcohol -> versterkt elkaar
• Let op dubbel medicatie ; soms bewust
• De hond heeft het opgegeten ;)
• Rijvaardigheid / gele sticker 

Rijvaardigheid

• https://www.rijveiligmetmedicijnen.nl/
• Categorie 1, 2 en 3
• Sufheid -> minder alert
• Kan het reactievermogen verminderen
• Eventueel iemand mee laten rijden

Gevaarlijk!

Volgens Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik vallen er jaarlijks 70 verkeersdoden én 1600 gewonden door rijden onder invloed van geneesmiddelen!

Categorie 1

• Weinig negatieve invloed op de rijvaardigheid. Dit is vergelijkbaar met een bloedalcoholconcentratie van <0,5 g/l (<0,5‰). (1-2 glazen bier)​

• Tot en met 8 uur na inname niet auto rijden

Categorie 2

• Licht tot matig negatieve invloed op de rijvaardigheid. Dit is vergelijkbaar met een bloedalcoholconcentratie van 0,5 tot 0,8 g/l (0,5–0,8‰) (4 glazen bier)​.

• Ontraad de patiënt de eerste paar dagen​ van de behandeling te gaan autorijden
• Adviezen geven

Categorie 3

• Ernstige of potentieel gevaarlijke invloed op de rijvaardigheid. Dit is vergelijkbaar met een bloedalcoholconcentratie van >0,8 g/l (>0,8‰). (5-6 glazen bier)​

• Ontraad de patiënt nadrukkelijk om auto te​ rijden

Wat is anxiolytisch?

Wat zijn sedativa?

Wat zijn hypnotica?

Noem tenminste 2 risico's bij het gebruik van Benzodiazepinen